سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

5.15: مارٽن لوٿر ڪنگ، ميلڪم ايڪس، محمد علي ۽ مائيڪل ڊيوڊ.

آمريڪي سماج عجيب انتهائن جو شڪار آهي. هڪ پاسي دولت جا ڍڳ آهن ته ٻي پاسي يقين کان ٻاهر غربت. امڪانن جي هوند جي حالت اها آهي ته بل گيٽس نالي هڪ ڪاليج مان ڪڍيل همراهه ڏسندي ئي ڏسندي دنيا جو امير ترين شخص بنجي وڃي ٿو ۽ پوءِ جڏهن دولت مان دل ڀرجي ٿي وڃيس ته اها ماڻهن کي سوکڙي طور ڏيئي ٿو ڇڏي. اهو شخص ايتري دولت ڪمائي خوش نٿو ٿئي، جيترو ورهائي خوش ٿئي ٿو. ان قسم جو هڪ ٻيو شخص وارن بفٽ به آهي، جنهن پنهنجي نوي سيڪڙو دولت نيڪيءَ جي ڪمن لاءِ وقف ڪري ڇڏي آهي. اڳوڻي آمريڪي صدر بل ڪلنٽن کانئس پُڇيو ته اهو ڪهڙو جذبو هو، جنهن کيس ٽيهه ملين ڊالر ماڻهن ۾ ورهائڻ تي آماده ڪيو، ته هن جو جواب هو.
My gift is nothing… I can have every thing I need with less than one percent of my wealth… I am just giving back surplus claims that have no value to me but can do a lot for others.
”جيڪڏهن اسين سڀ ائين سوچڻ لڳون ته اها هڪ مختلف دنيا جي شروعات ٿيندي“. ڪلنٽن وارن بفٽ کي ٻيو ڇا ٿي چئي سگهيو. ان قسم جو سوال پڇڻ تي ڪرس هان نالي هڪ ٻي امير شخص چيو.
Beyond a certain point, which we did reached mony has so further value, it cannot bring happiness, but it can save or transform my lives.
آمريڪا ۾ قربانيءَ جون اهڙيون ڪيتريون ئي ڪهاڻيون نظر اچن ٿيون، پر ڏيڻ جي لذت هر شخص جي ڀاڳ ۾ ڪونهي. ۽ نه ئي وري اهو اعزاز ڪنهن قوم جي لاءِ مخصوص آهي. آمريڪا خوشحال ڇو آهي؟ شايد ان ڪري به اُتي جا ماڻهون ڏيڻ کان نٿا لهرائين راڪ فيلر، ائنڊ ريوڪارنيگي، بل گيٽس، وارن بفٽ... اهي هڙئي آمريڪي سڀيتا جو سينگار آهن. هر آمريڪي صدر وائٽ هائوس مان نڪرڻ کانپوءِ ”سوشل انٽر پرينيور“ بنجڻ چاهيندو آهي. اڳوڻي آمريڪي صدر جمي ڪارٽر کي نوبيل پرائز جو حقدار سمجهيو ويو، هڪ آمريڪي صدر جي حيثيت سان نه پر ”سوشل پرينيور.“ جي حيثيت سان. ڪلنٽن هڪ ڪامياب صدر هو، پر غربت جي خاتمي لاءِ سندس جدوجهد جي شروعات سندس صدارتي دور کانپوءِ شروع ٿي. سندس مشهور ڪتاب Giving قرباني ۽ رضاڪاريت جو هڪ لازوال نياپو آهي. ان ڪتاب ۾ هو فقط ڏيڻ جي ڳالهه ٿو ڪري. دولت، وقت، صلاحيت ۽ آئيڊياز. سندس نظر ۾ اسان مان هر شخص ڏيڻ جي راهه تي نڪري پئي ته اهي محروميون ختم ٿي سگهن ٿيون. ڪتاب جي پهرين باب جي پُڄاڻي مارٽن لوٿر ڪنگ جي هن خوبصورت پيغام مان ٿئي ٿي. Every one be great because every can serve. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي ته انساني عظمت جو هر رستو خدمت جي خوبصورت ماٿرين مان لنگهي ٿو. بل گيٽس ۽ وارن بفٽ پنهنجي دولت ورهائي ڇڏي. جيڪڏهن هو نه ورهائين ها ته اها اتي ئي رهجي وڃي ها. قرآن پاڪ ۾ آهي ته، ”جيڪو شخص دنياوي صلي جو گهرجائو آهي، اهو ڄاڻي وٺي ته الله وٽ دنيا جو صلو به آهي ته آخرت جو ثواب به (الانسا 134)“ وارن بفٽ هڪ ڀيري ڏاڍي ڏکي ڳالهه بنهه سادگي سان چئي ڇڏي.
I was born in the right country at the right time, and my work is dis-proportionality reworded compared to teachers and solders.
اسين ڪٿي جنم وٺون ٿا، ان تي اسان جو اختيار نه آهي، پر اسين دنيا ۾ ڇا ٿا ڇڏي وڃو، ان تي اسان جو اختيار ضرور آهي. آمريڪا ۾ ويهن لکن کان به وڌيڪ غير سرڪاري ادارا خدمت جي ڪمن ۾ رُڌل آهن. هر سال 600 بلين ڊالرز عطيا ڏنا ٿا وڃن... پاڪستان جو منظر به ڪو گهٽ خوشنما ڪونهي. اخوت، شوڪت خانم، ايڌي، ايل-آر-بي-ٽي، الشفا، ڇيپا، فاطميد، سهارا، امين مڪتب، حجاز اسپتال، ٽي.سي.ايف، ريڊو، ڪاوش، ٽي.سي اي، فائونٽين... اهي سڀ نالا به ايثار جي اهڙي ئي ڪهاڻي جا عنوان آهن. ايستائين اهي عنوان جيئرا آهن، جيستائين انسانيت زنده آهي. ڏيڻ جي لذت هر شخص جي ڀاڳ ۾ نه آهي، ۽ نه ئي اهو اعزاز ڪنهن قوم جي لاءِ محفوظ آهي. پر باقي اهي ماڻهو ۽ قومون رهن ٿيون، جيڪي ضرورت کان وڌيڪ رزق الله جي واٽ ۾ ڏيڻ جي سَڌ رکن ٿيون.