اقتدار واري ٻيڙيءَ ۾ ڪيترو پاڻي داخل ٿيو آهي؟
اڄڪلهه عدليا ۽ حڪومت وچ ۾ سخت گرما گرمي هلي رهي آهي. حڪومت وٽ عدليا خلاف ڳالهائڻ لاءِ فورم حد کان وڌيڪ آهن ۽ وزيراعظم کان وٺي غضنفر گل تائين هنن کي عدليا خلاف ڳالهايل هر لفظ عوام تائين پهچائڻ لاءِ ٽي وي، ريڊيو ۽ پرنٽ ميڊيا جي سهولت آهي. هن وقت عدليا جو هر اهو فيصلو، جيڪو سچ ۽ انصاف جي تقاضا موجب آهي ته به حڪمران ڌر ان جي مخالفت ڪري رهي آهي. جڏهن پنجاب ۾ 26 هزار مڪاني ادارا بحال ڪري هڪ لک 30 هزار چونڊيل نمائندن کي بحال ڪيو ويو ته پنجاب اسيمبلي قانون سازي واري حق جو استعمال ڪندي اهڙو قانون پاس ڪيو، جنهن عدالتي فيصلي کي بي اثر ڪري ڇڏيو.
وزيراعظم بيان ڏنو ته عدليا لالچ ۾ اچي وئي آهي ۽ هڪ مخصوص سياسي گروپ هٿان استعمال ٿي رهي آهي. مٿان چيف جسٽس سجاد شاهه وضاحت ڪندي چيو ته اهو الزام غلط آهي. هن اڻ سڌي طرح اها اپيل به ڪئي آهي ته عدليا وانگر پارليامينٽ کي پڻ پنهنجي آزادي ۽ بالادستيءَ لاءِ ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي. هوڏانهن قومي اسيمبلي ۾ نواز شريف ۽ افتخار گيلاني عدليا جو وقار بلند ڪرڻ لاءِ چند جملا چئي پنهنجو پاڻ آجو ڪرائي ويا آهن.
وزيراعظم ته ٺهيو، پر غضنفر گل جهڙو ايم اين اي پڻ ججن ۽ عدليا جي اداري کي گهٽ وڌ ڳالهائڻ ۾ سڀني کي گوءِ ماريو بيٺو آهي. مذهبي وزارت جي لالچ ۾ بقول چوڌري نثار ته هي ڊسڪو مولوي ايترو ته اڳتي نڪري ويو آهي، جو هاڻي سياسي ۽ صحافتي حلقا کيس مٿي ڦريل قرار ڏئي رهيا آهن. چوڌري نثار چيو ته منهنجو والد ۽ غضنفر گل جو والد دوست هئا، پر مان گل سان هٿ ملائڻ پنهنجي توهين سمجهان ٿو. غضنفر گل ڀلي حڪومت کي خوش ڪري، پر چوڌري شجاعت ۽ پرويز الاهي وارا جن جو هي سياسي دشمن آهي انهن به ٺيڪ ٺاڪ انتظام ڪيو اٿس. اڌ اڇي ڏاڙهي واري هن مولانا تي جڏهن ڪيس ٺهيا ته ان مهل هن کي عدليا جي انصاف جي اهميت جو اندازو ٿيندو.
وزيراعظم پاران 6 هفتن ۾ پنهنجي حڪومت ڊهڻ جو خدشو ظاهر ڪرڻ سندس اقتداري ٻيڙي ۾ پيل سوراخن جو ثبوت آهي، جن مان پاڻي اندر داخل ٿي رهيو آهي. حڪمران پنهنجا پير آلا محسوس ڪرڻ جي باوجود به پنهنجو پاڻ سان دوکو ڪندي دل کي دلاسا ٿا ڏين ته پگهر سبب آلاڻ ٿي آهي. بهرحال هنن جي اکين آڏو آيل اهو ڌنڌ به ايندڙ ڪجهه مهينن ۾ صاف ٿي ويندو. عدليا ۽ حڪومت وچ ۾ هلندڙ سرد جنگ ٻنهي ادارن لاءِ خطرناڪ آهي. هن باهه جا شعلا نه صرف حڪومت جو دامن ساڙيندا، پر ڪيترن ادارن لاءِ نقصانڪار ثابت ٿيندا. هڪ تاثر اهو به آهي ته وزراعظم بينظير ڀٽو، جيڪا ايشيا ۾ انتهائي ڄاڻو، ماهر ۽ هوشيار دماغ سياستدان هجڻ جي شهرت رکي ٿي، تنهن کي پنهنجي اقتدار جي ٻيڙي ٻڏڻ جو احساس ٿي ويو آهي.
