سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

2.27: اي دوست! ڪنهن همدم جو ملڻ

علي رضا سان منهنجي ياري 1973ع ۾ ان وقت ٿي، جڏهن مون گورنمينٽ ڪاليج لاهور ۾ داخلا ورتي. انهن ڏينهن اُتي داخل ٿيڻ هڪ اعزاز هو. ننڍي کنڊ جو نالي وارو ادارو. علم ۽ ادب کان وٺي شاعري، راندين، سياست ۽ صحافت تائين ڪو به اهڙو ميدان نه هو، جنهن ۾ ان اداري جا شاگرد عروج تي نه پهتا هجن. آئون جڏهن فرسٽ يئر ۾ داخل ٿيس ته اسٽوڊنٽس سياست جو ڏاڍو زور هو. تبديلي، انقلاب ۽ بغاوت. ان حوالي سان علي رضا سان دوستي ٿي ويئي، فتح خان اسان جو اڳواڻ هو. بهترين مقرر، سٺو دوست. اوپن يئير ٿئيٽر ۾ جڏهن هن جو آواز ٻُرندو هو ته ڄڻ طوفان مچي ويندو هو. علي رضا گورنمينٽ ڪاليج مان نڪري ميڊيڪل ڪاليج پهتو، ڊاڪٽر ٿيو ۽ آمريڪا هليو آيو. پر تبديلي، انقلاب ۽ بغاوت جا خواب ساڻس گڏ رهيا. شايد اهو ئي سبب هو ته جڏهن کيس اخوت جي خبر پئي ته هو اسان سان نڪري پيو. شڪاگو اچڻ جو سبب هن جو زور به هو. علي رضا جي گهر ڪيترائي دوست موجود هئا، جيڪي سڀ ڊاڪٽر يا واپار سان لاڳاپيل هئا. ڊاڪٽر نعيم ڪوهلي جي شموليت سان محفل ۾ ڄڻ چار چنڊلڳي ويا.ڪنگ ايڊورڊ جو اسانجو پراڻو ڪلاس فيلو ۽ دوست نعيم جوگهر اُتان کان ڪيترن ئي ڪلاڪن جي فاصلي تي هو. هو خاص دعوت تي اتي پهتو هو. مزمانن ۾ ڪجهه عورتون به شامل هيون. علي ۽ سندس گهر واريءَ ڏاڍي محبت سان انهن سڀني کي دعوتيو هو. ڊرائنگ روم ۾ ويهڻ جو بندوبست هو. تهه خاني ۾ ملٽي ميڊيا، اسپيڪر ۽ ٻين شين جو بندوبست هو. سڀني کان پهرين منهنجو مزمانن سان تعارف ٿيو ۽ پوءِ اخوت جي ڳالهه ٿيڻ لڳي. ماڻهن کي پرزنٽيشن روم ۾ هلڻ جي دعوت ڏني ويئي، جتي اخوت جي ڊاڪيومينٽري ۽ ڪجهه تصويرون ڏيکاريون ويون. اخوت جي پهرين ڊاڪيومينٽري جاويد چوڌريءَ جي نگراني ۾ ٺهي هئي. ان ۾ سندس آواز ۾ اهو خوبصورت پيغام به شامل هو، جنهن جو اڳ ۾ ئي ذڪر ڪيو ويو آهي. ٻي ڊاڪيومينٽري اخوت جي طور ۽ طريقي جي وضاحت ٿي ڪري.ان ۾ ڊاڪٽر اظهار الحق، همايون احسان ۽ حاجي انعام الاهي اثر جي ڳالهه ٻولهه شامل آهي. اها ڊاڪيومينٽري علي محسن گرديزي ۽ ظهير شاهد جي محنت جو نتيجو آهي. اهي ڊاڪيومينٽريون ڌار ڌار تاثر قائم ڪن ٿيون. ڊاڪيومينٽرين کانسواءِ انهن ڌنڌن ڌاڙين جون تصويرون به ڏيکاريون ويون، جيڪي اخوت جي مدد سان شروع ڪيا ويا هئا. ماڻهو عام طور تي اُهو سوال ڪن ٿا ته پندرهن ويهن هزارن جي رقم جيڪا ٻه سؤ ڊالر ٿئي ٿي، ان مان ڪهڙو ڪاروبار شروع ٿي سگهي ٿو. اهي تصويرن اهڙن سوالن جا جواب آهن. اخوت جي آفيسن ۽ مسجدن ۾ ٿيندڙ تقريبن جون تصويرون به ڏيکاريون ويون، جتي قرض پيش ڪيا وڃن ٿا. ادب ۽ احترام مان ويٺل ماڻهو، نه ڪو بندو رهيو نه ڪو بنده نواز. اهي ماڻهو اخوت جي عالمگير پيغام جي تصوير به پيش ڪن ٿا. انهن تصويرن جي باري ۾ ماڻهن وڌيڪ ڄاڻڻ چاهيو، مونکي ترقي جي سفر ۾ مڪالمي يا ڊائلاگ جي اهميت تي ڳالهائڻو پيو.