سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

3.4: اصلوڪا رهاڪو ۽ شيدي.... رت هاڻون داستان

ٽيڪساس هجي يا آمريڪا جي ڪا به رياست. آمريڪا جي تاريخ کي عام طور تي سورهين صدي عيسوي کان شروع ڪيو ويندو آهي. اُن کان اڳ جي واقعن جو ذڪر تمام گهٽ ٻُڌڻ ۾ ايندو آهي ته سورهين صديءَ کان اڳ جي ڪهاڻي ڪهڙي هئي. انهن مقامي ماڻهن جو ڇا ٿيو، جيڪي اصل داستان آهن. الاباما، آپاشي، اتاڪاپن، بيدائي، ڪارو، ڪوماچي، چوڪتا، هسينائي، جمانو، ڪران ڪاوا، ڪسڪاپو، ڪي ادوا، واچيتا... اهي به ڪي نالا هئا، جن کي جيتن جڻين جيان چٿيو ويو. رڍن ٻڪرين جيان ڪٺو ويو. ڌرتي جي گولي تان مٽجندڙ اهي نالا انساني حقن جي دعويٰ جو ڦاٽ ڦاڙي ٿا ڇڏين. هيڻان ۽ هٿين خالي اهي اصلي رهاڪو، جيڪي هن سر زمين جا اصلوڪا رهاڪو هئا، پر انهن کي ائٽلانٽڪ سمنڊ کان وٺي پئسفڪ سمنڊ تائين ڪٿي به پناهه نه ملي. ڪجهه پراڻا قبيلا ’اوڪلاهاما‘ ۾ اڃا تائين پنهنجي تهذيب ۽ ثقافت سان جڙيل آهن، پر اهي اڃا ڪيترو عرصو انهن کي چهٽيل رهندا، اهو هڪ وڏو سوال آهي ۽ پوءِ اهي ڪروڙين شيدي، جن جي رت ۽ پگهر سان اها جنت اڏي ويئي آهي، جن تي ٿيندڙ ظلمن جي تصوير آمريڪا جي هر وڏي شهر ۾ چٽيل آهي. جن جي زخمي انائن جو شڪست خورده آواز اڃا تائين ٻڌڻ ۾ پيو اچي. شيدين جي اها ڪهاڻي پڙهڻي هجي ته انهن ننڍين ننڍين بستين ۾ وڃڻون پوندو، جتي اهي ماڻهو رهن پيا. هر وڏي شهر جي بلڪل وچ ۾ موجود اهي بستيون سڄي آمريڪا جون اهلون ڪڍي رهيون آهن. جيڪڏهن انهن وستين مان لنگهڻ نه ٿئي ته مشهور شيدي اڳواڻن مارٽن لوٿر يا ميلڪم ايڪس جهڙن همراهن جي زندگيءَ جو اُڀياس ڪرڻ جي ضرورت آهي، جن جي باغيانه خيالن سبب کين جواني ۾ ئي قتل ڪيو ويو.
ميلڪم ايڪس آمريڪي تاريخ جو هڪ سربستو راز آهي. سندس آتم ڪهاڻي هر اُن شخص کي پڙهڻ گهرجي، جيڪو ظلم کان نفرت ۽ سٺي سماج جا خواب ٿو ڏسي. اهو ڪتاب Roots نالي ڪتاب جي مشهور ليکڪ ايلڪس هيلي Alex Haley جي مدد سان لکيو ويو. ان ڪتاب جو هڪ هڪ لفظ بغاوت کان علاوه ڏک۽ غم جي تصوير به آهي. سوين سالن جا لڙڪ ۽ آهون آهن. ميلڪم ايڪس چوي ٿو ته ڪروڙين شيدين کي آفريڪا مان غلام بنائي آمريڪا آندو ويو. ڪاش منهنجي وس ۾ هجي ته آئون سمنڊ جي تري ۾ پکڙيل رت، انساني گوشت جا ٻيرا، ٽٽل هڏيون ۽ ٽٽل کوپڙيون ڏيکاري سگهان. يورپي واپارين جا ٻيڙا آفريقا ويندا هئا ۽ غلامن سان ڀرجي ايندا هئا. شارڪ مڇيون انهن جهازن جو پيڇو ڪنديون هيون، کين خبر هوندي هئي ته انهن جهازن مان انساني گوشت کائڻ جي لاءِ ملندو آهي، هڪ صدي دوران يارهن ڪروڙ ڪارا ماڻهو يا ته غلام بنايا ويا، يا وري ماريا ويا. اصلوڪا آمريڪي ۽ شيدي آمريڪا جي شروعاتي تاريخ تي لڳل اهي ٻه داغ... ڦڪائي ۽ پيشوائي... هاڻ ته اهو دور نه آهي. هاڻ ته جنت جُڙي چڪي آهي. هاڻ اها ڪهاڻي ڇو پئي ورجائي وڃي. فلسطين، عراق، افعانستان ۽ پاڪستان جا قبائلي علائقا بنا ڪفن جي پيل لاش... افسوس صد افسوس... جو سگهاري تاريخ کان ڪوبه سبق نٿو سکي.