انٽرويو
پنجاب ۾ 25 سالن کان پوءِ گڏجي هلڻ جي
سوچ پيدا ٿي آهي: مشاهد
ڪاوش: توهان جي حڪومت جو هڪ سال مڪمل ٿي ويو آهي. اوهان ڪهڙا ڪارناما سرانجام ڏنا آهن. عوام کي ڪهڙو رليف ڏنو آهي ۽ حڪومت جون مک حاصلات ڇا آهن؟
مشاهد: هي هڪ سال جيڪو گذريو، اهو دٻاءُ جو سال هو. اهو مشڪل سال هو. اسان سياسي طور اعليٰ سطح تي جيڪا ڪرپشن هئي اها ختم ڪئي. هڪ سال ۾ نواز شريف، سندس خاندان يا ڪنهن ساٿي تي ڪو به ڪرپشن جو الزام نه لڳو آهي. اڳ ۾ جيڪو ڪجهه ٿيو. آصف زرداري ۽ بينظير ڀٽو اربين رپيا کاڌا پورو ملڪ ڦري لٽي کائي ويا ۽ ملڪ جي عالمي سطح تي بدنامي ٿي ۽ اهي ڳالهيون هينئر ثابت به ٿيون آهن. اسان ان گند کي صاف ڪري ڇڏيو آهي. ٻيو ته قومي معيشت جي بحالي، جيڪو هڪ مشڪل مسئلو هو ملڪ جو ڏيوالو نڪرڻ تي هو ان کي بچايو آهي. عوام جي معاشي زندگي ۾ سڌارا آندا، وي آءِ پي ڪلچر ختم ڪيو، وڏين شادين تي پابنديون لڳايون. ان سان عوام کي فائدو پهتو آهي. اڃا به مشڪل حالتون آهن. بيروزگاري، مهانگائي، عوام کي انصاف ۾ دير جا مسئلا طئه ڪرڻ چاهيون ٿا. اسان جمهوري نظام کي مضبوط ڪيو آهي. مارشل لا دور جي ترميم 58(2) بي ختم ڪئي. لوٽا ازم ختم ڪيو. 81ع کان پوءِ پهريون دفعو آدمشماري ڪرايون پيا، مڪاني چونڊون ڪرائي رهيا آهيون. ان سان جمهوريت وڌيڪ مضبوط ٿيندي. اهي تمام وڏا ڪم آهن. جيڪي ماضي واريون حڪومتون نه ڪري سگهيون. اسان اهي هڪ سال ۾ ڪيا ان جو ڪريڊٽ نواز شريف کي وڃي ٿو. ترقياتي ڪمن جي حوالي سان اوهان ڏسو ته جيڪي وڏا منصوبا آهن اهي اسان جي حڪومت مڪمل ڪيا. پهرين نواز شريف دور ۾ ڪراچي هوائي اڏي تي جناح ٽرمينل ٺاهيو جيڪو دنيا جي بهترين هوائي اڏن مان هڪ آهي. موٽر وي پنجاب ۾ ٺاهيو. پشاور ۾ شروع آهي، سنڌ ۾ رتوديرو تائين جلد ڪم شروع ڪري رهيا آهيون. گوادر ۾ بندرگاهه ٺهي پيو. اسين چاهيون ٿا ته ترقي جو ڦل ۽ ثمر سمورن صوبن کي ملي.
ڪاوش: تازو وزيراعظم نواز شريف بنگلاديش ويو. بهارين کي پاڪستان آڻن تي راضپو ظاهر ڪيو آهي ۽ حڪومت بهارين جي آبادڪاري لاءِ فنڊ گڏ ڪرڻ جي به مهم شروع ڪئي آهي. جيتوڻيڪ اوهان جڏهن شروع ۾ حيدرآباد ويا هئا ته اتي اهو چيو هو ته بهارين کي آباد ڪرڻ نواز حڪومت جي ايجنڊا ئي ناهي ۽ هاڻي ايئن ڇيو پيو ٿئي؟
مشاهد: جڏهن ڪو به پاڪستاني ليڊر بنگلاديش ويندو آهي ته بهارين جو مسئلو اٿندو آهي. ذوالفقار علي ڀٽو هجي يا بينظير ڀٽو، نواز شريف هجي يا ڪو ٻيو. جڏهن به اهي بنگلاديش ويندا آهن ته بهارين جو معاملو اٿندو آهي ۽ اهو نئون مسئلو ناهي. بهارين کي آڻڻ سميت اسين ڪو به اهڙو ڪم نه ڪنداسين جنهن جو نقصان سنڌ ۽ سنڌ جي عوام کي ٿئي.
