سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

2.17: هڪ عجيب شخص، منهنجي سڄي ڪٿا

اسين تاريخ جي هيٺ مٿاهين ۾ گم ٿي سچائين کي ڳولهي رهيا هئاسين. وڏيون اوچيون عمارتون اسان کي ڌيان سان ڏسنديون رهيون. ڪجهه گهڙيون لاس اينجلس ڊائون ٽائون ۾ گهمڻ کانپوءِ اسان جو دماغ هڪ ويجهي وستي طرف ٿيڻ لڳو. اُتي اسان کي هڪ ٻي واپاري شيخ ايس الاهي سان ملڻو هو. ٽريفڪ جو زور ۽ رش جو هُل بکيڙو. شيخ الاهي سان اها ملاقات ڪيترن ئي ڏينهن کان طئي ٿي رهي هئي. هو ڪيلي فورنيا ۾ بوٽن جو واپار ڪندو آهي ۽ ڪيترن ئي اسٽورن جو مالڪ به آهي. ننڍي وهيءَ ۾ هو پنهنجي پيءَ سان گڏ آمريڪا پهتو. سندس چوڻ هو ته پڻهنس هتي اچڻ کانپوءِ کيس هڪ سُٺي اسڪول ۾ داخل ڪرايو، سندس پيءُ جي خواهش هئي ته پٽهنس ڊاڪٽر ٿئي، پر شيخ صاحب کي جلد ئي ان ڳالهه جو احساس ٿيڻ لڳو ته کيس اُن ڌنڌي سان ڪا به دلچسپي نه آهي. ”آئون جڏهن پنهنجن سنگتين سان گڏ راند کيڏندو هوس ته انهن جا جوتا ڏسي ڏاڍو لطف وٺندو هوس. هوريان مونکي اهو خيال آيو ته جوتا ٺاهڻ کان سٺو ٻيو ڪوبه ڪم نه آهي. منهنجي مائٽن کي منهنجي ان فيصلي سبب ڏاڍي مايوسي ٿي، ڪٿي ڊاڪٽر ۽ ڪٿي وري هڪ جوتا ٺاهيندڙ، پر کين منهنجي ضد اڳيان هٿيار ڦٽا ڪرڻا پيا. پاڪستان ۾ هجان ها ته شايد ڪجهه به ڪري نه سگهان ها. ظاهر آهي ته اُتي ڪهڙا مائٽ هوندا، جيڪي چوندا ته سندن پُٽ جوتا ٺاهي. جوتن ٺاهڻ جو اهو شوق نيٺ مونکي ڪاروباري دنيا ۾ وٺي آيو ۽ مون جوتن ٺاهڻ جي فيڪٽري ۽ اسٽور کولڻ جو فيصلو ڪيو. لڳاتار محنت ۽ اٽل ارادا ئي منهنجي موڙي هئا. الله تعاليٰ منهنجي محنت کي نه وڃايو، هاڻ ان ميدان ۾ منهنجي هڪ سڃاڻپ آهي. عورتن ٻارن، مردن جا هر قسم جا بوٽ، بيگون، هيٽ، پرس، جيڪٽس، پتلو نون، شرٽون، سوئيٽر، مون ڇا ڇا نه ٺاهيو. ”شيخ اسٽورز“ جون شيون هڪ معتبر نالو بنجنديون پيون وڃن.
مون کيس پاڪستان ۾ جوتن جي صنعت سان لاڳاپيل ٻن ماڻهن جي باري ۾ ٻڌايو. بورجان جو زاهد حسين ۽ سروسز انڊسٽري جو عارف سعيد. اهي ٻئي اخوت جا دوست آهن. زاهد حسين ته ان راهه ۾ ايترو ته اڳيان وڌيو، جو اخوت جي طرز تي پنهنجو هڪ ادارو بنائي ورتائين. ”هرل بنياد“ جي نالي سان اهو خوبصورت ادارو لاهور جي ڪچي آبادين ۾ ڪم ڪري ٿو. شيخ ايس الاهي جي ڪهاڻي به ڏاڍي دلچسپ آهي. عام طورتي پاڪستاني آمريڪا وڃي نوڪري ئي ڳولهيندا آهن، جيڪڏهن ڪاروبار ڪندا به آهن، ته به گئس اسٽيش سيون اليون کان اڳتي ناهن وڌيا. مون کي هي پهريون شخص مليو، جنهن پنهنجي لاءِ ڌار رستو چونڊيو ۽ پوءِ وري هڪ يا ٻه نه پر اڌ ڊزن کان به وڌيڪ اسٽورن جو مالڪ بنجي ويو. شيخ صاحب صاحب جنهن شوق سان پنهنجي ڪهاڻي ٻڌائي رهيو هو، ان مان صاف پي نظر آيو ته هو رڳو ان تي بس نه ڪندو. شيخ صاحب اخوت جي ڪم ۽ تصور جي گهڻي واکاڻ ڪئي. اخوت سان هن جو تعارف سندس ڀيڻ ڪرايو ۽ ان جي ئي زور ڀرڻ تي هو اخوت سان سهڪار ڪرڻ ٿو چاهي. ”غربت، جهالت ۽ پسماندگي... انهن کان اسان کي ڪڏهن ڇوٽڪارو ملندو.“ هن موڪلائڻ کان اڳ اهو سوال ضرور پُڇيو. پر ان دوران هن اهو چئي اسان کي حيران ڪري ڇڏيو ته سندن پُٽ جو نالو ”ڪشمير“ ۽ ڌيءَ جو نالو ”بيت المقدس“ آهي، اهو ٻڌي اسين هڪ گهڙي جي لاءِ ته حيران رهجي وياسين. ڪشمير ۽ بيت المقدس ٻارن جا نالا ملڪن ۽ شهرن جي نالن تي. اسان سبب پڇيو ته جواب مليو. جيئن منهنجا ٻئي ٻارڙا آزاد آهن... تيئن آئون ڪشمير ۽ بيت المقدس کي آزاد ڏسڻ ٿو گهران. ”غلامي ۽ آزادي جي اها انوکي تعبير هئي. ائين لڳو ته تاريخ کان آشنا هڪ شخص پنهنجي پيڙا جو اظهار پيو ڪري. شيخ اسٽورز، لاس اينجلس، ڪشمير ۽ بيت المقدس.
میری تمام سرگذشت کھوئے ہوؤں کی جستجو
اسان جي وچ ۾ ڪيترائي اهڙا ماڻهو آهن، جيڪي آزاديءَ سان ائين به محبت ڪن ٿا.