سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

1.26: گلن جو شهر

ايندڙ ٻئي ڏينهن داڪٽر قدير سان گڏ گذريا. ورجينيا ۽ ميري لينڊ، ايندڙ ٻن هفتن جو پروگرام سامهون هو. ڇا ڪرڻو هو، ڪنهن سان ملڻو هو Reaching one thousand Americans جي تفصيلي رٿابنديءَ کانپوءِ جيڪو خاڪو ترتيب ڏنو ويو، اهو ڪجهه هن ريت هو. اٺاويهين مارچ تي ڪيلي فورنيا جي شهر لاس اينجلس روانگي، جتي اعزاز ڊار پاڪستان سرڪار پاران ڪمرشل ڪائونسلر هو. اخوت کي آمريڪا ۾ رجسٽر ڪرائڻ جي ذميداري هن قبولي ۽ پوءِ ڪجهه ٻين دوستن کي ان ۾ شامل ٿيڻ تي راضي ڪيو ۽ ائين رجسٽريشن جو عمل شروع ٿي ويو. واشنگٽن کان ڪيلي فورنيا يعني آمريڪا جي اوڀرندي ڪنڌي کان اولهندي ڪنڌي تائين جو اهو هوائي سفر ڇهن ڪلاڪن جو آهي، پر اُتي وڃڻ ۽ اخوت جي باري ۾ تفصيلي ڳالهائڻ بنهه اهم هو. اعزاز ان ملاقات کانسواءِ پاڪستان جي ڪونسلر جنرل محترمه رفعت مسعود جي اجازت سان ڪيلي فورنيا جي 25 ڪاروباري همراهن سان گڏ هڪ مانجهاندي جو بندوبست ڪيو هو، جنهن ۾ کين اخوت جي باري ۾ تفصيلي بريفنگ ڏيڻي هئي. ٽيهين ۽ ايڪٽيهين مارچ شڪاگو جو پروگرام هو، جتي ڊاڪٽر اعجاز ۽ ڊاڪٽر علي رضا نقوي اوسيئڙي ۾ هئا. پهرين ۽ ٻي اپريل ٽيڪساس جي فتح خان وٽ، ٽين ۽ چوٿين اپريل نارٿ ڪيرولينا ۾ ذڪي الدين خليفه ۽ پوءِ چوٿين کان اٺين اپريل تائين ٻيهر قدير سان گڏ واشنگٽن، ورجينيا ۽ ميري لينڊ- آخري چئن ڏينهن جون سرگرميون نهايت ترتيب سان طئي ٿيون، جن ۾ قدير کانسواءِ اسان جي دوست ڊاڪٽر امتياز نور جي ڀرپور مدد شامل هئي.
ميري لينڊ جي شهر ”گيدرزبرگ“ ۾ اهي ٻه ڏينهن ڏاڍا يادگار هئا. ان شهر جون هوائون ڄاتل سڃاتل لڳيون. ويهه سال اڳ جڏهن آئون آمريڪا آيو هوس ته ڏيڍ سال ان ئي شهر ۾ رهيو هوس. آمريڪن يونيورسٽي جتي مونکي داخلا ملي هئي، هتان کان مُني ڪلاڪ جي مسافري تي هئي. گلن سان جنجهيل هي سهڻو شهر، بهار ۾ ته پنهنجي جاءِ تي خزان ۾ به گيدرزبرگ ڏسڻ وٽان هوندو آهي. خزان جي منڌ ۾ پتن جا جيترا رنگ مون هن شهر ۾ ڏٺا، اوترا اڳ ڪٿي به نظر نه آيا. ڳاڙهو، نارنگي، زرد، سُرمئي، گلابي، نيرو، پيلو، شربتي شايد لغت ۾ انهن سڀني رنگن جا نالا نه هجن، جن کي قدرت انهن ڏينهن هت وکيريندي آهي. آئون انهن ٻن ڏينهن ۾ انهن ڪيترن ئي هنڌن تي ويوس، جتي مون پنهنجي گهرواري فرخ، پُٽ جنيد ۽ ڌيءَ فرزين سان گڏ هڪ ڊگهو عرصو گذاريو هو. اهو خوبصورت اپارٽمينٽ جت اسان رهائش اختيار ڪئي هئي، اڃا سوڌي اُت ئي هو. ڀرپاسي جو منظرنامو گهڻو بدلجي چڪو هو. نيون عمارتون، نوان گهر، گيدرزبرگ ايليمينٽري اسڪول جي عمارت به اُتي ئي بيٺي هئي. جنيد ۽ فرزين شروعاتي تعليم اُتي ئي پرائي هئي ۽ فرخ جو گهڻو وقت به هت ئي گذرندو هو. ٻارڙن اسڪول وڃڻ جو پهريون شرط اهو رکيو ته سندن امڙ هر وقت اسڪول جي ٻاهران موجود رهندي. ماءُ پنهنجي زندگيءَ جون ڪيتريون ئي گهڙيون اولاد جي ننڍين ننڍين خوشين جي نذر ڪري ٿي ڇڏي. فرخ به سدائين هڪ ماءُ جو ڪردار ادا ڪيو. گيدرزبرگ ۾ انهن ڏينهن چوڌري الله بخش ۽ سندس گهرواري سان به ملاقات ٿي. چوڌري الله بخش بي حد مهربان ۽ مرنجان مرنج شخصيت جو مالڪ آهي. سندس گهرواري عسڪري بخش به ايتري ئي مهربان ۽ مهمان نواز آهي، هو گذريل ڪيترن ئي سالن کان ڪينسر جهڙي موذي مرض سان منهن ڏيئي رهي هئي، پر ان جي باوجود به ٻاجهائپ ۽ زنده دلي قائم هيس. سندس ڌيءَ منال سان به ملاقات ٿي. جنهن اخوت جو ڀرپور ساٿ ڏيڻ جو وعدو ڪيو. مائيڪرو فنانس جي هڪ وڏي اداري فنڪا FINCA جي صدر سان ملاقات جو بندوبست به سندس ئي وسيلي ٿيو. ان ملاقات جي ڪهاڻي اڳيان هلي بيان ڪبي. قدير جو چوڻ هو ته اسان کي انهن ٻنهي مان سڀ کان پهرين ’منٽگمري مسلم ڪائونسل‘ مان متعارف ٿيڻ گهرجي.
منٽمگري مسلم ڪائونسل، ميري لينڊ جو ئي هڪ سماجي ڀلائي جو ادارو آهي، جنهن جا روح روان ڪجهه پاڪستاني آهن. ڪيترائي ٻيا با اثر مسلمان، جن جو لاڳاپو ٻين ملڪن سان آهي، ان اداري سان لاڳاپيل آهن. انهن مان ڪجهه اهڙا به آهن، جيڪي هڪ ڪامياب زندگي گذارڻ کانپوءِ ريٽائرڊ ٿي چڪا آهن، پر منجهن اڃا به ڪجهه ڪرڻ جي خواهش باقي آهي، بيڪار کان بيگار ڀلي، سو جڏهن کين اخوت جي باري ۾ خبر پئي ته هو حيران ٿيڻ کانسواءِ رهي نه سگهيا، ڀلا مون ۽ قدير ان موقعي کي هٿان وڃڻ ڇو ٿي ڏنو. هڪدم هڪ گڏجاڻي ٿي ۽ اخوت جو پيغام عام ڪرڻ جي لاءِ ”اخوت ڊنر“ جو بندوبسنت ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ويو. ڪائونسل جو هڪ اهم رڪن، هڪ پاڪستاني محمد طفيل آهي، جيڪو ڪنهن وقت پاڪستاني حڪومت وٽ نوڪري ڪندو هو، پر هاڻ ڳچ وقت کان آمريڪا ۾ رهيو پيو آهي، طفيل صاحب کي سڀ ماڻهو محبت مان طفيل ڀائي چوندا آهن. طفيل ڀائي پنهنجي مدد جي لاءِ هڪ نوجوان قاسم وليد جي خدمت حاصل ڪئي آهي. سٻاجهو ۽ پڙهيل لکيل وليد جو واسطو صوماليا سان آهي. طفيل صاحب ان ڊنر جي سڄي ذميداري قاسم جي حوالي ڪئي. ڏيڍ سؤ ماڻهن کي چونڊڻ، کين دعوتون ڏيڻ ۽ پوءِ يونيورسٽي آف ميري لينڊ ۾ جڳهه ۽ ماني جو بندوبست ڪرڻ، قاسم اهي سڀئي ڪم نهايت ڦڙتائي ۽ محنت سان ڪيا. قدير، طفيل صاحب، ڊاڪٽر امتياز نور، انهن سڀني پنهنجو پنهنجو حصو وڌو، پر قاسم ۽ ڊاڪٽر قدير جي ڌيءَ شمن قدير جي محنت سڀني کان نمايان هئي. ٻه ڏينهن ان ئي ڊنر جي تياري ۽ واشنگٽن ۽ بالٽي مور جي ٻين مصروفيتن کي طئي ڪرڻ ۾ گذريا. ان دوران ”گيدرزبرگ“ ۾ وکريل خوبصورت پراڻين ڏينهن جي ياد تازي ٿيندي رهي. سندر ساروڻيون ذهن مان محو ٿيڻ جي باوجود به دل جي ڪنهن ڪنڊ پاسي ۾ آباد رهن ٿيون.