ڪاوش: اوهان جي حڪومت احتساب شروع ڪيو هو، هڪ سال گذرڻ باوجود اڃا بينظير ڀٽو ۽ آصف خلاف ڪرپشن جو هڪ ڪيس ثابت ته ٺهيو پر عدالت ۾ به نه ويو آهي. اپوزيشن وارا حڪومت تي الزام هڻن ٿا ته اهي ميڊيا ٽرائيل ڪري سندن ساک خراب ڪن ٿا ان بابت ڇا چوندا؟
مشاهد: پاڪستان جي تاريخ ۾ پهريون دفعو ٿيو آهي ته آئيني، قانوني ۽ هر حوالي سان جائز نموني احتساب جو عمل شروع ڪيو ويو آهي ۽ ٺوس بنيادن تي ڪارروائي هلائي پئي وڃي. احتساب جو عمل هاڻي ته بين الاقوامي طور واضح ٿي ويو آهي ۽ اهو به ثابت ٿيو آهي ته بينظير ڀٽو ۽ سندس مڙس پاڪستان جو پئسو کاڌو آهي. سوئيٽزرلينڊ، آمريڪا ۽ برطانيا جي بينڪن بينظير ۽ آصف جي کاتن جي تحقيقات شروع ڪري ڏني آهي. اهو ڪم پاڪستان حڪومت ڪيو آهي تحقيقات بعد هنن جا پول پڌرا ڪيا ۽ سندن کاتا ڳوليا نه ته هو ته پڪڙجڻ وارا نه هئا. شروع ۾ سري محل جي ڳالهه ٿي اسڪينڊل سامهون آيو ته بينظير ۽ آصف چيو ته اهو محل اسان جو ناهي اهو ڪوڙ آهي ۽ هنن سنڊي ايڪسپريس اخبار خلاف ڪيس ڪرڻ جو اعلان به ڪيو پر بعد ۾ ڪو به ڪيس هنن نه ڪيو. هاڻي ته آصف زرداري نيويارڪ ٽائمز اخبار کي ڏنل انٽرويو ۾ پاڻ تسليم ڪيو آهي ته سري محل هنن جي ملڪيت آهي. ان بعد ڇا باقي بچيو آهي. هنن جو پنهنجو ڪوڙ پڌرو ٿي ويو آهي. اسان سنڊي ايڪسپريس يا نيويارڪ ٽائمز يا ڪنهن ٻي اخبار کي پئسا ته ڪو نه ڏنا اسان واشنگٽن پوسٽ کي ڪي پئسا نه ڏنا آهن.؟ سڀ دنيا جون وڏيون اخبارون انهن جي ڪرپشن بابت لکن ٿيون. اڳ ۾ بينظير ڀٽو انهن اخبارن کان سرٽيفڪيٽ وٺندي هئي. هاڻي اهي ئي اخبارون کيس ڪرپٽ سڏي رهيون آهن. بينظير کي گهرجي ته هو الزامن جو مقابلو ڪري. اسين جڏهن اپوزيشن ۾ هئاسين ته بينظير چوندي هئي ته جيڪڏهن ڪنهن کي شڪايت آهي ته عدالت ۾ وڃي هاڻي پاڻ ڇو نه ٿي وڃي. اهي ريفرنسز جڏهن عدالت ۾ وڃن ٿا ته اتي وڃي منهن ڏين. جيڪڏهن بينظير ۽ آصف کي اعتراض آهي ته هنن خلاف ميديا ٽرائل ٿو ٿئي ته هو اخبارن خلاف عدالت ۾ ڇو نه ٿا وڃن؟ سنڊي ايڪسپريس، واشنگٽن پوسٽ ۽ نيويارڪ ٽائمز خلاف ڇو نه ٿا ڪيس ڪن؟
ڪاوش: اپوزيشن وارا دعويٰ ٿا ڪن ته هنن خلاف حڪومت رڳو ميڊيا ٽرائيل ڪري رهي آهي ۽ هڪ به ڪيس عدالت ۾ داخل نه ڪيو آهي ۽ حڪومت وٽ ثبوت ناهن؟ ان سان ڇا اوهان نٿا سمجهو ته هنن کي عوامي همدردي ملندي يا، اوهان وٽ ثبوت ناهن؟
