سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

2.25: پنهنجي زندگي گهوريان، پنهنجي وفا پيش ڪريان

ديوان اسٽريٽ تان رات جو يارهين بجي ڌاري واپسي ٿي. موڪلائيندي موڪلائيندي به ڪجهه وقت لڳو. هنن سڀني اخوت جي لاءِ ڪجهه ڪرڻ ٿي چاهيو، هنن ڀرپور ساٿ ڏيڻ جو وعدو ڪيو ۽ اسين واپس ڊاڪٽر اعجاز نبي جي گهر روانا ٿياسين. ٻي ڏينهن صبح جو Illinois Institute of Technology (IIT) ۾ پاڪستاني شاگردن سان ملاقات ۽ ڪجهه ٻيا پروگرام هئا. IIT اچڻ جي دعوت فاطمه رضويءَ طرفان ملي، فاطمه هتي انجنيئرنگ جي شاگردياڻي آهي. هوءَ منهنجي ڌيءَ فرازين جي ننڍپڻ جي ساهيڙي آهي. نهايت سُلڇي ۽ سهڻي اخلاق جي ڌڃاڻي. جڏهن کان آمريڪا آيو آهيان، مون سان رابطي ۾ هئي ۽ لڳاتار بي چين ته ڪڏهن ٿي اخوت جي ڪهاڻي سندس يونيورسٽي ۾ عام ٿئي.
گهر پهچڻ ۾ ڪو گهڻو وقت نه لڳو. هلڪي هلڪي وسندڙ مينهن موسم کي خوشگوار بنائي ڇڏيو هو. صبح جو اُٿياسين ته مينهن اڃا وسي رهيو هو. فطرت جي اک سان وسندڙ موتي، شايد اهو سلسلو سڄي رات هلندو رهيو هو. ناشتي مان وانڌا ٿي IIT جو رخ ڪيوسين. شڪاگو يونيورسٽيءَ جي وچ ۾ هڪ ننڍي آڊيٽوريم پهتاسين، جتي ڪيترائي پاڪستاني شاگرد موجود هئا. فاطمه جي اميد ته گهڻي هئي، پر هفتي جي صبح جو شاگردن جو يونيورسٽي اچڻ سولو نه هوندو آهي. انهن مان ڪجهه يارن جا مائٽ مستقل آمريڪا ۾ ئي رهيل هئا، هو هتي ئي ڄميا، وڌيا ۽ وڏا ٿيا هئا، پر ان جي باوجود به وڏي روانيءَ سان اردو ڳالهائي رهيا هئا. پاڪستان سان محبت هنن جي روح ۾ واسو ڪري ويٺل هئي. اخوت جي ڪهاڻي ٻُڌي هنن جي حوصلن کي اڃا به مهميز ملي. اتي ويٺي ويٺي انهن سڀني پنهنجن کيسن ۾ هٿ وڌا ۽ جيڪو ڪجهه هو، اهو اخوت جي نذر ڪري ڇڏيو. جيتوڻيڪ اسان جو عطيا وصول ڪرڻ جو ڪو ارادو نه هو، پر ائين لڳو ته اهي عطيا نه پر ٻيو ڪجهه آهن.
محبت جو اهو اظهار ڏسي يادن جو هڪ ٻيو جهروڪو کلي پيو. مونکي ٻه سال پراڻو واقعو ياد اچڻ لڳو. اهو واقعو خانيوال جي هڪ علائقي جهانيان جو آهي. گرمين جا ڏينهن ۽ گرم هوا. اناج منڊي جهانيان جي مسجد ۾ قرض جي ورهاست ٿي رهي هئي. الله جي واٽ ۾ ڏيڻ جي ڳالهه ٿي ته مقرر جي زبان تاثير ۾ ٻُڏي ويئي. تقريب ختم ٿي، ماڻهو گهرن ڏانهن وڃڻ لڳا ته هڪ نوجوان کيسي مان سؤ جو نوٽ ڪڍي هٿ ۾ ڏنو. مون وٽ الله جي واٽ ۾ ڏيڻ جي لاءِ اهو ئي ڪجهه آهي. هن هٻڪندي هٻڪندي چيو ۽ پوءِ تيزيءَ سان ميڙ ۾ گم ٿي ويو. نه نالو نه پتو، نه رسيد، مون کيس سڏڻ جي ڪوشش ڪئي، پر هن مڙي به نه ڏٺو. سؤ روپين جو اهو نوٽ ڳچ دير وقت تائين مون وٽ محفوظ رهيو ۽ پوءِ هڪ ڏينهن مون ان گمنام ڊونر جي نالي ٻه سؤ روپيا جمع ڪرائي، اڌ نوٽ کي فريم ڪرائي پنهنجي آفيس ۾ هڻي ڇڏيو. آئون جڏهن به ان نوٽ کي ڏسان ٿو ته مونکي اهو نوجوان ياد ٿو اچي. منهنجي ڪنن ۾ اها آيت ٻرڻ ٿي لڳي... ”اوهين تيسائين نيڪيءَ جو رستو لڀي نٿا سگهو، جيستائين الله جي واٽ ۾ پنهنجي سڀ کان پياري شيءِ قربان نٿا ڪريو.“ ان نوٽ کي ٻين ماڻهن به ڏٺو ۽ متاثر ٿي عطيا به ڏنا. پر ڪو به عطيو انهن هڪ سؤ روپين جو مقابلو ڪري نٿو سگهي. ڇا ڪو ان نوجوان جي جاءِ تي پهچي سگهي ٿو. ڪجهه ڏيڻ ۽ سڀ ڪجهه ڏيڻ ۾ اهوئي ته فرق آهي.
IIT جا نوجوان عطيا ڏيئي رهيا هئا ۽ آئون سوچي رهيو هئس ته آئون انهن مان ڪهڙي ڪهڙي نوٽ کي فريم ڪري پنهنجي آفيس ۾ هڻان. جهانيان جي ان نوجوان ۽ شڪاگو جي هنن شاگردن جا عطيا ان ڳالهه جو پيغام آهن ته اخوت هڪ نه مٽجندڙ جذبي جو نالو آهي.
فاطمه ۽ سندس ساٿين پرتڪلف چانهه جو پڻ بندوبست ڪيو هو. جيتوڻيڪ اسين ناشتو ڪري پهتا هئاسين، پر انڪار ڪري نه سگهياسين. اسان سان گڏ شڪاگو جو هڪ ٻيو ساٿي نويد سرور به گڏ هو. نويد پاڪستان مان سول انجنيئرنگ جي ڊگري ورتي ۽ هاڻ شڪاگو ۾ رهي ٿو. هو رضاڪاريت جي جذبي سان سرشار آهي. ساڻس پهريون ڀيرو ڪالهه ڊنر تي ملاقات ٿي هئي، پر هن اخوت سان نهايت پرخلوص وابستگي جو اظهار ڪيو. چانهه پي اسين ٻاهر نڪتاسين، اسان جو رخ علي رضا نقويءَ جي گهر طرف هو، جتي ڪيترائي مزمان اسان جي اوسيئڙي ۾ ويٺل هئا. اهو هنڌ لڳ ڀڳ هڪ ڪلاڪ جي مسافري تي هو.