حالت اها آهي جو چيف جسٽس مسٽر سجاد علي شاهه کي مختلف هٿ اکرن ۽ مختلف نالن سان سنڌ جي مختلف ذاتين جي ماڻهن جي حوالي سان روزانو وڏي مقدار ۾ خط ملي رهيا آهن. خط لکندڙن ۽ لکرائيندڙن ڪاوڙ ۾ اهو به وساري ڇڏيو آهي ته اڪثر خطن ۾ شهر نوابشاهه ۽ لاڙڪاڻو لکي ڇڏيو آهي. ڪوئيٽا، لاهور، پشاور ۽ سنڌ سميت ملڪ جي گهٽ مشهور شهرن مان ايندڙ خطن ۾ اخلاقي حدون اورانگهيل آهن. ميارن، مهڻن ۽ ڌمڪين ڀرين خطن جي خبر جڏهن اهم شخصيت ۽ ادارن کي پئي ته سندس حفاظتي انتظام ڪمانڊوز حوالي ڪيو ويو آهي. شايد اها خبر شاهه صاحب کي به نه هجي ته هن وقت سندس حياتي جي حفاظت خدائي فرشتن سان گڏ پاڪستان جي سرزمين جي طاقتور ۽ انتهائي باهوش ادارن جي فردن حوالي آهن. بهرحال هن وقت جيڪو رياست جي ٻن اهم ترين ادارن ۾ ڇڪتاڻ وارو ماحول آهي، اهو ختم ٿيڻ گهرجي ڇو ته اهو ئي ٻنهي جي بقا لاءِ بهتر آهي. خبر ناهي ته صدر فاروق لغاري ڇو خاموش آهي؟ هن پاران اها ڇڪتاڻ نه گهٽائڻ مان ته اهو پيو لڳي ته ڄڻ هو به هن معاملي کي ايئن هلڻ ڏيڻ چاهي ٿو؟
تازو عمران خان راولپنڊي ۾ رات جو جلسو ڪرڻ بعد لنڊن روانو ٿي ويو آهي. جتي هو بال ٽيمپرنگ جي سلسلي ۾ داخل ڪيس جي سلسلي ۾ عدالت ۾ پيش ٿيندو ۽ پنهنجي وڏي سالي ازابيلا سان به ملندو. ازابيلا بابت لنڊن جي هڪ اخبار ۾ اها خبر شايع ٿي آهي ته هن پنهنجي نوجوان بواءِ فرينڊ کي ڇڏي ڏنو آهي ۽ نئين نوجوان جي ڳولا ۾ آهي. عمران خلاف اهڙين خبرن جو سهارو وٺي کيس بدنام ڪندڙ ٽيم خبر ناهي ڇو هن دفعي اها خبر شايع ڪرائڻ لاءِ محنت نه ڪئي آهي. ڪرپشن جو اشو کڻي سياست جي ميدان ۾ ٽپو ڏيندڙ عمران خان کان نواز ليگ وارا اهو اشو هاءِ جيڪ ڪري ويا آهن. نصيرالله بابر موجب قوم جا 6 ارب رپيا هضم ڪرڻ جي باوجود به سينو تاڻي جنهن نموني نواز شريف احتساب جي ڳالهه ڪري حڪمرانن کي گذريل 3 مهينن کان مٿي ۾ سور وڌو آهي. اهڙي طرح عمران خان حڪومت کي ڪجهه نه ڪيو آهي.