مشاهد: نيويارڪ پوسٽ، سنڊي ايڪسپريس، واشنگٽن پوسٽ سميت سڀ دنيا جون وڏيون اخبارون لکن ٿيون. بينظير جي ڪرپشن جا ثبوت ڏين ٿيون، ڇا اهو به حڪومت پئي ڪري، ڇا اهو به ميديا ٽرائل آهي.
ڪاوش: بينظير ڀٽو الزام هڻي ٿي ته عالمي پريس ۾ حڪومت جون اسپانسر ٿيل خبرون شايع ٿين ٿيون؟
مشاهد: ان جو مطلب ته انهن اخبارن وٽ ثبوت ناهن جيڪڏهن اها خوشفهمي پ پ وارن کي آهي ته پوءِ ڪيس ڇو نه ٿا ڪن؟ ڇا اها حقيقت ناهي ته بينظير ڀٽو ۽ آصف جا پئسا سوئيز بينڪن ۾ پڪڙيا ويا آهن. پئسن کان ته بينظير ڀٽو لاتعلقي ظاهر نه پئي ڪري هوءَ اهو پئي چوي ته اهي پئسا هنن جائز نموني ڪمايا آهن. اسان کي هڪ سوال جو جواب ڏين ته هنن اهي پئسا ڪٿان آندا؟ زرداري وٽ ايترو پئسو ڪٿان آيو؟ زرداري وڏيرو ته نه هو. هن جو والد ته هڪ سئنيما جو مالڪ هو هن 40 لک پائونڊ (30 ڪروڙ رپيا) ڪٿان آندا جو سري محل خريد ڪيو؟ لکين رپين جي شاپنگ ڪٿان ڪئي؟ آصف وارن کي ته اها خوش فهمي هئي ته شهنشاهه ايران وانگر هو مال هضم ڪري ويندا ۽ پڪڙجي نه سگهندا پر اها ته خدا جي قدرت آهي ته هنن جا پئسا پڪڙيا ويا آهن.
ڪاوش: تازو نواز شريف بنگلاديش ۾ اهو قبول ڪيو ته 71ع ۾ بنگال خلاف فوجي ايڪشن غلط هو ۽ هن غلطي تسليم ڪئي. ساڳئي طرح بلوچستان ۾ ذوالفقار ڀٽو جيڪو فوجي ايڪشن ڪرايو. سنڌ ۾ 83 ۽ 86ع ۾ ضياءُ الحق ماڻهو مارايا پوءِ ته اهي به غلط آهن ڇا انهن جو به اوهين اقرار ڪريو ٿا؟
مشاهد: ان ۾ ٻه شيون آهن. 71ع واري ايڪشن ۾ ملڪ ٽٽو، ان وقت ذوالفقار علي ڀٽو ۽ فوجي جنتا، سازباز ڪري اليڪشن جا نتيجا قبول نه ڪيا. اسين سمجهون ٿا ته سياسي معاملن جو حل هميشه سياسي هئڻ گهرجي. پاڪستان ۾ جيڪي به فوجي ايڪشن ٿيا خاص ڪري سياستدانن ۽ سياسي قوتن خلاف ٿيا اهي سڀ غلط هئا جنهن به ايڪشن ڪيو اهو غلط هو. اسان اهڙو ڪم نه ڪيو. پ پ وارن 11 سال هن ملڪ تي حڪمراني ڪئي ساڍا 5 سال ذوالفقار ڀٽو، بينظير 3 سال ۽ ٻئي دفعي 20 مهينا هنن حڪمراني ڪئي. هنن ڇا ڏنو آهي.پاڪستان جي عوام کي؟ سنڌ جي عوام کي هنن ڇا ڏنو؟ ڇڏيو اوهان پاڪستان ۽ سنڌ جي عوام کي اوهان رڳو لاڙڪاڻي کي ڏسو ته هنن لاڙڪاڻي جي ماڻهن کي ڇا ڏنو؟ بينظير کي ته لاڙڪاڻي جي وزيراعظم سڏائڻ جو به حق ناهي. هنن ته عوام جا پئسا کاڌا آهن.
