JFK ايئرپورٽ تي پيش ايندڙ هوائي حادثا
11 سيپٽمبر 2001ع واري حملي بعد هي هوائي اڏو JFK پهريون هوائي اڏو هو، جيڪو يڪدم بند ڪيو ويو هو.
آمريڪا مان سفر ڪندڙ مسافر کي هميشه کپي ته هو معلوم ڪري ته سندس ايئر لائين جو هوائي جهاز ڪهڙي ٽرمينل تان اڏامي ٿو. JFK ايئرپورٽ ته تمام وڏو آهي، جنهن تي نو کن ٽرمينل آهن. آخري وقت تي ايئرپورٽ تي پهچي هڪ هڪ ٽرمينل تان پڇا ڪري وقت وڃائڻ بدران ٽڪيٽ وٺڻ مهل ئي معلوم ڪري ڇڏجي ته ڪهڙي ٽرمينل تان اڏام ٿيندي. پر جي توهان ڪراچي کان رٽرن ٽڪيٽ ورتي آهي ته آمريڪا ۾ ان هوائي ڪمپني جو ٽرمينل هميشه لاءِ مقرر آهي. جيئن اسان جي ملڪ جي هوائي ڪمپني PIA جا هوائي جهاز ٽرمينل نمبر چوٿين تان اڏامن ٿا، پوءِ اهي چاهي کڻي ڪراچي ويندا هجن، مانچسٽر، فرئنڪفرٽ يا دبئي ۽ پئرس. اهڙي طرح مصر جي هوائي ڪمپني EGYPT AIR، اسرائيل جي EPAP، دبئي جي EMIRATES، هالينڊ جي KLM وغيره جا هوائي جهاز پڻ هن چوٿين نمبر ٽرمينل تان اڏامن ٿا.
دنيا جو هي هوائي اڏو JFK جيڪو هيڏو مشغول آهي، ان تي ظاهر آهي ته ڪجهه نه ڪجهه حادثا به ضرور ٿين ٿا. هن وقت 1990ع جو هڪ هوائي حادثو ڌيان ۾ اچي رهيو آهي، جيڪو ڏکڻ آمريڪا جي بوئنگ 707 جهاز کي هن ايئرپورٽ تي درپيش آيو ۽ تيل (Fuel) جي کوٽ ڪري پڻ هوائي اڏي بدران نيويارڪ جي هڪ ننڍڙي ٽائون Coveneck ۾ ڪرئش ٿي ويو. جهاز ۾ Crew سميت 158 مُسافر هئا، جن مان 73 ته ٿڏي تي ئي مَري ويا، باقي 85 سخت زخمي ٿي پيا.
هي هوائي جهاز سائوٿ آمريڪا جي ملڪ ڪولمبيا جي شهر Bogata کان نيويارڪ لاءِ نڪتو هو. نيويارڪ جيتوڻيڪ وقت تي پهچي ويو، پر ان ڏينهن نيويارڪ ۾ سخت ڪوهيڙو ۽ ڌنڌ هُجڻ ڪري جهازن کي لهڻ ۾ ڏکيائي پئي ٿي ۽ جيسين واري سان هڪ هڪ ٿي لهي، تيسين ٻين کي مٿي اڏام جاري رکڻ لاءِ چيو پئي ويو ۽ هي بدنصيب جهاز انHolding Pattern ۾ هو. جهاز کي نيويارڪ شهر مٿان گهمرا ڏيندي ڪلاڪ گذري ويو، پر اڃان وارو نه پئي آيس ۽ ان هولڊنگ دوران هن جي Reserve ٽئنڪ جو تيل به ختم ٿيندو رهيو، جيڪو ايترو هو جو اهو جهاز نيويارڪ بدران آمريڪا جي ٻئي شهر بوسٽن ۾ آرام سان وڃي لهي ها ۽ پوءِ مُسافرن کي اتان باءِ روڊ نيويارڪ پهچايو وڃي ها، جيڪا هڪ عام ڳالهه آهي ۽ ههڙين ايمرجنسين ۾ ائين ٿيندو رهيو