3.10: شام جا ڪجهه مهمان
کھلتا کسی پہ کیوں میرے دل کا معاملہ،
شعروں کے انتخاب نے رسوا کیا مجھے۔
آمريڪي مزمانن کي شعرن جو مفهوم سمجهائڻ ڏاڍو ڏکيو ڪم هو. شعر ڪو لفظ ته ڪونهي، جنهن جو ترجمو ڪري ڇڏجي. شعر ته واقعي ۽ ڪيفيت جو نالو آهي. شعر ته هڪ تهذيب آهي. هن جي ڳالهين سان شام وڌيڪ سُندر ٿي ويئي. پاڪستان جي باري ۾ ماڻهن ڪيترائي سوال پُڇيا. ڪي ته ڏاڍا ڏکيا هئا، ته ڪي وري ڏاڍا دلچسپ به. غربت، بي روزگاري، بک ۽ محرومي، انهن سڀني تي عالمي تناظر ۾ ڳالهيون ٿيڻ لڳيون. ٻه ارب ماڻهون پُٺ تي ڇو رهجي ويا آهن. کين بنيادي گهرجون، صحت، تعليم، گهر، ماحول ميسر ڇو ڪونهي. اهي سڀ مٿين طبقن تائين محدود ڇو آهن... ڇا انهن ڏکن جو ڪو نبيرو آهي. اخوت جو به مختصر تعارف ٿيو.
هڪ همراهه اسلام جي تصور ”مواخات“ کي مارٽن لوٿر ڪنگ جي ڀائيچاري Brother hood جي پيغام سان جوڙيو. سندس چوڻ هو ته مارٽن لوٿر ڪنگ جي جدوجهد سنهري لفظن ۾ لکڻ جي لائق آهي. مون کي خوشي ٿي ته اسين جنهن مواخات جو ذڪر ڪريون ٿا، اهو ڪو اوپرو تصور نه آهي. مون جڏهن ٻڌايو ته پاڪستان ۾ هزارين ماڻهو ان تصور تحت، ضرورتمندن جو گهرجون پوريون ڪرڻ جي خواهش رکن ٿا ته اهي ڏاڍا حيران ٿيا. اسان سماج جون سٺيون ڳالهيون ماڻهن کي تمام گهٽ ٻڌايون آهن. مانيءَ کانپوءِ ڳالهين جي هڪ ٻي ويهڪ ٿي. مونکي گهڻو ڪجهه سمجهڻ جو موقعو مليو. ڊاڪٽر گيتا جي ڳالهه ٻولهه سڀني تي ڀاري هئي. هن جي گفتگوءَ ۾ سڀ لفظ ۽ استعارا پنهنجائپ جي خوشبوءِ سان موجود هئا. آئون خواهش جي باوجود به گيتا کي ڪجهه وڌيڪ دير ترسڻ جي لاءِ چئي نه سگهيس. سٺيون گهڙيون به واريءَ جيان آهن، بند مٺ مان به وهي وينديون آهن. مزمانن موڪلائڻ جي ڪئي، انهن مان هڪ ٻن کي ٻه سؤ چاليهه ڪلوميٽر پري وڃڻو هو. اسين کانئن موڪلائي واپس ڊرائنگ روم ۾ آياسين. ايف ڪي جي چهري تي ٿڪاوٽ ظاهر ٿيڻ لڳي هئي. رنج سان منهن ڏيڻ به ته رنج جو هڪ علاج آهي. اسان ٿوري دير جي لاءِ ٻيهر ڪاليج جي ساروڻين ۾ پناهه ڳولهي. گورنمينٽ ڪاليج جو اوپن ايئر ٿئٽر ۽ بخاري آڊيٽوريم، يادن جا موتي ڪٿي ڪٿي وکريل هئا. اسان ڪيترن ئي سندر ڏينهن ۽ ڪيترن ئي سٺن ماڻهن کي ياد ڪيو. منهنجي امڙ جو ذڪر ٿيو ته ايف ڪي جون اکيون ڀرجي آيون. هو سندس وڏو احترام ڪندو هو. هو سندس آخري گهڙين جي باري ۾ پُڇڻ لڳو. هڪدم ماضيءَ جون ڳڙکيون کليون ۽ اهو منظر نظر اچڻ لڳو، جڏهن آئون امڙ کي دنيا مان رخصت ڪري رهيو هوس. ان منظر ۾ به اخوت جي تصوير جڙيل آهي. اٺ سال اڳ اهو ئي اپريل جو مهينو هو.