6.18: مون کانپوءِ اها مصيبت ڪيڏانهن ويندي
ڪيترائي نالا وسري ويا. ڪيترن ته پاڻ ئي جهليو. فرخ جو به اهو ئي چوڻ آهي ته ذڪر نه ٿئي ته ڪر چڱو. پر سندس ذڪر کانسواءِ هيءَ ڪٿا اڻ پوري رهندي. اخوت جي لاءِ جيترا سجدا هن ڪيا، اوترا ڪنهن ٻي جي ڀاڳ ۾ ڪونهي. مون هن جي حصي جو ڪيترو ئي وقت ان چريائپ جي نظر ڪري ڇڏيو. پوءِ به کيس ڪا شڪايت نه آهي، سواءِ ان جي ته آئون پاڻ سان انصاف نٿو ڪريان. صحت جو خيال نٿو رکان. گهر دير سان ٿو موٽان. اهي ئي ننڍيون ننڍيون شڪايتون، جيڪي زندگي آهن. ڇا کائڻون آهي، ڇا پيئڻو آهي، ڊاڪٽر وٽ ڪڏهن وڃڻو آهي. دوا ڪيترا ڀيرا کائڻي آهي. فرخ کانسواءِ ٻي ڪنهن کي انهن ڳالهين جي ڪهڙي خبر. مونکي ته پنهنجي دوائن جا نالا به ياد نه آهن. هر سال ڪجهه ڏينهن پنجاب انسٽيٽيوٽ آف ڪراڊيالاجي ۾ گذارڻا پوندا آهن. هيل تائين پنج سٽنٽ پئجي چڪا آهن. بيماري جون گهڙيون سامهون اچن ٿيون ته ان جي بي وسي ياد ٿي اچي... دل جي حملي کانپوءِ ائين لڳندو اٿم ته مڻن جي حساب سان وزن اچي سيني تي ڪريو آهي. ٽٽندڙ نسون ۽ سور جي شدت. هڪ سور جي سٽ اُڀرندي آهي. هنگامي ڀڄ ڊڪ، هيپارين، اينجوگرافي، موت ۽ زندگيءَ جي گهري ڇڪتاڻ. هڪ ڀيري آئون آئي سي يو ۾ داخل هئس. هڪ عورت سڄي رات ٻارن سان گڏ اسپتال جي لان ۾ ويٺي رهي. صبح ساجهر هوءَ فرخ وٽ آئي ۽ چوڻ لڳي، ”اصلي طاقت دوا نه پر دعا آهي.“ مون کي ڀروسو آهي ته ان رات ان عورت جي دعا قبول ٿي. مون کي ته ان عذاب سهڻ جي عادت ٿي ويئي آهي، پر فرخ جي لاءِ اهي گهڙيون انتهائي صبر واريون هونديون آهن. اهو به ڏاڍو سخت ڏينهن هو. جڏهن مون کيس چيو، ”آئون سول سروس مان استعفيٰ ٿو ڏيڻ چاهيان.“ هن جواب ۾ ڪا به اهڙي ڳالهه نه ڪئي، جيڪا مونکي ڪمزور ڪري. ماڻهن جي لاءِ اهو غير معمولي واقعو هو، پر هن جي لاءِ اها هڪ عام ڳالهه هئي. سندس چوڻ آهي ته ذڪر نه ٿئي ته چڱو، پر سندس ذڪر کانسواءِ هيءَ ڪهاڻي اڻ پوري آهي. اخوت جي هن جدوجهد ۾ سندس تمام وڏو حصو آهي. سندس ڳڻپ اخوت جي گمنام سپاهين ۾ ٿئي ٿي. سراپا ايثار، سراپا محبت ۽ سراپا ڌيان.