ڪاوش: اوهان جي لاڙڪاڻي واري ذڪر تي ياد آيو ته اوهان جي حڪومت ۾ اهم عهدن تي لاهور ۽ سينٽرل پنجاب جا ماڻهو مقرر ڪيا ويا آهن ان ڏس ۾ هڪ خبر به آئي ته ملڪ جي 40 اهم ۽ آئيني عهدن تي لاهور ۽ سينٽرل پنجاب جا ماڻهو مقرر ڪيا ويا آهن. آئين ۾ ڏنل طريقيڪار جي ابتڙ سجاد علي شاهه کي هٽايو ويو. مختيار جوڻيجو کي چيف الڪيشن ڪمشنر جي عهدي تان هٽايو ويو. بيورو ڪريسي ۾ پ پ دور ۾ 8 وفاقي سيڪريٽري سنڌي هئا هاڻي رڳو هڪ ٻه بچيا آهن اهڙي صورت ۾ ڇا ايئن نٿو چئي سگهجي ته سنڌ هن حڪومت جي ايجنڊا تي ناهي؟
مشاهد: (کلندي) اهي الزام ۽ تاثر غلط ۽ بي بنياد آهي. اسين اهڙي سوچ نٿا رکون. بنا فرق جي ڪم ڪريون پيا. پ پ وارا دعويٰ ڪن ٿا ته هو ننڍن صوبن جا نمائندا آهن. ڇا هنن 2 دفعا سرحد ۾ چونڊيل حڪومت هارس ٽريڊنگ ذريعي ختم نه ڪئي. هنن بلوچستان ۾ فوجي ايڪشن ڪيو. بنگالين جو سياسي حق تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو اسان ته اهڙو ڪو ڪم نه ڪيو آهي. جيسين تعلق آهي سجاد شاهه جو ته اها لڙائي سياسي بڻجي وئي هئي ۽ اهو سياستدان وانگر رويو (Behave) اختيار ڪري رهيو هو. سجاد علي شاهه صاحب خلاف ته پنهنجي جج ساٿين فيصلو ڏنو. فيصلو ڏيندڙن ۾ سندس پنهنجي سنڌي جج، پٺاڻ ۽ مهاجر جج به هن خلاف فيصلو ڏنو.
