سفرناما

اخوت جو سفر

هن ڪتاب جي شروعات هارورڊ يونيورسٽيءَ جي هڪ سفر سان ٿئي ٿي. آمريڪا جو هي سفرنامو اصل ۾ اخوت جو ئي سفر آهي. يارهن سالن تي ٻڌل، اخوت جي شروعات، اُن جو فلسفو، اصول، طريقي ڪار، ان جا گُڻ ۽ اوڳُڻ، امڪانن جا نوان اُفق، ائين کڻي چئجي ته اهو سفر در سفر آهي. هڪ اهم سفر، جيڪو هلندي گهمندي ٿيو ۽ ٻيو اهو سفر جيڪو خيالن ۾ ٿيو.
Title Cover of book اخوت جو سفر

2.2: نيٺ ته ٿيندو سوجهرو

ٻي ڏينهن صبح جو ڇهين وڳي واري فلائيٽ تي پاڻ کي لاس اينجلس جي لاءِ اُسهڻو هو. الل وهاڻيءَ جو اُٿڻ ۽ وري ايئرپورٽ تي پهچڻ، جڙتيءَ جي ڏکين مرحلن مان لنگهڻ... هڪ ڀيرو ائين مرڻون هجي ها ته خير هو، پر بار بار جي اها تڪليف اعصابن تي سوار ٿي وڃي ٿي. صبح جو ٽين بجي اٿي سفر جي تياري شروع ٿي، تيسين قدير سڏ ڪيو. ايئرپورٽ جو نالو ڪمپيوٽر ۾ فيڊ ٿيو ۽ سڄو رستو هڪ نقشي جي صورت ۾ ڊيش بورڊ تي ظاهر ٿيڻ لڳو. اها به عجيب دريافت آهي. اوهان کي ڪيڏانهن به وڃڻو هجي، اهو نقشو اوهان کي بنا ڪنهن رڪاوٽ جي اوڏانهن وٺي ويندو. ڪو سمئه هو جڏهن سونهان گهربل هوندا هئا، هاڻ انهن جي گهرج نه آهي. الل وهاڻي، پکين جي لاتين جي باوجود هڪ گهري سانت... پر اسين جيئن ئي هڪ ڊگهي شاهراه تي پهتاسين ته منظر بدلجڻ لڳو. الل وهاڻي ٽريفڪ جو هجوم هو. هوريان هوريان ان ۾ واڌارو ٿيڻ لڳو. ڇا هي ماڻهو سمهن نٿا. منهنجو اهو ٻاراڻو سوال هو! پر قدير اهو سوال ٻُڌي مُرڪڻ لڳو. سندس چوڻ هو ته آمريڪا جي ترقي جو اهو ئي ته راز آهي. هي ملڪ هر وقت جاڳندو ۽ هلندو رهي ٿو. مونکي اقبال جو اهو نظم ياد آيو، جيڪو اسان ننڍي هوندي پڙهيو هو، رڳو مون ئي نه پاڪستان جي گهڻن ئي ٻارن پڙهيو هوندو. پر افسوس جو اسان سڀني اها وساري ڇڏي آهي. ان نظم ۾ تارا، چنڊ کي مخاطب ٿي چون ٿا:
ڈرتے ڈرتے دم سحر سے تارے کہنے لگے قمر سے،
کام اپنا ہے صبح و شام چلنا چلنا چلنا، مدام چلنا،
ہوگا کبھی ختم یہ سفر کیا منزل کبھی آئے گی نظر کیا۔
۽ پوءِ چنڊ هيئن ٿو وراڻي ڏي:
کہنے لگا چاند، ہم نشینو ، اے مزرعِ شب کے خوشہ چینو
جنبش سے ہے زندگی جہاں کی، یہ رسم قدیم ہے یہاں کی
چلنے والے نکل گئے ہیں، جو ٹھہرے ذرا، کچل گئے ہیں
انجام ہے اس خرام کا حسن، آغاز ہے عشق، انتہا حسن۔

گويا، هن ڌرتي جي گولي جي هر شيءِ بي تاب آهي. تارا، انسان، وڻ ۽ ٽڻ، سڀ چرپر ۾ آهن. عشق ان سفر جي شروعات آهي ۽ حسن ان جي انتها آهي. جن ماڻهن اهو اصول ياد رکيو، اهي ڪامياب ٿيا، جن اهو وساري ڇڏيو، اهي ناڪام ويا. جيڪي هلندا رهيا، سي اڳتي وڌي ويا، جيڪي بيٺا سي چُپجي ويا. باد صبا اهو چيو ۽ اڳتي وڌي ويئي.