سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

1.15: عشق اسان وٽ آرائين جيئن

اخوت ۾ اسان اهي ڪم ڪيا، جيڪي مائيڪرو فنانس ۾ اڳ ۾ نه ٿيندا هئا. تحقيق، تجربو ۽ جستجو. اسان هڪ اهڙو نظام ٿي چاهيو، جيڪو سادو به هجي ته سولو به. صاف به هجي ته شفاف به. ان ۾ ڪاروبار جي جاءِ تي قرباني ۽ رضاڪاريت هجي. اسين وياڄ کي خراب ته چئون ٿا، پر اسان جي وچ ۾ ڪو به اهڙو گروهه نه آهي، جيڪو ان وياڄ جي خلاف عملي جهاد ڪري، ڪو نبيرو، ڪو نظام ڏي. اسان چاهيو ٿي ته وعظ ۽ نصيحت جي ٻي طرف عمل جي ميدان ۾ به گهڙجي. عشق جيڪڏهن پاهوڙو نٿو کڻي ته فقط دعويٰ آهي. جنون جيڪڏهن مٿو نٿو ڦاڙي ته اجايو آهي. پهريان ٻه سال اهو ڪم خاموشيءَ سان ڪيو ويو. اسان کي پاڻ خبر نه هئي ته اسين ڪيستائين پهچنداسين. ڪاميابي جي ته پڪ هئي، پر واٽ جي خبر نه هئي. پهريون قرض مارچ 2001ع ۾ ڏنو ويو، پر اخوت جي رجسٽريشن ٻه سال پوءِ 2003ع ۾ ٿي. اهي ٻه سال وڏي محنت ۽ ڀڄ ڊڪَ جا هئا. انهن ٻن سالن ۾ ان تصور کي حقيت جو رنگ مليو. اسان جون ڪيتريون ئي مشڪلاتون هيون. مالي توڙي انساني وسيلن جي اڻ هوند، اسان وٽ ته ڪجهه به نه هو. ڪجهه همراهه تنقيد ڪندا رهيا، ڪن مذاق اُڏايو، ڪن وري بي سروساماني جو طعنو هنيو. اسان جي برانچن ۾ چوريءَ جون وارداتون ٿيون. اسانجن ڪارڪنن کي ماريو ۽ ڪٽيو ويو. هٿيارن جي زور تي آفيسن کي ڦريو ويو. قرض نه ملڻ تي ڌڙڪا ڏنا ويا. هڪ ڀيرو هڪ پوليس ڪانسٽيبل ناراض ٿي پيو ۽ اخوت جا چار ملازم ڪيترائي ڪلاڪ ڪنهن قانوني ڪارروائي کانسواءِ واڙيل رهيا. هڪ ستم ظريف قتل ۽ اغوا جون ڌمڪيون به ڏنيون، پر خدمت جي جذبي سبب انهن سڀني ڳالهين جي ڪا اهميت ئي نه رهي. اسان جا همراهه بئنڪن ۾ ويا ته کين ڪيترائي ڪلاڪ انتظار ۾ بيهاريو ويو. ظاهر آهي ته هڪ غريب جي بئنڪن ۾ ڪهڙي عزت ٿي سگهي ٿي. اهي سڀ مشڪلاتون ۽ تڪليفون پنهنجي جاءِ تي پر جڏهن ڪو ڪمزور شخص يا رنڙ زال هٿ مٿي کڻي دعا ٿي ڪئي ته اهي سڀ تڪيلفون لحظي منجهه لهي ٿي ٿي ويون.
سفینہ جب کہ کنارے پہ آ لگا غالب،
خدا سے کیا ستم و جور نا خدا کہی۔
جيڪي محبت ڪن ٿا، سي شڪايت نه ڪندا آهن. رڳو انتظار ڪندا آهن. ان ڏينهن جو، جنهن ڏينهن انسان کي هر اُن ڪم جو بدلو ملندو، جيڪو هو دنيا ۾ ڪندو رهيو هو. اسان کي ته رڳو ان جي رضا گهربل آهي، جيڪو دلين جي هر ڳالهه ٻُڌي ٿو ۽ پوءِ اهو سڀ ڪجهه هڪ لوح محفوظ تي لکندو ويندو آهي. اخوت جي تصور کي عملي جامو پهرائڻ ڪو سولو ڪم نه هو، جيئن ڪنهن چيو آهي:
رھر و راہ محبت کا خدا حافظ ہے
اس میں دو چار بہت سخت مقام آتے ہیں۔

اسانجي واٽ ۾ ٻه چار نه پر هر هنڌ گهڻيون ئي رڪاوٽون هيون.