5.38: موڪلاڻي
آئون دريءَ وٽ ويٺو ڳچ دير تائين انهن ٽنهي ڪالمن جي مَنڊ ۾ مَنڊيل رهيس. اهي ۽ ان قسم جون ٻيون ڪيتريون ئي لکڻيون. رحمت علي رازي، حميد اختر، سرفراز انور، عبدالقادر حسن، منو ڀائي، توفيق بٽ، ناصر بشير، سلمان عابد، طارق احمد، سيد خالد علي بخاري، محمد اشرف شريف، شاهد بخاري، سيد عارف نوناري، قيوم نظامي، شهزاد احمد شاهه، محمد مصدق، محمد ياسين وٽو، طارق حسين، حميد احمد، عمار چوڌري، صفدر محمود، ارشاد احمد عارف، امجد اسلام امجد، يوسف عالمگيرين، عطا الرحمان، نواز خان ميراڻي، امجد علي ڪليار، حسين اقبال، طيبه ضيا چيمه، نجم ولي خان، ڪرامت ڀٽي، رياض الرحمان ساغر ۽ سعدالله شاهه.انهن ماڻهن جي اڻ مئي محبت، جو انهن اخوت کي پنهنجو موضوع بنائي ۽ نيڪي جي واڌاري جو سبب بڻيا. لفظ، قلم ۽ صلاحون... اهي سڀ امانتون آهن.
ظفر عين وقت تي آفيس مان واپس وريو. سامان تيار هو. جيڪو گاڏيءَ ۾ رکيو ويو ۽ اسين ايئرپورٽ روانا ٿي وياسين. رستن تي اها ئي رش، هُل ۽ بکيڙو هو. پر ان هُل ۽ بکيڙي ۾ به هڪ سليقو هو. اسين ايئرپورٽ پهتاسين ته ريحان ۽ قيصر ٻئي اُت موجود هئا. منهنجي روڪڻ جي باوجود به هو هليا آيا هئا. هنن جي خواهش هئي ته هو نيويارڪ مان رواني ٿيڻ مهل مون سان گڏ هجن. اسين چار ئي ايئرپورٽ جي عمارت ۾ گهڙياسين. ظفر کي آفيس مان هر هر فون اچي رهي هئي، تنهنڪري هن نه چاهيندي به موڪل گهري. ريحان ۽ قيصر آخري وقت تائين اتي ترسڻ جو فيصلو ڪيو. مون وٽ سندن محبت جو ڪوبه جواب ڪونهي. هنن ٻنهي سان اخوت جي شروعاتي ڏينهن بابت ڳالهيون مهاڙيون ٿينديون رهيون. ماڻهن ان تصور جي ڪيئن نه پذيرائي ڪئي هئي، اخوت جي جذبي تحت ٺهندڙ قرض حسنه فنڊ. ان فنڊ سان خرچ به پورا ٿيا ته ان مان قرض جو ڪم به ٿيو. رضاڪاريت ۽ مسجدن سان وابستگي، انهن اصولن خرچن ۾ ڪمي آڻي ڇڏي. هونئن به اهو سڀ ڪجهه ايثار آهي ڪاروبار نه. اسان ڪجهه وقت ڪافي پيئڻ ۾ گذاريو. ڄڻ اها ڪلهوڪي ڳالهه هئي، جڏهن آئون نيويارڪ پهتو هوس. آئون ٿوري دير کين ان يادگار دوري جي ڪهاڻي ٻڌائيندو رهيس. ان ۾ ماضي جي ڪهاڻي به هئي ريحان جو خيال هو ته مونکي اها ڪهاڻي لکڻ گهرجي. ان ۾ هڪ پيغام هئڻ گهري. اهو پيغام عام ٿيڻ گهرجي. نيٺ روانگي جو وقت ڀرجي آيو. اُڏام جو اعلان ٿيندي ئي پاڪستاني مسافر چئني طرفن کان اُٿي کڙا ٿيا. پي.آءِ.اي جي اها فلائيٽ نوييارڪ کان سڌو لاهور ويندي هئي ۽ پوءِ اتان کان ڪراچي. جيڪي مٽ مائٽ ڇڏڻ/موڪلائڻ آيا هئا، انهن جون به اکيون ڀرجي آيون ته جيڪي وڃڻ وارا هئا، تن جون به. آئون وڇڙندڙن کي ڏسندو رهيس ۽ ڳچ دير تائين منهنجن ڪنن ۾ عابد علي عابد جي شعر جو هي بند ٻُرندو رهيو.
دمِ رخصت وہ چپ رہے عابد،
آنکھ میں پھیلتا گیا کاجل۔
آئون ايڪهين ڏينهن جون ساهه سڌير ساروڻيون کڻي جهاز ۾ ويهي چڪو هوس.
*