5.35: پنهنجي حصي جي روشني: عرفان صديقي
”امتحان جي هر گهڙيءَ ۾ منهنجو اهو ايمان پختو ٿيندو رهيو ته هيءَ مٽي مڻيادار آهي. گهرج رڳو ان ڳالهه جي آهي ته اسين ٿوري قرباني ڏيئي، پنهنجو وقت ڪڍي، پنهنجي انتظامي صلاحيتن جو استعمال ڪري دردمندي جي دولت کي ڪنهن بي بها ۽ ٺوس ڪاوش ۾ بدلايون. اوندهه تي ڦٽڪار وجهڻ کان بهتر آهي ته پنهنجي حصي جي شمع روشن ڪجي. جڏهن اهو رواج عام ٿي ويندو ته پوءِ انسانيت جا ڪيترائي گهاءُ ڀرجي ويندا. درد کي هڪ پُڪار، هڪ للڪار، هڪ صدا ۾ بدلائڻون ۽ هڪ شفاف ۽ عمل جوڳي نظام ۾ آڻڻ... ”اخوت“ ان سلسلي جو هڪ شاندار تجربو آهي... ايترو شاندار جو بنگلاديش جي ”گرامين بئنڪ“ سان ڀيٽي سگهجي ٿو. فرق رڳو اهو آهي ته گرامين بئنڪ جيڪي قرض جاري ڪندي آهي، تن تي وياڄ ورتو ويندو آهي. پر اخوت فڪر ۽ فلسفو هجرت مديني جي وقت انصارن ۽ مهاجرن جي وچ ۾ قائم ٿيل ”مواخات“ جي رشتي تي ٻڌل آهي. اهو ئي ڀائيچارو، همدردي ۽ دستگيري جو جذبو، اهو ئي باهمي سهڪار ۽ اهائي پنهنجائپ- رضاڪاراڻي جذبي سان سرشار درويشاڻون مزاج رکندڙ ڏيڍ ڊزن جي لڳ ڀڳ همراه ڊاڪٽر امجد ثاقب جي اڳواڻي ۾ معجزن جهڙا ڪم پيا ڪن. انهن مان ڪو به ، ڪنهن به قسم جو معاوضو يا اعزازيو نٿو وٺي. اخوت جي آفيسن ۾ ڪو به فرنيچر نه آهي. سڀ فرش تي ويهن ٿا. مسجد ان تنظيم جو بنيادي مرڪز آهي، جتي اجلاس به ٿيندا آهن ته قرض جي ورهاست به. ان مقصد جي لاءِ وڌ ۾ وڌ اهل دل حضرات کي سامهون اچڻو پوندو. الله تعاليٰ جي عطا ڪيل نعمتن ۾ پنهنجن بي وسيلا ڀائرن کي شريڪ ڪرڻون پوندو. پنهنجن صدقن ۽ خيرات کي ڪنهن منظم لڙيءَ ۾ پوئڻون پوندو. اها سماج جي گڏيل ذميداري آهي. هڪ عام اندازي موجب اٺ ڪروڙ ماڻهو غربت کان به گهٽ لڪير واري زندگي گذاري رهيا آهن. سليم احمد رانجها جو خيال آهي ته هڪ سؤ ارب روپين سان لڳ ڀڳ هڪ ڪروڙ گهراڻن کي پنهنجي پيرن تي بيهاري سگهجي ٿو. جيڪڏهن پاڪستان جو ڪو هڪ سرنديءَ وارو شخص هڪ غريب فرد جي ذميداري سنڀالي وٺي يعني فقط هڪ ڀيرو ويهه هزار روپيا ان نيڪ ڪم جي لاءِ رکي ته هڪ سؤ ارب روپيا گڏ ٿي سگهن ٿا. اهو هڪ وڏو، شايد تمام وڏو هدف آهي. پر اها ڳالهه همت ۽ اٽل ارادن وارن جي پهچ کان ٻاهر ڪونهي. زرخيز ذهن کي نين رٿن ۽ عمل جوڳن پروگرامن کي سامهون آڻڻ گهرجي. انهن اڀاڳن لاءِ ڪا واٽ بهرحال ڪڍڻ گهرجي، جيڪي چڱا موچارا آسودا هوندا آهن، پرڪا آپدا کين گهڙي کن ۾ ئي بي سرو ۽ سامان ڪري ٿي ڇڏي. انهن ٻارن جي باري ۾ پڻ سوچڻ گهرجي، جيڪي ڪنهن سُٺي اسڪول ۾ پڙهي رهيا هوندا آهن، پر اوچتو ئي اوچتو کين ڪنهن يتيم خاني ۾ وڃڻو پوي ٿو. رات کي ڏينهن ۾ بدلائڻ ته شايد سولو نه هجي، پر پنهنجي حصي جي هڪ شمع، اونداهيءِ کي گهٽائي، سهائي جي دائري کي وڌائي سگهي ٿي.