4.21: دعا
سرسبز پهاڙن جي پسمنظر ۾ اڏيل هي شهر نائين صدي عيسوي ۾ آباد ٿيو. ان کي صوفين ۽ عالمن جو شهر چيو وڃي ٿو. ابن خلدون به هن شهر ۾ ورهين جا ورهيه گذاريا. ابن بطوطه جڏهن ٿڪي پيو ته هن زندگي جا باقي ڏينهن هن ئي شهر ۾ گذاريائين. حضرت سيدنا عبدالقادر جيلاني به ڪيترائي سال هت رهيو. سندس رهائش واري جاءِ اڃا تائين موجود آهي. ان جي تڪئي کي مقامي زبان ۾ ’زاويه‘ چوندا آهن. ابن خلدون، ابن بطوطه، سيدنا عبدالقادر جيلاني، علم ۽ جستجو، سير ۽ سياحت، تصوف ۽ تقويٰ. فيض تائين چئن ڪلاڪن جو سفر ڊگهو، پر ڏاڍو خوشگوار هو. چؤڏس عربي ۽ فرينچ زبانن جو هُل هو. انگريزي سمجهڻ وارا ڪي ٿورائي هئا. ڪجهه اشارن سان ۽ ڪجهه لکي ۽ ڪجهه پُڇي هڪ گائيڊ هٿ ڪيوسين. مولاءِ عبدالقادر جيلاني، زاويه، اڻ ڳڻيون گهٽيون، اونداهيون، سوڙهيون، ۽ ڏکيون. ڳاڙيون ٽرڪي ٽوپيون پاتل مرد ۽ حجاب ۾ ويڙهيل جوانڙيون، ٽهڪن جا ٽاڙيا، مهنديءَ ۾ رڱيل هٿ، هڪ ڪلاڪ کانپوءِ اسين هڪ اڌ اونداهي، پر سهڻي جڳهه تي پهتاسين. ننڍڙي، ٽائيلس سان سينگاريل مسجد ۽ ان سان لڳ هڪ چبوترو ۽ اڱڻ، هي اهو ئي هنڌ هو، جتي سيدنا عبدالقادر جيلاني فيض ۾ ٽڪيو هو. ان چبوتري ۾ ويهي پاڻ درس ڏيندا هئا ته ماڻهن جو ميڙ سندس چوڌاري گڏ ٿي ويندو هو. زوايه ۾ ان مهل به ڪجهه مرد ۽ عورتون ويٺل هئا. انهن مان هڪ خدمتگار هو. مسلم؟ مسلم؟ هن پڇڻ چاهيو ته ڇا آئون مسلمان آهيان. مون هائوڪار ڪندي چيو ته آئون مسلمان آهيان. هو اُٿيو ۽ اندران وڃي قرآن شريف کڻي آيو. چمي، کولي چيائين ”پڙهه!“ مون قرآن کي چميو ۽ پڙهڻ لڳس. جڏهن کيس پڪ ٿي ويئي ته آئون مسلمان آهيان ته هن مونکي گلي سان لڳايو ۽ اُتي موجود ٻين ماڻهن کي سڏڻ لڳو.
اسين پنج ئي ڄڻا هڪ ئي دائري ۾ ٿي ويٺاسين.اسان جي وچ ۾ هڪ عورت به هئي وڏي عمر واري ۽ حجاب ۾ويڙهيل. انهن مان هڪ شخص سوره فاتحه جي تلاوت شروع ڪئي.
جُڳائي جبار کي، سڀڪائي ساراهه،
پالڻهار پرٿڻين، هر دم هميشاه
سخي سٻاجهو گهڻو، مالڪ محشر گاهه
توئي پوڄيون، توهان ئي پِنون، حمايت هر گاه
سهائيون سَئين واٽڙي، واٽ انهن جي واه
جن کي توڙ ان توڙ ڪئي، نعمتون نيباه
جن تي ڪاوڙ ناه ڪا ۽ نه گس ڪنا گمراه
آمين يا الله، اهو عرض اگهائين.(1)“
تلاوت ختم ٿي ته دعا جي لاءِ هٿ کڄيا. دعا ختم ٿي ته قرآن کي اڳي ڇاڻيءَ ۾ ويڙهيو ويو. مون اُٿي سڀني سان واري واري سان هٿ ملايو ته هنن مون کي گلي سان لڳائي ڇڏيو. ڪراڙي عورت منهنجي مٿي تي هٿ رکيو. جيئن ئي مسجد مان ٻاهر نڪتس ته اهو خدمتگار، جيڪو منهنجي اچڻ تي ٻڏتر ۾ پئجي ويو هو، منهنجا بوٽ پنهنجن هٿن ۾ کڻيو بيٺو هو. مون سندس ٿورو مڃيو، مسجد ۾ ٿيل چٽسالي تي نظر وڌم ۽ پوءِ فيض جي رش ۾ گم ٿي ويس. سوڙهيون گهٽيون... اسرارن جي هيٺان اسرار... زاويه پويان رهجي ويو، پر سوره فاتحه ڪيتري ئي دير تائين منهنجي ڪنن ۾ ٻرائجندي رهي هئي... ”اي منهنجا رب مونکي سڌي واٽ ڏيکار. انهن ماڻهن جي واٽ، جن تي تو پنهنجو فضل ڪيو ۽ جيڪي گمراهي کان بچي ويا.“ سوره فاتحه منهنجي دعا ۽ منهنجي لاءِ وڏو سهارو رهي آهي، اها دعا پڙهڻ سان مونکي ائين لڳو، ڄڻ اڄوڪي تقريب به اخوت جي يادگار تقريبن ۾ ڳڻبي. دعا اميد به آهي ته ڀروسو به. اها دل جي اُفق تي ڏيئا روشن ڪري ٿي ڇڏي. پاڻ تيار ٿي ٻاهر نڪتاسين ۽ يونيورسٽي آف ميري لينڊ ڏانهن روانا ٿيڻ لڳاسين.