سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

4.5: واشنگٽن ڊي سي

واشنگٽن کي ڪجهه سڄي دنيا جي گاڏي جو هنڌ به چوندا آهن. ماني کائي سڌو قدير جي گهر پهتاسين، ٻي ڏينهن واشنگٽن وڃڻ جو پروگرام هو. واشنگٽن شهر، جنهن کي ڊسٽرڪٽ آف ڪولمبيا يا ڊي سي به چوندا آهن، آمريڪا جي ڪنهن به رياست جو حصو ڪونهي. ان جو انتظام سڌو سنئون آمريڪي ڪانگريس وٽ آهي. جمهوريت جي ٽنهي ٿنڀن يعني پارليامينٽ، عدالت ۽ انتظاميا جون آفيسون هن ئي شهر ۾ آهن. دنيا جي 176 ملڪن جا سفارتخانا ۽ اڻ ڳڻين بين الاقوامي ادارن جون مرڪزي آفيسون، ڀانت ڀانت جا شخص هن ئي شهر ۾ نظر ايندا. سياستدان، اديب، دانشور، پروفيشنلز، بئنڪار، وڪيل، واپاري ۽ پوءِ اهي ماڻهو جيڪي اوهان جو نقطه نظر ڪانگريس تائين پهچائي سگهن ٿا. اوهان جي مفاد جي لاءِ سندرو ٻڌيو بيهو رهن، پر اهي ڪي خدائي خدمتگار نه آهن، پر اهو سڄو ڪم اجوري جي عيوض ڪن ٿا. اوهين گهرو ته انهن جي وسيلي ڪانگريس جي ميمبرن کان وٺي هر انتظامي عهديدار تائين پهچي سگهو ٿا ۽ قانون سازيءَ جي عمل تي پڻ اثر انداز ٿي سگهو ٿا. انهن ماڻهن کي عام طور تي Lobbiyst چيو ويندو آهي. اهو ڪم هاڻ دنيا جي وڏي صنعت بنجي چڪو آهي. ان جي گاڌي جو هنڌ به واشنگٽن آهي. Lobbiyst پنهنجي ڪم کي نيٽ ورڪنگ چون ٿا، جيڪو سفارش يا پنهنجا نوازڻ جو ٻيو نالو آهي. واشنگٽن شروع ۾ جارج ٽائون ۽ اليگزينڊر نالي ٻن ڳوٺن تي مشتمل هو. هن وقت ان شهر جي آبادي ستن لکن کان وڌيڪ آهي. پر جيڪڏهن ڀرپاسي جا اهي علائقا جيڪي ورجينيا ۽ ميري لينڊ جا حصا آهن، انهن کي به شامل ڪجي ته اها آبادي پنجاهه لکن جي لڳ ڀڳ ٿي وڃي ٿي. هن شهر کي ٻه ڀيرا تباهي کي به منهن ڏيڻو پيو. پهرين ڀيري 1812ع ۾ ٿيندڙ برطانوي حملي ۾ ۽ ٻي ڀيري 1860ع ۾ ٿيندڙ آمريڪا جي گهرو لڙائي ۾، اوول آفيس ۾ ٿيندڙ بين الاقوامي واقعن کانسواءِ آمريڪي تاريخ جا ڪيترائي اهم واقعا هتي رونما ٿيا. ابراهام لنڪن جو قتل ۽ مارٽن لوٿر ڪنگ جو عظيم اجتماع. اڻويهين صدي ۾ غلامي جي خاتمي جو اعلان به هت ئي ٿيو ۽ هن ئي شهر ۾ ابراهام لنڪن اُن بل تي صحيح ڪئي. شهر جو نقشو ۽ ڊزائين هڪ فرانسيسي انجنيئر 1790ع ۾ ٺاهيو.
اڏاوتي فن جي لحاظ کان آمريڪا جي ڏهن مقبول عمارتن مان ڇهه هن شهر ۾ آهن. وائٽ هائوس، نيشنل ڪيٿيڊرل، ٿامس جيفرسن ميموريل، يو ايس ڪيپٽل، لنڪن ميموريل ۽ ويٽنام جي سپاهين جو يادگار... انهن شاندار عمارتن ۾ يوناني، رومي، گوٿڪ، جارجين ۽ جديد اڏاوتي فن جا هڙئي رنگ شامل آهن. رونالڊ ريگن جي نالي تي ٺهيل عمارت شهر جي سڀ کان وڏي عمارت آهي. ان جي پکيڙ ٽيهه لک هم چورس فوٽن کان به وڌيڪ آهي. شهر جي اڌ آبادي ڪارن تي ٻڌل آهي. ان لحاظ کان هي هڪ منفرد شهر آهي، ڪنهن زماني ۾ واشنگٽن قتل ۽ رتوڇاڻ جو وڏو مرڪز هو ۽ ان کي ’مرڊر ڪيپيٽل آف دي ورلڊ‘ به چيو ويندو هو. پر هاڻ ڏوهن ۾ گهڻي ڪمي ٿي چڪي آهي. ڇهن لکن جي آبادي جي هن شهر ۾ اڄ به سٺ هزار ماڻهو اهڙا آهن، جيڪي مختلف ڏوهن ۾ سزائون کائي چڪا آهن. ٻين لفظن ۾ شهر جو هر سورهون ماڻهو سزا کاڌل آهي. هن شهر جي قانون موجب هڪ ئي جنس جا ماڻهو پاڻ ۾ پرڻجي سگهن ٿا. اهڙن جوڙن کي باقاعده لائسنس جاري ڪيو ويندو آهي. هن وقت شهر ۾ اهڙن جوڙن جو تعداد پنجن هزارن جي لڳ ڀڳ آهي. شهر جي جن علائقن ۾ غربت ۽ منشيات جو واهپو آهي، اُتي ڏوهه به ججها آهن ۽ انهن علائقن ۾ گهڻي تڻي آبادي ڪارن جي آهي. گويا غربت ۽ ڏوهه اڃا تائين سندن ڀاڳ آهي. دنيا جي سڀ کان وڏي لئبرري، جنهن ۾ پندرهن ڪروڙن جي لڳ ڀڳ ڪتاب ۽ دستاويز رکيا ويا آهن، هن ئي شهر ۾ آهي. لاهور جي پنجاب پبلڪ لئبرري، قائداعظم لئبرري، ديال سنگهه لئبرري ۽ ڪراچي جي نيشنل لئبرري، ٻڌو اٿئون، ته اُتي هاڻ مٽي پئي اُڏامي ۽ ڪتاب ماڻهن جون واٽون پيا نهاريندا آهن. ڇا ڄاڻندڙ ۽ اڻ ڄاڻ هڪجيترا ٿي سگهن ٿا.