قومي اسيمبلي ءَ جي گيلريءَ مان
پارليامينٽ جي غلامي گردشن ۾
اربع ڏينهن وارو قومي اسيمبلي ءِ جو اجلاس تاريخي اجلاس طور ھميشه يآد رھندو. اوچتو جڏھن حيدرآباد جي سِرن جي بٺي واري سيٺ مرحوم چوڌري اشرف جي منشي ملڪ لعل خان ڪالاباغ ڊيم جو مسئلو قومي اسيمبليءِ ۾ ڇيڙيو ته ائين لڳو ڄڻ ڀنڀور کي باھھ لڳي وئي ھجي. غلام مصطفيٰ کر جواب ڏيندي چيو ته ڪالا باغ ڊيم پاڪستان جي وجود جو مسئلوآھي .آبادي حد کان وڌي وئي آھي ، پاڻي ءِ جا ذخيره محدودآھن ،ڪڻڪ ۽ پٽاٽا ٻاھران گھرائڻا پون ٿا ، وڌيڪ زمين آباد ڪرڻ لاءِ پا ڻي ءِ جي ضرورت آھي ۽ پاڻي جي کوٽ ڪالاباغ ڊيم اڏي پوري ڪري سگھجي ٿي، جيڪڏھن ڪالاباغ ڊيم نه ٺھيو ته ايندڙ 10 سالن ۾ پاڪستان دنيا ۾ پنندو رھندو. کرجو بيان جيتوڻيڪ نئون ڪو نه ھو ، پر ان جي باوجود به قومي اسيمبليءَ جي مرده ڪارروائي ءَ ۾ ڄڻ ته جان پئجي وئي ۽ اڄوڪو اجلاس تاريخي بڻجي ويو.
تاريخي ان ڪري ٿو چوان جو سرڪار ۽ مخالف ڌر جا پنجابي ڳالھائيندڙ ميمبر ڪالاباغ ڊيم جي کلم کلا حمايت ڪرڻ لڳا ۽ ھڪ ٻئي سان سخت اختلاف ھوندي ، پنهنجي قوم جي مفاد لاءِ متحد ٿي ويا. قومي اسيمبلي ءَ جي تاريخ ۾ ڪڏھن به ائين ڪو نه ٿيو ھو جو ڪنهن مسئلي تي مخالف ڌر ۽ سرڪار جا ھڪ ئي زبان ڳالھائيندڙ ميمبر متفق ٿي ويا ھجن. نواز ليگ جا افتخار الحسن سميت ڪيترائي ميمبر ۽ پيپلز پارٽي جي توڪل الله ورڪ سميت سمورا پنجابي ميمبر کر جي حمايت ڪرڻ لڳا .سرڪار جا حامي سنڌي ميمبر، مخالف ڌر جا پٺاڻ ميمبر ڪالاباغ ڊيم خلاف متحد ٿي ويا ۽ يڪراءِ مخالفت ڪرڻ لڳا . ائين پيو محسوس ٿئي ڄڻ ته نواز ليگ جي ۽ پ پ جي پنجابي ميمبرن ۾ ڪو به اختلاف ناھي . ھڪ ٻئي کي گاريون ڏيندڙ ميمبر ، قومي جذبي ھيٺ متفق ھئا .
اھڙي رويي ۽ اظھار مان ائين پئي لڳو ته ڪالاباغ ڊيم اھڙو معاملوآھي جنهن سبب ٽين سياسي قوت پيدا ڪري سگھجي ٿي جنهن لاءِ محمود خان اچڪزئي ،افتخار گيلاني ۽ نوابزادي نصرالله جھڙا ماڻھو نه رڳو خواھش رکن ٿا ، پر عملي ڪوششون به وٺي رھيا آھن . ٽين سياسي قوت ، نواز شريف ۽ بينظير ڀٽو کان بي نياز ھوندي تنهن لاءِ جيتوڻيڪ باقاعده طور سنجيدگي سان کلم کلا ڪم شروع نه ٿيوآھي ،پر ٽنهي اڳواڻن خاموش مشن ھيٺ رابطا شروع ڪري ڇڏيا آھن .
ڪالھوڪي اجلاس جي ڪارروائي دوران پنهنجي پنهنجي تڪ ۽ تر جي ناليوارن وڏيرن ،جاگيردارن، صنعتڪارن، معزز ايوان جي مھذب ميمبرن ۾ ڪالاباغ ڊيم جي چوچڙي اھڙي ته گرمائش پيدا ڪئي ،جو ڪو به ميمبر حسب روايت سست ڏسڻ ۾ نه پئي آيو .مخالف ڌر ۽ سرڪاري ڌر جي سخت اختلافن رکڻ وارا پنجابي ميمبر ته متحد ھئا پر اسان جا سنڌي اڙٻنگ ۽ جوڌا ائين چپ ڪري ويٺا ھئا ڄڻ ته سنڌي عوام ھنن کي مينڊيٽ ان ئي ڪري ڏنو ته اوھين وڃي ڪالاباغ ڊيم ٺھرايو. الطاف ڀيو، شبير چانڊيو ۽ کٽو مل کانسواءِ باقي حاضر سنڌي ميمبرن جي ڪن تي جونءَ به نه چري. ائين پئي لڳو ته ڄڻ هو نه عوام آڏو جوابدارآھن ۽ نه وري پنهنجي ضمير جي آڏو . ڪي سنڌي ميمبر وزارت جي چڪر ۾ چپ ڪري ويٺا ھئا ،ڪو پرمٽ جي چڪر ۾ دوستي آڏو مجبور ھو ته ڪو وري ترقياتي فنڊ جي آسري ۾ ماٺ ھو . ائين محسوس ٿي رھيو ھيو ،ڄڻ ھنن کي کر، تيل لڳائي ڇڏيو هجي. بهرحال جيڪو ٿيو سو خوب ٿيو. ڪالاباغ جي مخالفت نه ڪندڙ ۽ اجلاس ۾ حاضر رھندڙ ميمبر حاڪم زرداري، ذوالفقار مرزا، منظور وساڻ، قاضي اسد عابد، ملڪ اسد سڪندر ، ستار سريوال ، محمد بخش جمالي ،رفيق مھيسر ، خورشيد شاھھ ، نويد قمر، يوسف ٽالپر ، ڪشنچند پارواڻي، خالد لنڊ ،بابو غلام حسين ، موتي رام ملاڻي ۽ غلام مصطفيٰ جتوئي جا نالا ان تاريخي لسٽ ۾ ضرور رھندا ،جنهن تي خاموش رھندڙن جو ٺپو لڳل ھوندو. ان ڏس ۾ جڏھن ڪجهه سنڌي ميمبرن کان خاموش رھڻ جو سبب پڇيو ويو ته ھنن چيو ته ڪالاباغ ڊيم ٺھندو ئي ڪو نه اسان ھرو ڀرو ڇو پاڻ ظاھر ڪيون .
