2.31: جالنڌر ۽ اخوت
جوگندر سنگهه ڪافي عرصي کان شڪاگو ۾ رهي ٿو. ڊاڪٽر نبي سان سندس سٺي دوستي آهي. ڪالهه رات اخوت ڊنر ۾ به موجود هو. کيس ”مواخات“ جو سبق ڏاڍو وڻيو، مواخات ڇا آهي؟ اسان سڄي ڳالهه ٻيهر کولي بيان ڪئي. سندس سوال هو ته ڇا اهو ڪم سندس شهر جالنڌر ۾ به ٿي سگهي ٿو، ڇو نه، اهو ته هڪ عالمگير تصور آهي. پر قرض جي واپسيءَ جي باري ۾ مونکي پڪ ڪونهي. هن خدشي جو اظهار ڪيو. پريشان نه ٿيو، اسين جڏهن به ڪنهن نئين شهر ۾ ڪم ڪندا آهيون ته اتي جا ماڻهو اهڙي ئي ٻُڏتر جو شڪار هوندا آهن. کين اهو ڊپ رهندو آهي ته سندن شهر ۾واپسي جي شرح شايد سٺي نه هجي، پر جڏهن اهو ڪم شروع ٿئي ٿو ته اهي خدشا هوريان هوريان ختم ٿيڻ شروع ٿيندا آهن. نيڪي، نيڪيءَ کي جنم ڏي ٿي. اهو ڪيئن ممڪن آهي ته اوهين گلابن جو فصل پوکيو ۽ لابارو وري ڪنڊن جو ڪريو. مواخات جو ٻج سدائين ميوا ڏيندو. ڇا اوهين اسان جي مدد ڪري سگهو ٿا. اها ته اسان جي لاءِ اڃا به وڌيڪ خوشيءَ جو سبب ٿيندي. اوهين ڪجهه ماڻهو اسان ڏانهن موڪليو يا اسان کي پاڻ وٽ پنهنجي شهر ۾ گهرايو. اسين سڄو پروگرام ٺاهي ۽ هلائي ڏينداسين. اخوت ٻارهن سالن ۾ اهو ئي ته ڪجهه ڪيو آهي. مول ۽ متا، قاعدو ۽ قانون طريقيڪار، هڪ بهترين ماڊل، هر شيءِ هڪ دستاويز جي شڪل ۾ موجود آهي. اسان وٽ سکيا جو پڻ نظام آهي. ڪو به ادارو جيڪڏهن اهو ڪم ڪرڻ چاهي ته اسين سندن هر طرح جي رهنمائي ڪرڻ جي لاءِ تيار آهيون. پاڪستان ۾ هڪ ٻن نه پر ڪيترن ئي ادارن اسان کان قرض حسن جي سکيا ورتي آهي. مون کي هرل بنياد، ايس.اي واءِ ٽرسٽ، زاداهه، اصلاح فائونديشن، نعمت ٽرسٽ، ڊيسينٽ فائونديشن، سوجهرو، اخوت سنڌ، اخوت ڪراچي، مسلم ايڊ پنڊي جهڙا ادارا ياد اچڻ لڳا، جن ”مواخات مدينه“ جي تصور سان پنهنجي محبت جو اظهار ڪيو ۽ قرض حسن جي راهه اختيار ڪئي. اهي اڻ ڳڻيا ماڻهو به جيڪي مذهب تي يقين نٿا رکن، پر ڀائيچاري تي يقين رکن ٿا. اهي شڪن ۽ شبهن سان اسان وٽ آيا ۽ پوءِ اسان جا مستقل ساٿي بنجي ويا. ”مواخات مدينه“ هڪ امرت دارا جو نالو آهي. ان ۾ ڪا اهڙي شيءِ آهي، جيڪا انسان کي ڪيميا بنائي ٿي ڇڏي. جوگندر سنگهه منهنجون اهي سڀ ڳالهيون ڏاڍي ڌيان سان ٻُڌيون.
مونکي ائين لڳو، ڄڻ واهگه سرحد ختم ٿي ويئي آهي ۽ آئون جالنڌر وارن وٽ ويٺو کين اخوت جو پيغام پيو ٻڌايان. جوگندر سنگهه ٻڌايو ته ڀارتي پنجاب ۾ ڪيترائي سماجي مسئلا ڪر کڻي رهيا آهن. نوجوانن جو هڪ وڏو تعداد نشي جي لعنت جو شڪار پيو ٿئي. هو ڪنهن اهڙي رستي جي ڳولا ۾ هو، جيڪو اُميد جو ڏس بنجي وڃي، اهو رستو مواخات آهي. مون هڪ ڀيرو ٻيهر پنهنجي ڳالهه ورجائي. جڏهن مون کيس ٻڌايو ته اسين جلد اهو پروگرام ننڪانه صاحب ۾ شروع ڪرڻ وارا آهيون ته هو ڪو خوش ٿيو ڇا. بابا گورونانڪ جو محبت ڀريو پيغام اسان جو گڏيل ورثو آهي. جوگندر سنگهه جي اکين ۾ عزم جو اظهار ٿي رهيو هو. نيڪي جي تبليغ به ته نيڪي ئي آهي. اهو جيڪو غالب چيو آهي، ہے خیال محسن میں حسن عمل کا سا خیال شام جا پاڇا گهرا ٿيڻ لڳا. جوگندر ۽ سندس دوست موڪلايو. ٻي ڏينهن صبح جو اسان جي به روانگي هئي. پهرين ٽيڪساس ۽ پوءِ نارٿ ڪيرولينا. اسين پنهنجن ميزبانن سان ڳچ دير تائين شڪاگو جي روٽ تي ڳالهه ٻولهه ڪندا رهياسين. ان شهر ۾ بي حد گرمجوشي ۽ آڌرڀاءُ مليو. فرينڊز آف اخوت شَڪاگو جو بنياد ته پئجي چڪو هو. ڊاڪٽر اعجاز نبي، نويد سرور ۽ ارشد گڏجي آئيندي جي تصوير ٺاهڻ لڳا. روشن ۽ سهائو اقبال جي لفظن ۾.
آسمان ہوگا سحر کے نور سے آئینہ پوش،
اور ظلمت رات کی پیمانی پا ہو جاے گی۔
*