سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

5.36: تنهنجي نانءُ تي ڏکويل گڏ ٿي ويندا

وزير اعليٰ جي روزگار اسڪيم، اخوت جي هڪ وڏي ڪاميابي آهي اُن جي ڪري هزارين لکين نوان ڏيئا روشن ٿيا آهن. ان ڏينهن مسجد داتاگنج بخش جي سماع هال ۾ لڳ ڀڳ پنج هزار ماڻهو عقيدت ۽ احترام وچان، تسبيح جي داڻن جيان جڙيل ويٺا هئا، ڄڻ کين مواخات جي ڏور ٻڌي ڇڏيو هجي. اخوت جا ڏهه سال پورا ٿيا ته مختلف تقريبن جو بندوبست ڪيو ويو. اها تقريب سڀني کان وڌيڪ اثرائتي ۽ وڏي هئي. ان تقريب ۾ اڍائي هزار گهراڻن کي ”مواخات مدينه“ جي روايت ۾ شامل ٿيڻو هو. اخوت جا سڀئي ساٿي، اهم ڊونرز، بورڊ آف ڊائريڪٽرز جا ميمبر، لاهور جو ڪمشنر حسن آصف، سيڪريٽري اوقاف طارق پاشا ۽ نوجوان رضاڪار، سماع هال سوڙهو، پئجي ويو. محبت جي مهڪ ۽ ايثار جي سهائي، ماڻهن جو نظم وضبط ۽ محويت، اهو سڀ غير معمولي هو. ان تقريب جو خاص مهمان شهباز شريف هو. هو اُن ڏينهن منجهند ڌاري پر ڏيهي دوري تان واپس موٽيو هو. سندس اسٽاف جو خيال هو ته هو شايد اُن تقريب ۾ اچي نه سگهي، پر مونکي خبر هئي ته هن جو اچڻ لازمي آهي. اها اڻ ٿيڻي هئي ته ڪنهن کي مواخات جي نالي تي سڏيو وڃي ۽ هو پانڌ ڇڏائي وڃي. فيض چواڻي:
بڑا ہے درد کا رشتہ یہ دل غریب سہی،
تمہارے نام پہ آئیں گے غمگسار چلے۔
وزير اعليٰ عين وقت تي پهچي ويو. اها هڪ انتهائي باوقار تقريب هئي. نه نعرا لڳا، نه تاڙيون وڳيون، مهمان ۽ ميزبان محمود ۽ اياز سڀ پٽ تي ويٺا هئا. نه تخت نه تخت نشين، نظم وضبط ڏسي وڏي وزير کي ڏاڍي حيرت ٿي. اخوت جي ڏهن سالن جي ڪهاڻي ٻُڌائي ويئي. ڪجهه اسان جي ته ڪجهه انهن ماڻهن جي زباني، جن انهن قرضن مان ڪاروبار شروع ڪيو هو. وڏي وزير اخوت جي خدمتن جو اعتراف ڪندي چيو... ”اوهان ڏهن سالن ۾ هڪ ارب روپين جا قرض ڏنا آهن. آئون چاهيان ٿو ته اوهين ايترا قرض هڪ سال ۾ ڏيو.“ اها سهڪار جي آڇ هئي. ڪجهه وقت کانپوءِ وڏي وزير جي آفيس ۾ هڪ گڏجاڻي ٿي ۽ هڪ ارب روپين جي موڙيءَ سان ’وزير اعليٰ خود روزگار اسڪيم‘ جو بنياد رکيو ويو. بنا وياڄ قرض ڏيڻ جي اها شايد سڀني کان وڏي اسڪيم هئي. آڪٽوبر 2011ع کان اها رقم اخوت کي منتقل ٿيڻ شروع ٿي ۽ 3 نومبر 2011ع ۾ قرض جي فراهمي جي شروعات ٿي. حضرت بابا جمال شاهه جي مسجد، ست سؤ ماڻهن جو ميڙ، هڪ ڀيرو ٻيهر وڏي وزير شموليت جي سعادت حاصل ڪئي. وياڄ کان آجا قرض مسجد سان واسطو ۽ مڪمل شفافيت. ڇهن مهينن جي اندر ئي ان ڪم جي اهميت پڌري ٿيڻ لڳي. هزارين گهراڻن کي بنا وياڄ جي قرض مليا ته پنجاب حڪومت ان فنڊ۾ وڌيڪ هڪ ارب روپين جو واڌارو ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. بنا وياڄ ٻن ارب روپين تي ٻڌل شايد اهو دنيا جو سڀ کان وڏو فند آهي. ڪڏهن ڪڏهن اها ڳالهه يقين کان ٻاهر ٿي نظر اچي ته ڪجهه هزارن کان شروع ٿيندڙ هڪ اداري کي حڪومت ٻن ارب روپين جو امين بنائي ڇڏي. اخوت جو سياست سان ڪوبه واسطو نه آهي. پر اهو ادارو هڪ سياستدان جو ٿورائتو آهي، جنهن مواخات جي ان تصور کي سمجهيو، ساراهيو ۽ پوءِ اهو اختيار ڪرڻ ۽ اُن کي وڌيڪ پکيڙڻ جو فيصلو ڪيو. هارورڊ يونيورسٽي جي هڪ پروفيسر چواڻي ”وزير اعليٰ خود روزگار اسڪيم پبلڪ نجي پارٽنرشپ جو هڪ منفرد مثال آهي ۽ دنيا کي ان مثال جي پيروي ڪرڻ گهرجي“. مواخات جو پيغام، الله جو گهر ۽ هزارين ماڻهن جو دعائون. مَڱ تنهن کان مڱڻا جو ڏهاڙي ٿو ڏي.