Zarina Baloch is a Talented Soul
سڀ ڪا مومل،
سڀ ڪو راڻو
پنهنجي پنهنجي ڪاڪ سڀن کي
او پنهنجي پنهنجي ڪاڪ.....
زرينا بلوچ جي راڳن جي هيءَ سي ڊي ڪئناڊا کان نديم جي ڀاءُ ڊاڪٽر منير جوڻيجي کيس موڪلي آهي. هڪ جهاز تي درٻيلي جو ڪئپٽن احمد حسين مخدوم ۽ آئون گڏ هئاسين. ان جي ٽي وي لائونج ۾ انگريزي ۽ اڙدو کان علاوه ڀڳونتي نانواڻي ۽ زرينه بلوچ جا به رڪارڊ هئا ... جيڪي آئون ۽ مخدوم وڏي شوق سان ٻڌندا هئاسين ۽ اهي ايترا دفعا ته ٻڌاسين جو اسان جا ٻيا جهازي چوندا هئا ته اهي رڪارڊ فوني جي سئيءَ سان ڪپجي ڇلا ڇلا ٿي ويندا. انهن راڳن جا ڪجهه ٻول هن وقت به دماغ ۾ ڦري رهيا آهن:
o مور ٿو ٽلي.
o وني ماڻين بنڙا، سيج ماڻين سنهڙا.
o مٺوئڙا من ماندو تولاءِ.
o هڏڪيءَ مٿان مونکي آئي هڏڪي.
o ساوڪ رت ۾ سانورا......
ڪئپٽن مخدومن اڄ به زرينا بلوچ جي آواز جو عاشق آهي ۽ چوندو آهي.
“She is one of the illustrious daughter of `Mother Sindh’ … a bright and brilliant icon and a remarkable and extraordinary legend of Sindh.”
اسانجي سامونڊي زندگي ۾ زرينا بلوچ اسان لاءِ هڪ طاقتور سامونڊي ديوتا هئي، جنهن جي آواز اسان کي اتهاس ٿي ڏنو ... طوفاني راتين ۽ مڇريل سمنڊن تي شڪتي ٿي ڏني. منهنجي جڏهن ساڻس پهريون دفعو اوچتو ملاقات ٿي، ته ان وقت تائين آئون فقط سندس آواز جو واقفڪار هوس. آئون هن جي شڪل کان واقف نه هوس ... مونکي اها به خبر نه هئي ته هوءَ ڪٿي ٿي رهي ... ڪا نوڪري ڪري ٿي يا رڳو ڳائي ٿي. خبر ناهي تيسيتائين رسول بخش پليجي صاحب سان شادي ٿي وئي هيس يا نه. جيتوڻيڪ زرينه بلوچ کي اهو پهريون دفعو ڏسڻ کان گهڻو گهڻو اڳ کان وٺي منهنجو سائين رسول بخش پليجي ۽ سندس ڀاءُ عبدالرحمان وٽ گهر ۾ وڃڻ ٿيندو هو، پر اها ڄاڻ نه هئي ته هوءَ رسول بخش پليجي صاحب جي علم، ادب، سياست ۽ عوام جي خدمت جي حوالي سان نالو روشن نه ٿيو هو. هو فقط حيدرآباد جو هڪ وڪيل هو پر اسان لاءِ وڏي ڳالهه زرينا بلوچ هئي، جنهن سان ائين ملڻ ناممڪن ڳالهه سمجھيم ٿي. تڏهن ته هڪ دفعي جهاز تان موڪل ڪرڻ بعد ڳوٺ اچڻ کان اڳ حيدرآباد يونيورسٽي جي ماڊل اسڪول ۾ هالا جي ٻن ڪلاس ميٽن عبدالرحمان ۽ احمد يوسف سان ملڻ ويس، جيڪي اتي ٽيچر هئا. سندن پڇا دوران هڪ ڪلاس جي ماسترياڻيءَ مونکي سڃاڻي (شايد عبرت اخبار ۾ منهنجي سفرنامي سان گڏ ايندڙ فوٽو مان سڃاڻي) پڇيو ته الطاف آهين. ان بعد هن ڀرواري ڪلاس جي مس کي به سڏي ٻڌايو ته هي آهي الطاف شيخ جنهن جا سفرناما پاڻ پڙهنديون آهيون. مونکي پنهنجي تعريف ڏاڍي ڀلي لڳي. ڪو موالي ٽائيپ مرد ڪري ها ته به خوشي ٿئي ها ۽ هتي اسڪول جون ماسترياڻيون تعريف ڪري رهيون هيون ۽ سندن ننڍڙا اسٽوڊنٽس حيرت مان ڏسي رهيا هئا. آخر ان سنڌي ڀرت واري وڳي واريءَ خاتون کان پڇيم ته هوءَ ڪير آهي.
“آئون زرينا بلوچ آهيان.” هن ٻڌايو.
مون ان کي چرچو سمجھيو.
“نه نه” مون کيس چيو.
“ڇا مطلب؟” هن حيرت مان سوال ڪيو ۽ مونکا پڇيو ته مون ڪڏهن زرينا بلوچ جا گيت ٻڌا آهن.
جواب ۾ مون هائوڪار ڪئي.
“اها آئون آهيان.” هن چيو.
“نه نه” مون وري نهڪار ڪئي ۽ اتان کسڪي ويس ته هي چرچو پيون ڪن. ايتري قدر جو اتان ناني جي گهر آيس، جيڪو فردوس سئنيما جي سامهون آهي. منهنجي والده به هالا کان اتي آيل هئي. مون کين اهو چرچو ٻڌايو ته ڀرواري اسڪول جي ماسترياڻي پاڻ کي زرينا بلوچ ٿي سمجهي.
اهو 1969ع يا 1970ع جو سال هو، جڏهن آئون چويهن سالن جو هوس ۽ ڪڏهن ڪڏهن عبرت يا بادل رسالي ۾ منهنجا مضمون ايندا هئا. واپس جهاز تي وڃي ماڊل اسڪول جي ماسترياڻي جو چرچو ڪيپٽن مخدوم کي به ٻڌايم. اهو به ڏاڍو کليو هو. هو انهن ڏينهن ۾ هڪ جونيئر نيويگيٽر آفيسر هو ۽ آئون جهاز جو جونيئر انجنيئر ۽ پوءِ تمام گهڻن سالن کان پوءِ جڏهن مونکي خبر پيئي ته اها زرينا بلوچ هئي، ته پنهنجي ان وقت جي رکائيءَ تي هڪ طرف افسوس ٿيو ته ٻئي طرف جيجي زرينه لاءِ عزت جو درجو هيڪاندو وڌي ويو، ته هوءَ ڪيڏو بااخلاق شخصيت آهي ... . جنهن منهنجو ڪيڏو مٿانهون مانُ پئي ڪيو، جيتوڻيڪ ان وقت آئون اڃان نئون لکندڙ هوس ۽ شايد ئي مونکي ڪنهن سڃاتو ٿي. هوڏانهن زرينه بلوچ جي هند سنڌ ۾ هاڪ هئي.
زرينا بلوچ جي اڄ به نه فقط ننڍي کنڊ ۾، پر جتي جتي سنڌي رهن ٿا، ته سندس تعريف ڪن ٿا. بقول WSC جي چيئرمين ڊاڪٽر منور هاليپوٽي جي:
“Zarina Baloch is a talented soul who has popularized Sindhi music and culture all over the world.”
شل جيجي زرينا جي آواز جون لهرون دنيا ۾ قائم هُجن ۽ اسانجي دلين تي راڄ ڪندي رهي.