4.23: منهنجي ان سوال تي غور ڪجو
ارڙهن سال اڳ جڏهن امريڪن يونيورسٽي ۾ تاريخ جي پروفيسر مونکي ۽ ايپرل کي هڪ مقالو لکڻ جي لاءِ چيو، ان مقصد جي لاءِ مون کي واشنگٽن کان سوين ڪلوميٽر پري هنسلوانيا وڃڻو هو. آئون هنسلوانيا جي ڪائونٽي لنڪاسٽر پهتس ته اُتي زندگي جو هڪ ٻيو رخ منهنجي اوسيئڙي ۾ هو.
پرسڪون، خاموش لنڪاسٽر ڪائونٽي جي رهاڪن کي ”آمٿس“ سڏيو ويندو آهي. اڄوڪي دور جي ڪيترين ئي سهوليتن کان پري ڏاڍا سهڻا ماڻهو، انهن جي زندگي ۾ جديد ٽيڪنالاجي جو ڪو به عمل دخل نه آهي. هتي اٺين ڪلاس کانپوءِ تعليم تي پابندي آهي. انهن ماڻهن جو خيال آهي ته زندگي گذارڻ جي لاءِ جن علمن جي گهرج آهي، انهن جي حاصلات لاءِ اٺ سال ڪافي آهن. آمريڪا جي مختلف رياستن ۾ پکڙيل اهي ماڻهو، شهرن کان پري ڳوٺن ۾ رهن ٿا. انهن جو ڪل انگ اڍائي لکن جي لڳ ڀڳ آهي. رڳو لنڪا سٽر ۾ انهن جي آبادي پنجاهه هزارن کان وڌيڪ آهي. اهي هڪ مشهور عيسائي فرقي Mennonites جو حصو آهن. هو بگيءَ تي سفر ڪندا آهن ۽ پورهئي کي اهميت ڏيندا آهن. هنن جي نظر ۾ حمل ڪيرائڻ گناهه ۽ وڏو ڪٽنب خدا جي رحمت جو وسيلو آهي. انهن جي زندگيءَ ۾ ايثار، قرباني ۽ نوڙت کي خاص اهميت حاصل آهي. مون انهن سان ٽي ڏينهن گڏ گذاريا. انهن ٽن ڏينهن جي خوشي ۽ انهن جو رنگ اڃا تائين مون ساڻ آهي. هڪ اڌ پڪو اڌ ڪچو گهر، بجلي ۽ فون کانسواءِ، ننڍا ڪمرا، سادو پلنگ، هڪ پاسي جانورن جو وٿاڻ... تازو کير، مکڻ، ۽ ماکي، مٿي تي اسڪارف پاتل عورتون. سادگي، شان ۽ مان جي تصوير. گهر جو سڄو ڪم پاڻ ڪن ته ٻني ٻارو به پاڻ ئي ڪن. نه ڪو نوڪر نه ڪو مددگار، سڀاءُ ۾ نرمي ۽ شائستگي ۽ گفتگو ۾ ڌيرج. هنن جي نظر ۾ فوج ۾ ڀرتي ٿيڻ به سٺو ڪم نه آهي. هنن جي سڄي زندگي چرچ جي چوڌاري ٿي گهمي. هو انشورنس ڪرائڻ به خراب سمجهندا آهن. هو نه عدالت ويندا آهن ۽ نه ئي وري پوليس ۽ ٿاڻي جو چڪر ۾ پون. اسڪول ۾ به هنن جو نصاب پنهنجو آهي. اهو سڀ ڪجهه آمريڪا ته ڪونهي، پوءِ به هو آمريڪا جا شهري آهن. اسان جا وڏڙا مذهبي اختلافن سبب يورپ مان نڪتا. اسين وهندڙ ڌارا جو حصو نه آهيون. اسين پنهنجي مرضيءَ سان جيئڻ ٿا چاهيون. اسان جي بگي شهر ويندي آهي ته ڪجهه ماڻهو حيران ٿيندا آهن، ته ڪي وري هٿ لوڏي محبت ۽ پنهنجائپ جو اظهار ڪندا آهن. ڪي ته مرڳي پٿر اُڇلي هڻندا آهن. شايد کين اسان جي زندگي نٿي وڻي، پر اسان کي اهو رنگ سٺو ٿو لڳي. قدامت ۽ روايت ۾ به ته حسن آهي. منهنجي ’آ مٿس‘ ميزبان وڏي فخر سان اهي ڳالهيون چيون.
”جيڪڏهن ڪو شخص يا قوم اهو فيصلو ڪري وٺي ته کيس ڪهڙي زندگي گذارڻي آهي ته پوءِ کيس ڪير ٿو روڪي سگهي.“ لنڪاسٽر جي هر در ۽ ديوار تي اها لکيل لکت مون ڪڏهن به نه وساري. جڏهن به آئون ان روايت کان هٽان ٿو ته مونکي لنڪاسٽر ڪائونٽي جا ماڻهو ياد ايندا آهن. وهندڙ وهڪري ۾ انهن ماڻهن پنهنجي ڌار سڃاڻپ رکي آهي. هاڻ انهن جي ياد ۾ نصيرالدين جو سوال به شامل ٿي چڪو آهي.“ جيڪڏهن ماڻهو فيصلو ڪري وٺن ته کين مواخات موجب زندگي گهارڻي آهي ته پوءِ کين ڪو به روڪي نٿو سگهي.“ مونکي لڳي ٿو ته نصيرالدين جو اهو سوال رڳو منهنجي لاءِ نه پر هر ان شخص جي لاءِ آهي، جيڪو نئين دنيا اڏڻ جا خواب ڏسي ٿو.