ڪاوش: سجاد علي شاهه کي چيف جسٽس جي عهدي تان هٽائڻ جو فيصلو ڏيندڙ 10 ججن ۾ ڪو به سنڌي جج نه هو؟
مشاهد: مامون قاضي سجاد شاهه سان اختلاف راءِ ڪيو هو. انهي ۾ سنڌين جو مسئلو نه هو. سجاد علي شاهه ان وقت سازش ۾ ملوث ٿي ويو هو. ان وقت جي صدر فاروق لغاري سان گڏ سازش ۾ شريڪ ٿيو. هن پاڻ قانوني مسئلي کي سياسي مسئلو بڻايو. هن جڏهن بينظير ڀٽو جي حڪومت هٽائي، اهو لساني مسئلو نه بڻيو. نواز شريف کي هٽايو ويو ته اهو لساني مسئلو نه بڻيو پر سجاد شاهه هٽيو ته اهو لساني مسئلو ڪيئن ٿيو؟
ڪاوش: اوهان سازش جو ذڪر ڪيو. اوهان جي خيال موجب حڪومت خلاف سازش ڪنهن ڪئي ۽ ڇو ڪئي وئي؟
مشاهد: فاروق لغاري سجاد علي شاهه سان گڏجي حڪومت هٽائڻ لاءِ سازش ڪئي سازش ان ڪري ڪئي وئي جو هو سمجهن پيا ته حڪومت کي ڪمزور ڪرڻ ضروري آهي ڇو ته لغاري سمجهي پيو ته هن جا اختيار ختم ٿي ويا آهن.
ڪاوش: ان پوري گيم (سازش) دوران لغاري وارن جو خيال هو ته فوج ساڻن گڏ آهي پر بعد ۾ نقشو تبديل ٿي ويو اوهان جي ڇا معلومات آهي؟
مشاهد: اهو ته لغاري وارن کان پڇو جيڪي فوج جي حمايت حاصل ڪرڻ جي دعويٰ ڪري رهيا هئا. اسان ته اهو چيو ته اسين جمهوريت ۽ اصولن جي جنگ ٿا وڙهون. پارليامينٽ جي بالادستي جي جنگ ۾ سمورن صوبن جي عوام ۽ جمهوري قوتن اسان جو ساٿ ڏنو.
ڪاوش: ماضي جي روايتن جي ابتڙ هن سڄي گيم ۾ فوج جيڪو رويو اختيار ڪيو ان سبب ته اهو به چيو ويو ته فوج به پنجابي بڻجي Behave ڪيو آهي؟
مشاهد: اسفند يار ولي پنجابي ناهي، حميده کهڙو، حاصل بزنجو، لياقت جتوئي ۽ اختر مينگل پنجابي ناهن. هنن سڀني ساٿ ڏنو. هي سياسي جنگ هئي. اسان سياسي طريقي سان وڙهي. اهي ماڻهو جيڪي سياست کي لسانيت ۾ ورهائي سياست ڪن ٿا اهي اهڙيون ڳالهيون ڪن ٿا. اسان ڪنهن به اهڙي شيءِ (فوج) جو سهارو نه ورتو. اسان عوام جي لاءِ جمهوري طريقي سان جنگ وڙهي. جيڪڏهن سجاد علي شاهه سان زيادتي ٿي هئي ۽ ان کي لساني مسئلو بڻايو به ويو ته سنڌ ۾ ته سندس حق ۾ هڪ مظاهرو به نه ٿيو ۽ نه ئي جلسو ٿيو. ان عرصي ۾ نواز شريف جي حق ۾ جلسا جلوس ٿيا. اهم عهدن تي سنڌي نه هجڻ ۽ پنجابي مقرر ڪرڻ واري ڳالهه به اجائي آهي. ٻن اهم ادارن، جيڪي منهنجي وزارت ۾ آهن. ريڊيو ۽ ٽي وي تي اسان عنايت بلوچ ۽ عبدالڪريم بلوچ کي اهم عهدن تي لڳايو آهي. وزيراعظم جي هر پرڏيهي دوري ۾ هر سنڌي اخبار جي نمائندي کي شامل ڪيو وڃي ٿو اڳ ۾ ڪڏهن ايئن نه ٿيو. اسان سنڌي صحافين کي اسلام آباد گهرايو. خصوصي تربيت ڏني، انهن کي سياچين گليشيئر ۽ پي ايم پي ڪاڪول به وٺي وياسين. اسان اهو ڪم قومي سوچ هيٺ ڪيو پ پ وارن ته اهڙو ڪو به ڪم نه ڪيو.