جڏھن بحث جاري ھو ته گيلرين ۾ به ماڻھن جي رش وڌي وئي ھئي . اھوآسرو ھو ته شھپر رکڻ کانپوءِ من موتي ڳالھائي . پر ھن نه ڳالھايو .جھٽ کانپوءِ زلفي-1 جي نمبر پليٽ واري مرسڊيز ڪار ۾ ھلندڙ ذوالفقار مرزا بابت شور ٿيو ته من ھو ڳالھائي، پر ھن به ڪجهه نه ڪڇيو. سڄي زندگي ترقي پسندي ۽ قومپرستي جي دعويدار تازو آمريڪا مان علاج ڪرائي موٽي آيل حاڪم زرداري به ڪجهه نه ڳالھايو. چلو بابو غلام حسين ،ستار سريوال ، محمد بخش جمالي ، ڪشنچند پارواڻي ،رفيق مھيسر تي ميار ناھي. جو ھنن جي ھوندي به چيو ويندوآھي ته نه دشمن کي ڀوءَ نه سڄڻ کي آسرو پر پڙھيل لکيل نوجوان خالد لنڊ به لفظ نه ڪڇيو. ھن صرف ايترو ڪيو جو اٿي وڃي شبير چانديو جي ڀر ۾ ويٺو. سدائين سائين جي ايم سيد لاءِآواز اٿاريندڙ حافظ تقي به حمايت نه ڪئي. جيتوڻيڪ ھو اڄ روايتي لباس بدران ريلوي جي ٽڪيٽ ڪليڪٽرن جي سياري واري ڊريس وانگر بلو ڪوٽ پينٽ ۽ سفيد شرٽ پائي آيو ھو ۽ بابو پئي لڳو پر پوءِ به لفظ نه ڪڇيو .
غلام مصطفيٰ کر ، جنهن اڄڪلھه سفيد مٿي ۽ شھپرن جي وارن کي ھاڻي ڪالا ڪولا ھڻڻ ڇڏي ڏنوآھي ۽ ذھني طور پنهنجي ڪراڙپ قبول ڪري ورتي آھي، ڌنارڪي لوئي ويڙهي ايوان ۾آيو. ڪالاباغ ڊيم بابت ائين ڳالھائي رھيو ھو، ڄڻ مظفر ڳڙھه ۾ اليڪشن مھم جي جلسي کي خطاب ڪري رھيو ھجي. ھن کي ڪنهن به نه للڪاريو صرف اسفند يار ولي ۽ الطاف ڀيو ھڪلون ڪيس ،باقي ائين پئي لڳو ته ڄڻ ٻين جي مستي مئل آهي .اسفنديار ولي جڏھن ڪالاباغ جي مخالفت ڪندي چيو ته ھي پٺاڻن جي جياپي جو مسئلوآھي اسين خاموش نه رھنداسين ، ته کر ڪجهه وچ ۾ چڙيو ۽ ڳالھائڻ لڳو ته اسفند يار ولي ڇڙٻ ڏيندي چيس مون توکي خاموشي سان ٻڌو آھي تون به ٻڌڻ جي جرئت ڌار . کر جڏھن چيو ته ،مان جيڪڏھن ھاڻي به ڪالاباغ ڊيم جي ٺاھڻ لاءِ ٺھراءُ پيش ڪريان ته ڪير به مخالفت نه ڪندو ته ان مھل غير متوقع طور الطاف ڀيو جھڙي جيالي ورڪر ھڪل ڪندي چيس ته اھو غلط آھي، مان مخالفت ڪنديس سمورا ننڍا صوبا مخالفت ڪندا ان بعد ھيوي ويٽ پيءُ کي شڪست ڏئي قومي اسمبلي ءَ جي سيت کٽيندڙ پيپلو ميمبر شبير چانڊيو به اٿيو ۽ ھٿ مٿي ڪري چيو ته مان به مخالف آهيان. مان مخالفت ڪندس. اھڙو گوڙ ۽ ھل جار ي ھو ته مغرب جي آذان جوآوازآيو جنهن سبب ھلندڙ ھنگامو ختم ٿيو ۽ ماٺ جا ٿر تي نه وسڻا ۽ وسڪاري جو سدائين آسرو ڏيڻ جھڙا ڪڪر ڇانئجي ويا.
15 ڊسمبر 1995ع