ساڳيو “ڪاسائڪو” ڪم ڪندس
“سائين مون گهر ۾ ڪڏهن هٿ ۾ ڇري نه کنئي هئي، پر پوءِ مون يڪدم فيصلو ڪري ورتو ته يار عاشق هتي ڳوٺ واري ماستري ته هرگز نه ملي سگهندي ۽ پورهيا سڀ پورهيا آهن. مون کي محنت سان گڏ هن ۾ دل لڳائي سکڻ کپي. پوءِ مون ايترو ته خيال سان ڪم سکيو ۽ ڪيو جو آئون گوشت ڪٽڻ ۾ ايڪسپرٽ ٿي ويس. ٻڪري هجي يا ڍڳي، جديد مشينن تي لڳل ڪاراين ۽ Cutters ذريعي سڄي جانور جون گهٽ وقت ۾ بهترين نموني جون ٻوٽيون ٺاهي سگهيس ٿي. ڇهن مهينن اندر ورجينيا، واشنگٽن ۽ ڀروارين رياستن مئري لئنڊ ۽ ڪئرولينا ۾ رهندڙ مسلمانن ۾ منهنجو نالو مشهور ٿي ويو.”
“مالڪ ڪير هو ۽ گهڻو پگهار ڏيندو هئي؟” مون پڇيو.
“ان دڪان جو مالڪ ڪراچيءَ جو هڪ ڪاسائي هو. هو مون کي هفتي جا 250 ڊالر يعني پنهنجا 15 هزار کن روپيه ڏيندو هو. هفتي ۾ ٻه ڏينهن موڪل ٿيندي هئي، پنج ڏينهن ڪم هلندو هو، يعني ان حساب سان روزانو ٽي هزار روپيه ملندا هئم. رهائش ان سلاٽر هائوس ۾ فري هئي. عيد تي ماڻهن منهنجو ڪم ڏٺو ته تعجب کاڌو. عيد جا ٻه ڏينهن موڪل وارا خوب پئسو ڪمايم. بهرحال ڪجهه مهينن بعد لاهور جو هڪ ڪاسائي دڪاندار اچي منهنجي پٺيان لڳو ته آئون هي دڪان ڇڏي، هن وٽ هلي ڪم ڪريان ته هو مون کي پگهار به دل وٽان ڏيندو.
آخرڪار مون هن وٽ ڪم شروع ڪيو. هو مون کي هفتي جا يعني پنج ڏينهن ڪم ڪار جا چار سؤ ڊالر ڏيڻ لڳو. ڪنهن هفتي پنج سؤ ڊالر به ڏيندو هو. ظاهر آهي ته آئون کيس ڪم به اهڙو ڪري ڏيندو هوس. ٽي سال مون هن وٽ مزوري ڪئي، ان بعد هن مون کي پنهنجي دڪان ۾ ڀائيواريءَ جي آڇ ڪئي. اسان هڪڙو ٽيون پارٽنر به کنيو يعني هرهڪ جو ٽيون حصو ٿيو. دڪان ۽ ان ۾ رکيل سڀني مشينن جي ماليت ڪَٿي، ان جو ٽيون ٽيون حصو اسان پنهنجي بئنڪ بيلنس مان ڏئي، دڪان جا مالڪ ٿياسين.”
“ڀلا هي ڪم ڪنهن وڪيل اڳيان لکپڙهه ۾ ٿيو يا ائين زباني؟” مون وچ ۾ عاشق جي ڳالهه روڪي پڇيو.
“هي سڄو ڪم ائين ويساهه تي ٿيو، جو ٽئي ڄڻا گذريل ٽن سالن کان هڪ ٻئي کي ويجها هئاسين ۽ هن ئي دڪان ۾ ڪم ڪري رهيا هئاسين. ڪنهن کي به ڪنهن جي نيت تي ذرو به شڪ نه هو. ان هوندي به دڪان جي مالڪ کان قرآن تي هٿ رکرائي، هن کي پئسا ڏناسين. پر افسوس جو هو سال اندر بدديانتيءَ تي لهي پيو ۽ ان سال جا سڀ پئسا هضم ڪري ڀڄي ويو. ان بعد باقي بچيل همراهه مون سان شامل ٿي ڪم ڪرڻ جي رضامندي ڏيکاري. اسان هر ڳالهه لکت ۾ ٺاهي. سال ڏيڍ هن سان صحيح ڪم هلندو رهيو، ان بعد هن مون کي مٺيون مٺيون ڳالهيون ٻڌائي، سڄو دڪان پنهنجي نالي ڪرائي ڇڏيو. مون کي جو خبر پيئي ته منهنجا هوش خطا ٿي ويا. غريب ماڻهو پرديس ۾ وڃان ته وڃان ڪيڏانهن. جنهن وٽ به وڃان ته مون سان همدردي ڪرڻ بدران الٽو مون کي دڙڪا ڏئي ته اهڙي بيوقوفي ڇو ڪيئي. آخر هڪ نيڪ انسان يهودي وڪيل منهنجي ڳالهه ٻڌي، مون سان واعدو ڪيو آهي ته هو هي ڪيس بنا في وٺڻ جي وڙهندو ۽ هتي جي ڪورٽ مان مون کي انصاف وٺي ڏيندو. وڪيل جو نالو رچرڊ ڊبليو مور آهي ۽ هتي جو وڏو آڙيڪاپ وڪيل آهي. هڪ اڌ شنوائي هلي آهي ۽ مون وارو پارٽنر سخت پريشان آهي، جو هر شيءِ لکت ۾ آهي ۽ انشاءَ الله هڪ اڌ شنوائي بعد ڪيس جو نتيجو ظاهر ٿي ويندو، تيسين آئون ڳوٺان چڪر هڻي ٿو اچان.”
