دنيا جي وڏي ۾ وڏي لوهي مورتي
هي مجسمو هڪ عورت جو آهي، جيڪا هڪ وڏي اسٽول Pedestal تي بيٺل آهي. سندس ساڄي هٿ ۾، جيڪو اڀو جھليل آهي، ٻرندڙ ٽارچ (ڏيئو) آهي ۽ کاٻي هٿ ۾ 24 فوٽ ڊگهي، 13 فٽ کن ويڪري ۽ ٻه فٽ ٿلهي ڪتاب جهڙي لوهي تختي (Tablet) آهي، جنهن تي آمريڪا جي آزادي جي اعلان (American Declaration Independence) جو سن 4 جولاءِ 1976ع رومن انگن ۾ لکيل آهي ... جيڪي انگ پراڻي زماني جي گهڙيالن تي هوندا آهن يا اڄ به حيدرآباد جي ڪورٽ بلڊنگ جهڙين پراڻين عمارتن تي نظر اچن ٿا. مائيءَ کي گهڻي گهير وارو چوغو پهريل آهي، جيڪو پڻ ٻين شين وانگر ٽامي جو آهي. آزاديءَ جي مجسمي واري هن عورت جي مٿي تي تاج رکيل آهي، جنهن ۾ 25 ڳڙکيون آهن ۽ مٿان ست ڪرڻا (Spikes) آهن. 25 دريون دنيا ۾ ملندڙ پنجويهه ڌاتن: لوهه، سون، چاندي، ٽامو، اليومينم وهير وغيره جي نشاندهي ڪن ٿيون. ڪن جو چوڻ آهي ته 25 قيمتي پٿرن: ربي، لعل، زمرد، سفائر، عقيق، وغيره جي نشاني آهي ۽ ڇت ۾ لڳل ست چهنبدار ڪرڻا Spikes ستن سمنڊن جي علامت آهن. آرڪٽڪ، انٽارڪٽڪ، اتر ائٽلانٽڪ، ڏکڻ ائٽلانٽڪ، اتر پئسفڪ، ڏکڻ پئسفڪ ۽ هندي سمنڊ. ڪن جو چوڻ آهي ته اهي ستن کنڊن جي نشاني آهن: اتر آمريڪا، ڏکڻ آمريڪا، يورپ، ايشيا، آفريڪا، آسٽريليا ۽ ائنٽارڪٽڪا.
نيويارڪ ۾ چاهي باءِ روڊ اچجي يا هوائي جهاز رستي يا پاڻيءَ جي جهاز رستي، هي مجسمو پري کان ئي نظر اچي ٿو. ظاهر آهي هي مجسمو اسٽول سميت 305 فٽ (يعني 93 ميٽر) آهي ۽ اها سائيز هڪ مجسمي لاءِ تمام وڏي آهي. ان جو اندازو توهان ان مان لڳائي سگهو ٿا ته هڪ ڊگهو ماڻهو 6 فٽن جو ٿئي ٿو. گهر جي اتاهين ڇت به 20 فٽن کان مٿي نٿي ٿئي. جيڪڏهن توهان ڪراچيءَ جي پنجويهه ماڙ عمارت حبيب بئنڪ ڏٺي آهي ته بس سمجھو ته آزاديءَ جو مجسمو اٽڪل ان بلڊنگ جيڏو آهي، ڇو جو حبيب بئنڪ هن آزاديءَ جي مجسمي کان فقط اڍائي ميٽر وڏي آهي. هن مجسمي کي رکيو به اهڙي هنڌ ويو آهي، جو ڪا به عمارت يا منارو هن جي اڳيان آڏ ناهي. نيويارڪ شهر (مئن هٽن وغيره) ۾ هجي ها ته اتي جون وڏيون عمارتون، هن جو نظارو خراب ڪري وجھن ها، پر هي سمنڊ ۾ هڪ ٻيٽ تي آهي جيڪو نيويارڪ شهر جي ويجھو به نه آهي ته پري به نه آهي. هي ٻيٽ جنهن تي هي مجسمو آهي، لبرٽي آئلنڊ سڏجي ٿو جنهن جو 1956ع کان اڳ بيڊلو ٻيٽ (Bedloe Island) نالو هو. هي ٻيٽ نيويارڪ (مئن هٽن) جي ڏاکڻي ڪنڊ (tip) کان ٻه کن ميل پري آهي. سندس ئي ڀرسان هڪ ٻيو تاريخي ٻيٽ “ايلس” (Ellis Island) نالي پڻ آهي. نيويارڪ ايندڙ ٽوئرسٽ توڙي مڪاني ماڻهو هنن ٻيٽن کي ڏسڻ ۽ آزاديءَ جو مجسمو ويجھڙائيءَ کان ڏسڻ لاءِ نيويارڪ يا نيوجرسي کان فيريءَ ذّريعي چڪر ڏين ٿا.
هي ٻيٽ جيئن ته سمنڊ جي وچ ۾ آهن، سو هنن ٻيٽن تي فيرين (وڏين ٻيڙين) ذريعي ئي اچي سگهجي ٿو. هونءَ ته ڪو زمانو هو يعني اڄ کان 33 سال اڳ جڏهن آئون آخري دفعو آمريڪا مان جهاز کي وٺي پئي موٽيس، تڏهن به اسان پنهنجي جهاز جي لائيف بوٽ ذّريعي يا پرائيوٽ لانچن ۾ هنن ٻيٽن وٽ پئي چڪر هنيا، پر هاڻ هنگامن ۽ خراب حالتن ڪري حفاظتي تدبيرون سخت ڪيون ويون آهن ۽ ماڻهو فقط حڪومت طرفان مقرر ڪيل ڪمپنيءَ جي فيرين ۾ هن پاسي اچي سگهن ٿا. اهي فييريون نيويارڪ واري پاسي بئٽري پارڪ کان ۽ نيو جرسي واري پاسي لبرٽي اسٽيٽ پارڪ کان هلن ٿيون. اهي فيريون ٻنهي ٻيٽن؛ ايلس ٻيٽ ۽ لبرٽي ٻيٽ وٽان گھمائي واپس وٺي اچن ٿيون. فيريءَ جي رٽرن ٽڪيٽ وڏن لاءِ ساڍا ِيارهن ڊالر آهي ۽ ٻارن جي ساڍا چار ڊالر آهي. باقي ٻيٽن گھمڻ يا آزاديءَ جي مجسمي ڏسڻ جي ڪابه في ناهي. آزادي جي مجسمي ۾ ٽوئرسٽ Pedestal آبزرويشن ڊيڪ تي اچي نيويارڪ شهر جو نظارو ڪري سگهن ٿا، پرومنيڊ تي اچي مجسمي کي ويجھڙائي کان ڏسي سگهن ٿا ۽ فورٽ ووڊ (ووڊ جو قلعو) گھمي سگهن ٿا. هي مجسمو دراصل لبرٽي ٻيٽ تي سول جنگ جي ڏينهن جي ٺهيل قلعي (Wood Fort) ۾ رکيل آهي. مجسمي ۾ وڌيڪ مٿي وڃڻ جي اڄ ڪلهه اجازت ناهي. 1969ع ۾ هڪ دفعي اسان مٿي هن مجسمي جي ڇت تائين ويا هئاسين، يعني آزادي جي ديوي جي مٿي تي رکيل ڇٽ تي پهچي ويا هئاسين، جنهن ۾ ٺهيل 25 ڳڙکين مان شهر جو نظارو ڪري سگهجي ٿو.