ڪاوش: ان سان سنڌ جي عام ماڻهن کي ڪهڙو فائدو ٿيو؟
مشاهد: ڇا صحافي عوام جو حصو ناهن، اهي ته عوام جو آواز آهن. اسان شيخ اياز فائونڊيشن کي پئسا ڏنا ۽ خصوصي طور ٽي وي پروگرام هلايا. شيخ اياز تي مارچ ۾ ڀٽ شاهه تي سيمينار ڪرائي رهيا آهيون. سنڌين کي نظر انداز ڪرڻ وارو الزام اجايو آهي.
ڪاوش: اهو به تاثر آهي ته موجوده حڪومت اندروني سنڌ جي عوام لاءِ ڪجهه نه ڪيو آهي. سنڌ ۾ ترقياتي ڪم نه ٿا ٿين. سنڌ جي هاءِ ويز جي بجيٽ موٽر وي تي خرچ ڪئي وئي. مورو هالا سيڪشن جو ڪم 85 سيڪڙو مڪمل آهي پر هاڻي ڪم رڪيل آهي؟
مشاهد: اسان سنڌ ۾ بي زمين هارين کي زمينون ڏنيون، ملڪ ۾ ڪٿي به ڪو نه ٿيو پر سنڌ ۾ ٿيو، پ پ وارن سنڌ ۾ نوڪريون ڏنيون ڪو نه هيون پر وڪرو ڪيون. اسان اڃا نه نوڪريون ڏنيون آهن. نوڪري سنڌين کي نه ملي آهي ته پٺاڻن ۽ پنجابين کي به ڪو نه ملي آهي. جڏهن به نوڪريون ڏنيون ويون اڳ ۾ سنڌين کي ڏينداسين جهڙي طرح سڀني کان اڳ زمين سنڌي هارين کي ڏني آهي. موٽر وي پوري پاڪستان جو آهي سڀني کي فائدو ٿيندو.
ڪاوش: اليڪشن وقت جيڪي اوهان واعدا ڪيا انهن مان ته هڪ به پورو نه ڪيو آهي هڪ سال گذري ويو آهي. عوام لاءِ ڇا ڪيو اٿئو؟
مشاهد: اسان هيستائين جمهوريت جي مضبوطي، معيشت کي پاڻ ڀرو ڪرڻ ۽ ڪرپشن ختم ڪرڻ لاءِ ڪوشش ڪئي آهي. ٽنهي معاملن ۾ ڪاميابي ماڻي آهي. هڪ سال ان ۾ لڳو. اسان 58(2) بي ختم ڪري جمهوريت مضبوط ڪئي. لوٽا ازم ختم ڪري سياست مان گند صاف ڪيو. معيشت کي تباهي کان بچايو آهي. هڪ سال ان ۾ لڳي ويو هاڻي هن سال اسين عوامي ڀلائي جا ڪم ڪنداسين، سوشل ايجنڊا تي عمل ٿيندو. تعليم، صحت ۽ نوجوانن کي روزگار ڏيڻ ۽ غريبن کي ترت ۽ سستو انصاف ڏيڻ 98ع جي ايجنڊا تي آهن ۽ ان تي فوڪس ڪنداسين.
ڪاوش: فيبروري 97ع ۾ عام چونڊن دوران مسلم ليگ جو جيڪو گراف هو ڇا هاڻي به اهو برقرار آهي جڏهن ته هڪ سال ۾ مهانگائي عروج تي پهتي آهي حڪومت بقول اوهان جي سڌي طرح عوام کي ريلف ڏيڻ لاءِ ڪجهه نه ڪيو آهي؟
مشاهد: جيڪڏهن اها مقبوليت نه هجي ها ته گذريل بحران ۾ اسين سازش جو شڪار ٿيون ها ۽ ڪامياب نه ٿيون ها. مڪاني ادارن جون چونڊون ٿيڻ واريون آهن ان ۾ اوهان ڏسي وٺجو ته مسلم ليگ مقبول آهي يا نه؟ ٻيو ته هيستائين جيڪي به ضمني چونڊون ٿيون آهن انهن ۾ مسلم ليگ ڪامياب رهي آهي.