“ڀلا ڳوٺان موٽڻ بعد ڪهڙو ڌنڌو ڪرڻ جو ارادو آهي.” مون عاشق کان پڇيو.
“ڌنڌو يا نوڪري ٻي ڪا ڪرڻي ناهي، اهو ئي ڪاسائيءَ وارو پورهيو ڪرڻو آهي، جنهن ۾ رب پاڪ مون کي قابليت بخشي آهي. ماڻهن وٽ منهنجي صاف سٿري ڪم جي ساک ۽ عزت آهي ۽ محنت سان جي هي ڪم جاري رکندو هلان ته هن ۾ سٺي ڪمائي آهي.”
توهان جي ڳوٺ جون ڪي اهم شخصيتون؟” مون عاشق لاکي کان پڇيو.
“ڊي آءِ جي نثار صديقي صاحب، جيڪو سکر ڊويزن جو ڪمشنر به رهي چڪو آهي، اسان جي اسڪول ۾ ٽيچر هو. ڊاڪٽر عبدالغفار ميمڻ جيڪو آرمي ۾ ميجر آهي، اهو پڻ اسان جي ڳوٺ جو آهي.”
“توهان جي ڳوٺ جو نذير شاهه سڃاڻين؟” مون کي اوچتو ياد آيو.
“نه.” عاشق وراڻيو.
“ٿي سگهي ٿو ته تون نه سڃاڻندو هجين، جو هو ننڍي هوندي کان ڳوٺ کان ٻاهر رهيو. هو عمر ۾ توکان گهڻو وڏو ۽ مون کان ٻه ٽي سال ننڍو هو. ڪئڊٽ ڪاليج پيٽارو ۾ نذير شاهه نالي مون کان ٽي سال کن جونيئر ٻه ڪئڊٽ هئا. هڪ سکر جي عاشق شاهه ۽ جاويد شاهه وارن جو ڀاءُ ۽ ٻيو ٻڌائيندو هو ته هن جو پريالوءِ ڳوٺ آهي. ڪاليج بعد هو ڪجهه سال پاڪستان ۾ هو، ان بعد هو مون کي ٻه ٽي دفعا ناروي پاسي مليو.هاڻ تهِ ان کي ويهارو سال اچي ٿيا آهن، جو هن جي خبر نه اٿم ته ڪٿي آهي، پر اها پڪ اٿم ته هو پريالوءِ جو آهي جو ان ڳوٺ جو نالو مون پهريون دفعو هن کان ٻڌو هو.”
“ڀلا توهان جي ڳوٺ جي ڪا اهم تاريخي عمارت، درگاهه يا مندر مسجد؟” مون عاشق لاکي کان پڇيو.
“مخدوم محمد اسماعيل جي مزار آهي، جنهن کان اسان جو ڳوٺ مشهور آهي.” عاشق ٻڌايو.
آخر ۾ هتي اهو لکڻ به ضروري ٿو سمجهان ته عاشق لاکو صاحب نه فقط نيڪ انسان، تعليم يافته نوجوان، سٺو ٽيچر ۽ ذبحه جي ڪم جو ماهر آهي، پر قرآن مجيد جو ياد حافظ پڻ آهي. پاڻ قرآن پڙهڻ ۽ حفظ ڪرڻ جو ڪم ننڍي هوندي مڪمل ڪيائين جڏهن هو اٺين ڪلاس ۾ هو. سندس استاد هئا، قاري محمد حسن سميجو ۽ حافظ غلام حسين ڍاليٽ. سندس شادي 2002ع ۾ ڳوٺ مان ٿي ۽ کيس ٻن سالن جي اسرا نالي ڌيءَ آهي.