3.19: تنهنجو آواز مڪو ۽ مدينو
مونکي اها ڳالهه اجمل نيازي جو اهو ڪالم پڙهڻ کانپوءِ سمجهه ۾ آئي ته قومن جي مٿڀرائپ جو راز به فقر لڪل آهي. مختيار مسعود اهڙا ڳجهه پنهنجي ڪتاب ”آواز دوست“ ۾ ظاهر ڪيا آهن. هن هڪ گهمري اخوت جي باري ۾ چيو هو. ”سٺو ڪم، سٺا ماڻهو ۽ سٺو آئيندو“... اها راءِ به آهي ته دعا به. مختيار مسعود جڏهن وزيٽر بوڪ ۾ اهي لفظ لکيا ته هو بابا جمال شاهه جي درٻار ۾ اخوت جي آفيس ۾ ويٺو هو. اها آفيس ڇا هئي، بس هڪ ننڍو ڪمرو آهي، عام فرشي نشست، ڪاٺ جي ٽپائي، ڪجهه گاديلا ۽ وهاڻا. ان آفيس ۾ ڪيترائي ماڻهون آيا ۽ فرش تي ويٺا. اسٽيٽ بئنڪ جو گورنر، وزير، بيورو ڪريٽ، ناروي جو اڳوڻو وزير اعظم، اديب، شاعر، صحافي ۽ سياستدان. فرش نشينيءَ ۾ جيڪو ڪمال آهي اهو تخت نشينيءَ ۾ ڪونهي. ان آفيس ۾ ويهي ڪيترائي اهم فيصلا ٿيا. ان آفيس ۾ ويهي اهو عزم ڪيو ويو ته وياڄ جو متبادل نظام آڻڻون آهي. سٺو ڪم، سٺا ماڻهو، سٺو مستقل! مختيار ملڪ جي اها دعا اُن ڪمري ۾ واسو ڪري ويئي آهي. ڪاش اهڙي سٺي دعا سڄي وطن کي پنهنجي هنج ۾ وٺي لائي. سٺو ڪم سٺا ماڻهو، سٺو مستقبل! رات جا يارهن ٿي رهيا هئا. آئون بظاهر ته ذڪي الدين وٽ ويٺو هوس،پر سچ اهو آهي ته آئون اُتي نه هئس. ڪيترائي ڀيرا اسين ڪٿي هوندي به اُتي نه هوندا آهيون. ذڪي صاحب سمهڻ جي ڳالهه ڪئي ته مونکي خيالن مان واپس موٽڻو پيو. صبح جو ڇهين بجي ايئرپورٽ پهچڻو هو. ذڪي صاحب پنجين بجي جاڳائڻ جو واعدو ڪيو. مون ساڻس هٿ ملايو ۽ پنهنجي ڪمري طرف وڌڻ لڳس. سڌو سنئون چوڻ، خودداري، بي نيازي ۽ توڪل، مونکي اهي سڀ گُڻ ياد اچڻ لڳا، جيڪي خليفي شجاع الدين ۾ هئا، پر اهي اسان ۾ نه آهن، تنهنڪري اسين وڏا بنجي نه سگهيا آهيون. جارج واشنگٽن، ابراهام لنڪن ۽ ٻيا ڪيترائي وڏا ماڻهو...پوءِ پاڪستان جي تحريڪ جا شروعاتي اڳواڻ. چؤڏس ڇانيل ٻاٽ اونداهي ۽ پوءِ دور ڪٿي ٻرندڙ روشني جي ڏياٽي... ڇا سماج ۾ تبديلي سٺي قيادت کانسواءِ ممڪن نه آهي. اها قيادت ڪٿان ٿي اچي. ڇا اسين مٿاهين تي پهچي نٿا سگهون. سوال بي حد ڊگهو هو ۽ رات صفا ننڍي.
اسی کشمکش میں گذریں میری زندگی کی راتیں،
کبھی سوز و ساز رومی کبھی پیچ و تاب رازی۔
*