ڪاوش: اوهان سنڌ جي ڪميونسٽن ۽ قومپرستن کي مسلم ليگي ۽ پاڪستاني بڻائڻ جو جيڪو مشن شروع ڪيو هو اهو اڄڪلهه ٿڌو ٿي ويو آهي. ان جو ڇا سبب آهي؟
مشاهد: (کلندي) اسان جو سمورن سنڌين سان رابطو آهي رسول بخش پليجو سان گپ شپ ٿي. ڊاڪٽر دودو مهيري سان به ملاقات ٿي. ڊاڪٽر قادرمگسي سان فون تي رابطو ٿيندو آهي. سڀ دوست آهن. اسان جي خواهش آهي ته سنڌ جا اهي باشعور يا ترقي پسند ماڻهو سنڌ کان نڪري پنجاب جي مظلوم عوام جي ڀلائي لاءِ به ڪم ڪن. سنڌ اهم باشعور ۽ دانشور پيدا ڪيا آهن. اسين چاهيون ٿا ته قادرمگسي، پليجو، مهيري ۽ ممتاز ڀٽو پاڪستاني سياست به ڪن. اهي رڳو سنڌ تائين پاڻ کي محدود نه رکن.
ڪاوش: يعني اوهان جو مشن جاري آهي؟
مشاهد: بلڪل، اسين چاهيون ٿا ته سنڌ جا ترقي پسند سياستدان، جن کاٻي ڌر جي سياست ۾ اهو رول ادا ڪيو آهي. اهي پاڪستان سطح تي رول ادا ڪن. تازو ممتاز ڀٽو سان مليس. سندس گهر ويو هئس. ماني به کاڌي. هو هتي ايندو آهي ته ملندو آهي. اها ملڪ لاءِ خوش آئنده ڳالهه آهي وفاق لاءِ بهتر ڳالهه آهي ته سنڌ جا قومپرست، ڪميونسٽ ۽ کاٻي ڌر وارا وفاق لاءِ اهم رول ادا ڪن.
ڪاوش: ممتاز، پليجو، دودومهيري وغيره اسلام آباد به ايندا رهيا آهن اوهان سان به ملندا آهن اوهين انهن کي ڪو رول ڏيڻ چاهيو ٿا يا مڙئي گپ شپ ڪندا آهيو؟
مشاهد: نه نه، رول ڏيڻ جي ڳالهه ناهي هو دوست آهن. مسئلن تي ڳالهائيندا آهيون مڙئي گپ شپ ڪندا آهيون اسين سمهجون ٿا ته اهي بااحترام هستيون آهن اسين هنن کان ڪجهه سکندا آهيون.
ڪاوش: جيڪڏهن اوهين هنن جو احترام ڪريو ٿا ۽ سندن ڏاهپ ۽ تجربي جو اقرار به ڪريو ٿا ته پوءِ عوام جي ڀلي لاءِ سندن خدمتون ڇو نه ٿا حاصل ڪريو ۽ ڪو ڪردار کين سونپيو؟
مشاهد: انهن سڀني دوستن جو پنهنجو ڪردار آهي اهو سنڌ ۾ رهي ادا ڪن ٿا. هو پاڪستاني معاشري مان استحصال ختم ڪرڻ چاهين ٿا. هنن جي پنهنجي سوچ آهي پنهنجو ڪم، ڪجهه معاملن تي تنقيد به ڪندا آهن اسان سمجهون ٿا ته اختلاف راءِ جي باوجود به هنن سان ملاقاتون ۽ ڳالهيون ٿينديون رهن. شيخ اياز جي ياد ۾ ڪراچي ۾ ٿيل ميڙاڪي ۾ حميده کهڙو چيو هو ته پنجاب ۾ جيسين نئين سوچ ۽ نئين قيادت پيدا نه ٿيندي تيسين پاڪستان ۾ قوميتن جو مسئلو ٺيڪ نه ٿيندو. مان اهو ٻڌائڻ گهران ٿو ته 25 سالن ۾ پهريون دفعو پنجاب ۾ نئين سوچ ۽ نوازشريف جي روپ ۾ نئين قيادت اڀري آهي اها گڏجي هلڻ جي سوچ آهي ان سان سنڌ ۽ پنجاب جا رشتا مضبوط ٿيندا ۽ وفاق مضبوط ٿيندو.
