• هيءَ سماج اڃا سُنڍ نه ٿيو آهي : جاويد چوڌري
ان يونيورسٽيءَ ۾ ڊاڪٽر امجد ثاقب کي خاص خطاب جي لاءِ هارورڊ گهرايو. ڊاڪٽر امجد اڄ کان ڏهه سال اڳ پنهنجن ڪجهه دوستن سان گڏجي ”اخوت“ جي نالي سان هڪ فلاحي اداري جو بنياد رکيو هو. اهو ادارو نادار ۽ غريب ماڻهن کي ڪاروبار جي لاءِ ’قرض حسن‘ ڏي ٿو، اهو قرض بنا وياج جي هوندو آهي ۽ قرضدار کي اها رقم ٻارهن قسطن ۾ واپس ڪرڻي هوندي آهي. اخوت هڪ برڪت وارو ادارو ثابت ٿيو، اهو هيستائين لکين ڪٽنبن کي اربين روپين جو قرض ڏيئي چڪو آهي ۽ اهي ڪٽنب پنهنجن پيرن تي بيٺل آهن. اخوت هڪ طلسماتي تنظيم آهي. تنظيم جون سڄي ملڪ ۾ هڪ سئو پنجاهه کان به وڌيڪ آفيسون آهن. هڪ هزار جي لڳ ڀڳ ملازم آهن. تنظيم جون آفيسون مسجدن ۾ قائم آهن. تنظيم ڪنهن ضامن کانسواءِ قرض ٿي ڏي ۽ قرضدار اُن رقم مان ڌنڌو ڌاڙي ٿو ڪري. الله تعاليٰ اُن ۾ برڪت ٿو وجهي ۽ اهو شخص نه رڳو قرض موٽائي ٿو، پر پنهنجن پيرن تي بيهي ٿو. دنيا پاڪستاني قوم کي بي ايمان ۽ نالائق سمجهي ٿي، پر پاڪستاني قوم جي باري ۾ اخوت جو تجربو بلڪل ڌار آهي. اخوت جي قرضن جي واپسيءَ جو تناسب 99.85 سيڪڙو آهي. اخوت بنا وياج جي قرض ڏيڻ واري دنيا جي سڀ کان وڏي آرگنائيزيشن به آهي. اُن سڄي دنيا ۾ مائڪرو فنانسنگ کي لوڏي ڇڏيو آهي. ان کان اڳ ”گرامين بئنڪ“ دنيا کي حيران ڪيو، ’پر گرامين بئنڪ‘ چاليهه سيڪڙي تائين وياڄ ٿي وصول ڪري، جڏهن ته اخوت بنا وياڄ جي قرض ٿي ڏي، جنهن ۾ قرض جي حاصلات لاءِ ضمانت جي گهرج ڪونهي ۽ جنهن جي واپسي لڳ ڀڳ سؤ سيڪڙو آهي ۽ اها اُن جي هوندي به ترقي پيئي ڪري. اخوت جي اُن وڌڻ دنيا کي حيران ڪري ڇڏيو، تنهنڪري هارورڊ يونيورسٽيءَ ڊاڪٽر امجد ثاقب کي خطاب جي دعوت ڏني. ڊاڪٽر امجد اڄ 23 مارچ تي هارورڊ يونيورسٽيءَ جي اسڪالرن کي ٻڌائيندو ته اخوت عام ماڻهن جي زندگي ۾ ڪهڙو ڪهڙو انقلاب آندو آهي. پاڪستاني سماج بنا قرض کي ڪيئن امانت سمجهيو. دنيا جي پهرين ۽ هيڏي وڏي آرگنائيزيشن ڪيئن هلي رهي آهي. هيءَ آرگنائيزيشن ڪيئن وڌي ويجهي رهي آهي ۽ هن تنظيم فقط ڏهن سالن ۾ هيترو سفر ڪيئن طئي ڪري ورتو.
ڊاڪٽر امجد ثاقب هارورڊ يونيورسٽيءَ جي اسڪالرن کي ڪهڙو ٿو جواب ڏي، اهو ته ڊاڪٽر امجد ثاقب ئي ڄاڻي ٿو يا هارورڊ يونيورسٽي، پر جيستائين اخوت جي ڳالهه آهي، اخوت بهرحال پاڪستان ۽ پاڪستانين جي لاءِ اعزاز آهي. پاڪستان تاريخ جي بدترين دور مان پيو گذري، دنيا اسان تي ڀروسو ڪرڻ جي لاءِ تيار نه آهي، پاڪستان جي ڪرپشن جون ڪهاڻيون سڄي دنيا ۾ اسان جي بدناميءَ جو ڪارڻ بنجي رهيون آهن. پر انهن سڀني خراب خبرن ۽ خراب حالتن جي هوندي به ’اخوت‘ جهڙيون سٺيون خبرون به آهن. ملڪ ۾ اهڙا مخير ماڻهون موجود آهن، جو انهن جون ڪهاڻيون ٻڌي حيرت وٺيو وڃي. ان نوعيت جون ڪهاڻيون سڄي ملڪ ۾ پکڙيل آهن ۽ اهي ڪهاڻيون ۽ انهن ڪهاڻين سان لاڳاپيل شخصيتون ئي اصل پاڪستان آهن. اسان جو پاڪستان اهو ڪونهي، جيڪو اسين روزانو ٽي.وي چينلز تي ڏسون ٿا. پر اسان جو پاڪستان اهي شخصيتون ۽ اخوت جهڙا ادارا آهن ۽ اسين انهن تي جيترو ڳاٽ اوچو ڪريون، اهو گهٽ آهي.
آئون ڊاڪٽر امجد ثاقب ۽ اخوت ٻنهي کي واڌايون پيش ٿو ڪريان ۽ انهن لکين گهراڻن کي به مبارڪون ٿو ڏيان، جن ’قرض حسن‘ واپس ڪري ثابت ڪري ڏيکاريو آهي ته پاڪستان ۾ اڃا ايمانداري مُئي ڪونهي. اڃا رُڃ مان رڙ اچي پئي، متان سمجهين مُئا مور سارا. هي سماج اڃا سُنڍ نه ٿيو آهي ۽ مونکي پڪ آهي ته ڊاڪٽر امجد ثاقب جهڙا ماڻهو جيستائين جيئرا آهن، ان وقت تائين هي سماج سُنڍ نه ٿيندو، اسان جي اُميد ان وقت تائين قائم رهندي.
جاويد چوڌري