قومي اسيمبلي جي پريس گئلري مان
اپريل فول، حقيقت يا خواب! انهن ٽن شين مان ڪنهن به هڪ جي چونڊ ڪرڻ ڪالهه قومي اسيمبي جي ڪارروائي مهل ان وقت مشڪل ٿي وئي، جڏهن ذوالفقار علي ڀٽو شهيد جي ورسي کان 3 ڏينهن اڳ پيپلزپارٽي مارشل لا جي حمايت ۽ گوهر ايوب ۽ اعجاز الحق سميت پوري مخالف ڌر، ايوب خان ۽ ضياءُ الحق جي آمريتي دورن جي مذمت ڪرڻ شروع ڪئي. ٿيو ائين جو:
قومي اسيمبلي جي ڪالهوڪي سومر ڏينهن واري اجلاس جي ڪارروائي دوران 11 سال مارشل لا خلاف جدوجهد ڪرڻ جي دعويدار پيپلزپارٽي جي ميمبر مارشل لا جي حمايت ڪئي ته گوهر ايوب پنهنجي آمر پيءُ ايوب خان جي آمريت خلاف احتجاج ۽ مذمت ڪري ڊيسڪ وڄائي ۽ اعجازالحق پنهنجي ڊڪٽيٽر پيءُ ضياءُ الحق جي آمراڻي دور جي مسڪرائيندي مذمت ڪري نه صرف ڇرڪائي ڇڏيو، پر قومي اسيمبلي جي پهرين اپريل جي ڪارروائي کي هميشه تاريخ جي ورقن ۾ عجيب واقعي طور قلمبند ڪرائي ڇڏيو آهي. جڏهن اهو واقعو قومي اسيمبلي ۾ پيش آيو ته يقين نه پيو اچي. ڇو ته پهرين اپريل هئڻ ڪري اپريل فول لڳي رهيو هو، پر اکين سان ڏسڻ ۽ ڪنن سان ٻڌڻ بعد 100 سيڪڙو پڪ ٿي وئي ته هي واقعو اپريل فول نه پر حقيقت آهي. جڏهن گوهر ايوب پنهنجي پيءُ ايوب خان جي آمراڻي دور خلاف ڳاٽ اوچو ڪري فخر سان کلندي مذمت ڪندي ڊيسڪ وڄائي اقرار ڪيو ته ڪجهه لمحن لاءِ ڄڻ ته سڪتو تاري ٿي ويو هو. وري جڏهن اک کڻي ڏٺوسين ته اعجازالحق مسڪرائيندي غير متوقع جذبي جو اظهار ڪيو ته يقين ئي نه پئي آيو. ان ئي لمحي وري پيپلزپارٽي جا ايم اين اي مارشل لا جي حمايت ۾ اٿي بيٺا ۽ سول مارشل لا جي ساراهه ڪرڻ لڳا. ان سموري تاريخي واقعي جو ڪريڊٽ محمود خان اچڪزئي کي وڃي ٿو، جنهن ڀنڀور کي باهه ڏئي بعد ۾ پئي مزو ورتو. رضا رباني جي هروڀرو حسب معمول جذباتي تقرير بعد پوائنٽ آف آرڊر تي اٿي اچڪزئي چيو ته اهو آيت يا قرآن ۾ ڪٿي لکيل آهي ته آمر يا ڊڪٽيٽر جو پٽ جمهوريت پسند نٿو ٿي سگهي. جيڪڏهن ضياءُ الحق يا ايوب خان مارشل لا ايڊمنسٽريٽر ۽ ڊڪٽيٽر هئا ته ڇا انهن جي اولاد اعجاز الحق ۽ گوهر ايوب کي جمهوريت جي ڳالهه ڪرڻ جو حق ناهي؟ حڪومت کي اهڙي رويي کان پاسو ڪرڻ گهرجي. اچڪزئي جيڪو کاٻي ڌر جو ڄاتو ويندو آهي. تنهن حوالو ڏيندي چيو ته حضرت ابراهيم جو پيءُ بت تراش هو. پر ان جو مطلب اهو ناهي ته سندس پٽ نبي نٿو ٿي سگهي. اچڪزئي اهو به چيو ته جڏهن نوا شريف وزيراعظم هو تڏهن هن آڇ ڪئي هئي ته اچو ته گڏجي آئين جو هليو جيڪو ڊڪٽيٽر بگاڙيو هو ان کي ٺيڪ ڪريون ته پي پي وارن ان جو مناسب جواب نه ڏنو هو.