آهي، پر هِتي ائين نه ٿي سگهيو. هوائي اڏي وارا اِهو ئي سوچيندا رهيا ته ٻين هوائي جهازن وانگر، هن هوائي جهاز ۾ به تيل اڃان ڪافي موجود هوندو ۽ جهاز جو پائليٽ اهو ئي سوچيندو رهيو ته هاڻ اجھو ٿي هيٺ لهڻ جي اجازت ملي. اهڙي طرح هن جهاز کي نيويارڪ مٿان اڏامندي 77 منٽ ٿي ويا ۽ هاڻ هنن وٽ ايترو تيل به نه بچيو جو جهاز کي بوسٽن وٺي وڃي سگهن. ڪجهه زبان جو به چڪر ٿي پيو. جهاز هلائيندڙ عملو هسپانوي هو ۽ هو جيتوڻيڪ ايمرجنسي جون دانهون ڪندا رهيا، پر ايمرجنسي بدران انگريزيءَ جو لفظ Priority چوندا رهيا، يعني هنن ايئرپورٽ تي جلدي لهڻ کي ترجيح ٿي ڏيڻ چاهي. اسپيني ڊڪشنري مطابق پرارٽي جو مطلب ايمرجنسي آهي، پر انگريزي زبان ۾ اهو لفظ الڳ معنيٰ ٿو رکي. آخر ايئرپورٽ طرفان پُڇڻ تي هوائي جهاز وارن ٻڌايو ته هاڻ جهاز ۾ تيل ڪو پنج منٽ مس وڃي بچيو آهي. ان تي ايئرپورٽ وارن “واري” واري جهاز کي ڇڏي هن کي لهڻ جو موقعو ڏنو.
پائليٽ جهاز کي هيٺ لاٿو، پر هن کي 500 فوٽن کان به هيٺ Wind Shear ملي ويو ۽ جهاز حد کان وڌيڪَ هيٺ ٿي ويو. ايئرپورٽ وارن پائليٽ کي فقط 1500 فٽن واري Wind Shear کان آگاهه ڪيو هو ۽ ان کان هيٺ جي ڄاڻ نه ڏني. نتيجي ۾ پائليٽ کان ايئرپورٽ واري ائپروچ Miss ٿي وئي. هن رن وي تي لهڻ لاءِ ٻي Approach ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، پر ان ئي وقت جهاز جو تيل بلڪل ختم ٿي ويو. بس ان ئي وقت جهاز جي نمبر چار انجڻ بند ٿي وئي ۽ ان جي پويان باقي ٽي انجڻيون به بند ٿي ويون. هوائي جهاز جو اليڪٽرڪ پاور بند ٿيڻ تي جهاز ۾ به اوندهه انڌوڪار ٿي وئي ۽ جهاز لانگ آئيلينڊ تي JFK کان پنڌرنهن ميل پري وڃي ڪريو.
مٿيون جهاز هڪ ٽڪريءَ سان لڳي ٻه اڌ ٿي پيو. جهاز ۾ Explosion نه ٿي جو جهاز ۾ پيٽرول جو ڦڙو به نه هو ۽ 85 کن مسافر بچي ويا، نه ته هڪ ئي ڌماڪي ۾ سڀ سڙي سگهيا ٿي. خراب موسم ۽ رات جي اونداهي ڪري زخمين کي ڳولڻ ۾ ڏاڍي ڏکيائي ٿي هئي.
بدنصيب هوائي جهاز وارن هن JFK ايئرپورٽ تي ڪيس داخل ڪيو ته ٽرئفڪ ڪنٽرول وارن جو ڏوهه آهي، جيڪو ڪيس ڪافي مهينا ڪورٽ ۾ هلندو رهيو، ان بعد ان ڳالهه تي راضپو ٿيو ته اهي مسافر کي مقرر عيوضي جو چاليهه سيڪڙو ڏيندا، باقي هوائي جهاز ڪمپني وارا نقصان ڀريندا.