ڪاوش: اوهان دانشور ليگ به تڪڙ ۾ ٺاهي هئي ۽ ان جو مثال ايئن آهي ته اهو ٻار، جيڪو پيدا ٿيندي ئي مري وڃي يا سڪرات ۾ هجي، اوهان هٿ ڇو ڪڍي ويا؟
مشاهد: اسان جو سنڌ جي دانشورن سان تعلق رڳو دانشور ليگ ذريعي ناهي، هر ڪنهن جو پنهنجو رول آهي مير ٿيٻو به هلي پيو. هو به دانشور آهي. ترقي پسند دانشور هن جا دوست آهن هو ملڪ ۾ دانشورن ذريعي بهتري پيدا ڪرڻ چاهين ٿا.
ڪاوش: سنڌ ۾ مسلم ليگ جي تنظيم ڪاري نه ٿي آهي هڪ سال کان آرگنائيزنگ ڪاميٽيون پيون ڪم هلائين، ڇا الاهي بخش سومرو ۽ غوث علي شاهه وارن گروپن ۾ اڻبڻت سبب چونڊ نه پيا ڪرايو يا ٻيو ڪو سبب آهي؟
مشاهد: الله جي فضل سان سنڌ ۾ مسلم ليگ ۾ هاڻي ڪا به گروپنگ ناهي. گروپنگ ماضي جو حصو آهي. هن وقت ڪنهن گروپ جو نه پر مسلم ليگ جو وڏو وزير آهي. اليڪشن هاڻي ڪرايون پيا.
ڪاوش: اهو به تاثر آهي ته وزيراعظم ۽ سندس ڪابينا هفتي ۾ 3 ڏينهن لاهور وڃي ٿي باقي ملڪ جي ٻين حصن ۾ نٿا وڃن. ڇو؟
مشاهد: ايئن بلڪل ناهي. آئون گوهر ايوب، مجيد ملڪ، چوڌري نثار لاهور ڪو نه ويندا آهيون. ملڪ جي ٻين حصن ۾ ويندا آهيون.
ڪاوش: اوهان جي حڪومت جيڪي برطرفيون ڪيون آهن انهن ۾ 70 سيڪڙو ماڻهو سنڌ جا هئا، ايئن ڇو ٿيو آهي؟
مشاهد: جيڪي ماڻهو گولڊن هينڊ شيڪ هيٺ ويا آهن سنڌ جا به هئا پنجاب جا به هئا. نوڪرين مان برطرف ڪيل رڳو سنڌ جا نه پر پنجاب ۽ سرحد جا به آهن.
ڪاوش: سئي سدرن مان ته بلوچن ۽ سنڌين کي ڪڍيو ويو پر سئي ناردرن مان پٺاڻن ۽ پنجابين کي ڇو ڪو نه ڪڍيو ويو؟
مشاهد: جيڪي به برطرفيون ٿيون آهن اهي مليل جليل آهن. اسان وٽ ته ڪيترن برطرف ٿيلن جي معاملن تي ايم ڪيو ايم، اي اين پي ۽ ٻين به اعتراض ڪيا ان جو مطلب ته سڀني سان ساڳيو سلوڪ ٿيو آهي.
ڪاوش: اوهان جي زندگي جي وڏي ۾ وڏي ڪاميابي ڇا آهي؟
مشاهد: مشڪل سوال آهي. مان سمجهان ٿو ته ميان نوازشريف کي مون اسٽيبلشمينٽ جي حامي سياستدان کان اينٽي اسٽيبلشمينٽ پالٽيشن ٺاهڻ جو جيڪو ڪم ڪيو آهي اها وڏي ڪاميابي آهي.
(14 فيبروري 1998ع)