اچڪزئي پاران اسلامي ڳالهه ڪرڻ وري به سمجهه ۾ اچي ٿي. ڇو ته هن موقعي جي مناسبت سان ٺهڪندڙ دليل ڏنو هو، پر ان بعد مير مهراڻ خان بجاراڻي به اوچتو قرآن ۽ حديث جا حوالا شروع ڪري ڏنا. هڪ ته اسپيڪر اڳ ۾ کيس وارو نه پيو ڏئي، جنهن تي سرڪاري ڌر جي ميمبرن اسپيڪر کي ايلاز ڪيا ته مهراڻ خان پهريون دفعو ٿو ڳالهائي، هن کي وارو ڏيو، جڏهن وارو مليس ته سدائين سرور ۾ رهندڙ مهراڻ خان چيو ته اچڪزئي صاحب چيو آهي ته حضرت ابراهيم پنهنجي پيءُ جي نقش قدم تي نه هليو، پر اها ڳالهه قرآن ۽ حديث مان ثابت آهي ته ڪنهن به نبي جي اولاد ته هن کان ڦري سگهي ٿي، پر والدين نبي جي نقش قدم تي هوندا آهن. ڳالهه پوري ڪرڻ کانسواءِ ئي وري هو ويهي رهيو. مولانا فضل الرحمان به کلي چپ ڪئي، جن مهراڻ خان کي وارو وٺي ڏيڻ لاءِ اسپيڪر کي ايلاز ڪيا اهي به پريشان ٿي ويا ته آخر مهراڻ خان چيو ڇا؟ هر ڪو کلڻ لڳو ته مهراڻ خان به کلڻ لڳو. ان دوران خورشيد شاهه سنڌي پهاڪي موجب هٿ سان ڦاهو کاڌو جو چيائين ته” ٺيڪ آهي اعجازالحق ۽ گوهر ايوب اڄ اسيمبلي ۾ اٿي اعلان ڪن ته هو جمهوريت پسند آهن ۽ پنهنجي پيئرن جي آمريت وارن دورن جي مذمت ٿا ڪن ته اسين آئنده ڪڏهن به کين ڊڪٽيٽر جو پٽ نه سڏينداسين.“ خورشيد شاهه پنهنجي پر ۾ ته ڌڪ هڻي خوشي محسوس ٿي ڪئي. پر هن کي لومڙي جي دماغ وانگر سياڻي ۽ ماسٽر ايڪو سائونڊ وانگر وڏي آواز واري خواجه آصف جي جوابي حملي جي توقع ئي نه هئي. الله ٻڌي خواجا آصف جي به! سو اٿيو ۽ چيائين ته ٺيڪ آهي قبول آهي. اڄ سرڪار ۽ مخالف ڌر مارشل لا ۽ سول مارشل لا ايڊمنسٽريٽرن ۽ ڊڪٽيٽرن خلاف يڪراءِ ٺهراءُ پيش ڪري سول ۽ مارشل لاءِ ايڊمنسٽريٽر ڀٽو جي مذمت ڪن. پوري مخالف ڌر اعجازالحق ۽ گوهر ايوب سميت ايوب خان ۽ ضياءُ الحق جي آمريت جي مذمت ڪريون ٿا. ان تي پ پ وارا اچي ڦاٿا ۽ چيائون ته اسان جو سول مارشل لا بهتر ۽ عوام جي مفاد ۾ هو. خواجا آصف چيو ته مان ٺهراءُ پيس ٿو ڪريان ته ”هي هائوس مارشل ايڊمنسٽريٽر ايوب خان ۽ ضياءُ الحق ۽ سول مارشل لا ايڊمنسٽريٽر ذوالفقار علي ڀٽو جي آمراڻن ڏينهن ۽ دورن جي مذمت ٿو ڪري.“ ان تي هن چيو ته اڳ ۾ اسان ٿا مذمت ڪريون، پوءِ اوهان ڪريو. خواجا آصف جي چالاڪي کي داد ڏيندي گوهر ايوب کلندو رهيو ۽ ٽهڪ ڏيندي، ان وقت ڊيسڪ وچائيندو رهيو. جڏهن خواجا آصف ٺهراءَ جو جملو پڙهيو ته ”اسين ايوب خان جي آمريت جي مذمت ٿا ڪريون“ اعجازالحق به وڏو وات کولي مسڪرائيندو رهيو ۽ هلڪيون هلڪيون ٿڦڪيون هڻي ڊيسڪ وڄائيندو رهيو، جڏهن ته الطاف ڀيو ۽ بچاڻي سميت پ پ وارا ميمبر ماتم ڪري رهيا هئا. خواجا آصف چيو ته اسان سول مارشل لا ايڊمنسٽريٽر ڀٽو جي آمريت جي به مذمت ٿا ڪريون ته ان تي پ پ وارن نو نو نو جو وظيفو پڙهڻ شروع ڪيو. خورشيد شاهه به ويچارو ڦڪو ٿيڻ لڳو ڇو ته فلم سندن ڳچي ۾ پئجي وئي هئي.
(2 اپريل 1996ع)