ڪجهه ٻٽي قوميت بابت
The dual nationality arrangement has been arrived at after consultation between the two governments and has the full approval of both governments.
اڄ کان پنجٽيهه چاليهه سال اڳ جڏهن آئون هتي هوس، ته انهن ڏينهن ۾ ٻٽي قوميت بدران هڪ ئي وٺڻي پيئي ٿي، يعني يا آمريڪن پاسپورٽ يا پاڪستاني. ڪيترائي پاڪستاني جن آمريڪا ۾ هميشه لاءِ رهڻ نٿي چاهيو، انهن پاڪستاني پاسپورٽ ئي prefer ڪيو ٿي. “آخر آمريڪا ۽ پاڪستان ۾ ڪهڙو فرق آهي؟” هنن چيو ٿي. پاڪستان ۾ هر شيءِ آمريڪا کان سستي آهي، سک چين آهي، تعليم ۽ نوڪريون آهن، سٺي موسم ۽ روزگار آهي. شهرن کان علاوه ڳوٺ به صاف سٿرا ۽ پرسڪون آهن. پاڪستاني پاسپورٽ تي جنهن ملڪ ۾ وڻي ان ۾ هر ڪو وڃي سگهيو ٿي. ايران ۽ ترڪيءَ جهڙن ملڪن ۾ وڃڻ لاءِ ته پاسپورٽ جي به ضرورت نه هئي، جو RCD معاهدي هيٺ ٽنهي ملڪن جا ماڻهو آزاد هئا ته هڪ ٻئي جي ملڪ ۾ پيا اچن وڃن. هن کان اڳ به لکي چڪو آهيان ته ويندي 1980ع تائين جپان جهڙن ملڪن ۾ ۽ 1990ع تائين ملائيشيا، سنگاپور ۽ ٿائلينڊ جهڙن ملڪن ۾ وڃڻ لاءِ فقط ٽڪيٽ خريد ڪرڻي پيئي ٿي. انهن ملڪن جي هوائي اڏن تي پهچڻ شرط ٽن ٽن مهينن جي ويزا ملي وئي ٿي، جيڪا پوءِ اميگريشن آفيس مان وڌرائي پڻ ويندي هئي. سٺ واري ڏهاڪي جي آخري سالن ۾ ۽ ستر جي شروع وارن سالن ۾ آمريڪا ۾ جيڪي اسانجا سڃاڻو هئا، تن مان ڪيترن ئي، جهڙوڪ: ٽنڊوقيصر جي رئيس نور احمد نظاماڻي يا جھڏي جي مرحوم مير مبارڪ ٽالپر جهڙن پنهنجا آمريڪن پاسپورٽ واپس ڪري پاڪستاني ورتا ۽ اچي وطن کان نڪتا.
پر اڄ جي ڪنهن پاڪستاني آمريڪن کان پڇجي ٿو ته جيڪڏهن توهان کي ٻٽي قوميت جي اجازت نه هجي، ته ڪهڙي ملڪ جو پاسپورٽ prefer ڪندائو، ته هر هڪ بنا ڪنهن هٻڪ جي آمريڪن پاسپورٽ جي حق ۾ ڳالهائي ٿو ۽ ان لاءِ هنن وٽ پختا دليل آهن........ “آمريڪن پاسپورٽ سان آئون جڏهن چاهيان پنهنجي وطن گهمڻ لاءِ اچي سگهان ٿو. نه فقط پاڪستان پر دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ بنا ويزا جي وڃي سگهان ٿو. آمريڪا جي پاسپورٽ تي آئون هر ملڪ ۾ VIP آهيان ۽ منهنجو خيال رکيو وڃي ٿو ۽ ان ملڪ جي حڪومت هڪ آمريڪن سٽيزن کان ڊڄي ٿي. پاڪستاني پاسپورٽ واري کي ڌارئين ملڪ ۾ پاڪستان جو سفارتخانو به نٿو پڇي. اهوئي سبب آهي جو اسانجا ڪيترائي هم وطني انڊيا، ملائيشيا، عربن ملڪن جي جيلن ۾ پيا سڙن، کين نه ان ملڪ جي حڪومت ٿي پڇي ۽ نه پنهنجي ملڪ جو سفارتخانو ــــ ۽ نه وري کين سولائيءَ سان نوڪري ئي ملي ٿي. هڪ ماڻهو پاڪستان مان ڊگري حاصل ڪري ٿو ۽ ٻيو ساڳي ڊگري آمريڪا مان حاصل ڪري ٿو. آمريڪا مان ڊگري حاصل ڪرڻ واري کي ٻين ملڪن ۾ ته نوڪري مليو وڃي، پر آمريڪا ۾ به هن کي تعليم يافته مڃي نوڪري ڏني وڃي ٿي ۽ هو آمريڪن ڊگري حاصل ڪرڻ وارو جيڪڏهن آمريڪا جي قوميت رکي ٿو، يعني هن کي جيڪڏهن آمريڪا جو پاسپورٽ آهي ته پوءِ ڪهڙي ڳالهه ڪجي. ملائيشيا ۽ برونائي کان ڪويت ۽ سعودي عرب، جپان، هانگ ڪانگ کان سئيڊن، ڊئنمارڪ جتي ڪٿي هن کي نوڪري ملڻ جا وڏا موقعا آهن. آمريڪا جي پاسپورٽ وارو جڏهن چاهي حج عمرو ڪري سگهي ٿو. هن کي اهو نٿو انتظار ڪرڻو پوي ته آيا هن جو حج لاءِ پکو نڪرندو يا نه..... ساڳين ڳالهين لاءِ ساڳي ماڻهوءَ کي پاڪستاني پاسپورٽ تي دنيا جو ڪو به ملڪ ايڏي ويلڪم نٿو ڪري. پاڪستان کان ته انڊيا جو پاسپورٽ وڌيڪ طاقت رکي ٿو.......”