سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

1.23: دردمنديءَ تي اختيار ڪونهي

اسين اسٽاربڪس ۾ ويٺا ڪيتري ئي دير تائين پراڻين ساروڻين کي ساريندا رهياسين. عمران سرور LUMS مان وانڌو ٿيڻ کانپوءِ ڪيترن ئي مهينن تائين اخوت سان لاڳاپيل رهيو. ڏهه ساله تقريبن ۽ ٻين ڪيترن ئي ڪمن ۾ هٿ ونڊائيندو رهيو. ان دوران اخوت تي هڪ ڪافي ٽيبل بُڪ لکڻ جي رٿا سامهون آئي ته عمران پنهنجي سنگتي علي محسن گرديزي سان ڳالهايو. علي پنهنجي ڪئميرا کنئي ۽ هو ٻئي انهن شهرن ۽ ڳوٺن ۾ نڪري پيا، جتي اخوت جون آفيسون قائم هيون. سندن خواهش هئي ته هو انهن ماڻهن کان انٽرويو وٺن، جن کي اخوت کان قرض مليا آهن. کانئن اهو پُڇن ته انهن قرض جي بدلي سندن زندگي ۾ ڪهڙي تبديلي آئي آهي. قرض حسن، رڳو هڪ دعويٰ آهي يا ان جو ڪو نتيجو به نڪري ٿو. رُل رُلان جو اهو سلسلو ڊگهو ٿيندو ويو، راولپنڊي، مانسهره، ڪراچي، ملتان ۽ لاهور کان وٺي راجن پور تائين ڪيترائي شهر هنن لتاڙي قرض وٺندڙن جا انٽرويو ۽ انهن جون تصويرون ڪڍيون. سفر جي ڪجهه حصي ۾ آمنه سيد به ساڻن گڏ هئي. آمنه اڄڪلهه Stanford ۾ پڙهي ٿي، پر اخوت کان اڃا به پري نه آهي. هنن سخت گرميءَ ۾ اهو ڪم وڏي شوق سان ڪيو، سفر جون سڀ تڪليفون سندن اڳيان بي معنيٰ بنجي ويون. سٺو ڪم خود انعام هوندو آهي. مسلم ڪمرشل بئنڪ چيو ته اهو ڪتاب اسين ڇپينداسين. اخوت جي شروعاتي دوست ميان محمد منشا اها ذميداري بئنڪ جي هڪ سينيئر آفيسر مبشر بشير جي حوالي ڪئي ۽ ائين پاڪستان جي بهترين ڪافي ٽيبل بُڪ مرتب ٿي. ميان منشاء جو چوڻ هو ته منهنجي وس ۾ هجي ته اخوت جي اها ڪهاڻي سڄي دنيا ۾ پکيڙي ڇڏيان. ڪيتري ئي عرصي کانپوءِ انهن سڀني ماڻهن ۽ انهن جي محنتن کي ياد ڪرڻ ڪيترو نه سٺو ٿو لڳي. مون عمران کي ٻڌايو ته ڪو وقت هو جڏهن اخوت جو ذڪر ڪندي به هٻڪ پيئي محسوس ٿيندي هئي ۽ اڄ دنيا جي بهترين يونيورسٽيءَ ۾ ٽيهن ملڪن کان آيل ماڻهن جي روبرو اها ڪهاڻي ٻڌائي ويئي. دردمنديءَ تي ڪنهن جو به اختيار ڪونهي، اها ته عطا ٿئي ٿي، خدا جنهن کي چاهي، تنهن کي ڏي ۽ جنهن کي چاهي، تنهن کي ان کان محروم ڪري ڇڏي. دهلي ۾ انشاء نالي هڪ شاعر رهندو هو. ان جو هڪ شعر ڪنن ۾ ٻُرڻ لڳو:
سنا یا رات کو قصہ جو ہیر رانجھے کا،
تو اہلِ درد کو پنجابیوں نے لوٹ لیا۔
هارورڊ اسڪوائر تان اُٿڻ تي دل ته نٿي ٿي، سڄي دنيا جي شاگردن جي وچ ۾ ٿورڙن پاڪستاني شاگردن کي ڏسي دل کي ڏڍ مليو... کریں گے اہل نظر تازہ بستیاں آباد۔