عمران ۽ نواز شريف جي غلط ڪارين جا راز فاش ڪرڻ لاءِ ٺاهيل ٽيم کان هڪ ٻي خبر به سلپ ٿي وئي آهي. اها هيءَ ته ميانوالي جو ناصر نيازي جيڪو پي آءِ اي ۾ ايئرگارڊ هو، اهو هيروئن اسمگل ڪرڻ جي الزام ۾ پڪڙجي پيو هو، هن جي نوڪري هلي وئي ۽ گرفتار به ٿيو. ناصر نيازي، نواز ليگ جي گهڻ ڳالهائو ۽ عمران خان جي سوٽ انعام الله نيازي ايم پي اي جي معرفت نوڪري ورتي هئي ۽ هن جي ويجهو پڻ هو. اها خبر لڳي ٿو ته ڄاڻي واڻي ٽيم وارن مس ڪئي آهي. ڇو ته اڄڪلهه ڪرپشن جو هر قصو حڪومت جي ڳچيءَ ۾ فٽ ٿي وڃي ٿو، هنن کي به ڊپ هو ته متان ناصر نيازي جي هيروئن ڪيس ۾ ڪو سندن همراهه نه رڳڙجي وڃي. ٿي سگهي ٿو ته سرڪاري ٽيم پاران ان خبر مس ڪرڻ جو اهو سبب نه هجي ۽ ڪو ٻيو مقصد هجي، پر جيڪو ڪجهه به آهي، اها منفي پوائنٽ سندن مالڪن آڏو ضرور ليکي ويندي. هونئن به ميڊيا وارن لاءِ اڄڪلهه مصيبت ڀريا ڏينهن آهن. سيلز ٽيڪس مڙهجڻ خلاف اخبارن جا مالڪ پريشان آهن، ويج بورڊ تي عمل نه ٿيڻ ڪري ملازم پريشان آهن. حڪومت جي حق ۾ اخبارن کي مرضيءَ جو مواد فيڊ ڪرڻ ۾ سرڪاري ميڊيا ٽيم وارا ناڪام ٿيڻ تي پريشان آهن ۽ مشاهد حسين تي مختلف الزام هڻي کيس ڀڄائڻ کان پوءِ مسلم ليگ ميڊيا وارا به ڏچي ۾ آهن.
اخبارن تي سيلز ٽيڪس مڙهجڻ وارو معاملو وڏين اخبارن لاءِ ته خير ڪو مسئلو ناهي، انهن جو ڀلو آهي، پر ڊمي ۽ گهر کان رسي اخبار ڪڍندڙ همراهن جي روزيءَ تي لت ضرور ايندي. ڇو ته سيلز ٽيڪس واري فيصلي سب اشتهارن جي آسري پلجندڙ ڊمي اخبارن جا پول کلي پوندا. اڄ هر سنڌي اخبار وارو دعويٰ پيو ڪري ته سرڪيوليشن ۾ ڪاوش نمبر ون آهي پر ٻئي نمبر تي اسان آهيون. انهن اخبارن جا مالڪ اڪثر ڪري 20 هزار کان گهٽ ته سرڪيوليشن ٻڌائيندا به ناهن. سڀاڻي جڏهن سيلز ٽيڪس اڳاڙڻ وارا ايندا ته ان اخبار جي مالڪ کان جنهن جي اخبار جون 1000 ڪاپيون شايع ٿين ٿيون ۽ ٻڌائي 20 هزار ٿو، 20 هزار ڪاپين جي حساب سان سيلز ٽيڪس ورتي ويندي. جيڪا اخبار حقيقت ۾ شايع 1000 ٿئي ٿي، ان جو مالڪ ڪٿان 2000 هزار جي سيلز ٽيڪس ڀريندو؟ جيڪڏهن هو اخبار جي سرڪيوليشن هڪ هزار ٻڌائيندو ۽ سيلز ٽيڪس به هڪ هزار جي حساب سان ڏيندو ته ان کي اخباري ڪاغذ ۽ اشتهار به هڪ هزار جي حساب سان ملندا. هن وقت اهي ڊمي اخبارون جيڪي اصل ۾ شايع 1000 ٿين ٿيون ۽ اشتهار 2000 هزار جي حساب سان وٺن ٿيون، انهن جا پول پڌرا ٿي پوندا. باقي جنگ، ڊان ۽ ڪاوش لاءِ ته ڪو به مسئلو ناهي. ڇو ته مختلف ٻولين واريون هي اخبارون پنهنجي پنهنجي ٻوليءَ جون وڏي ۾ وڏيون اخبارون آهن. اهو ئي سبب آهي ته سيلز ٽيڪس سبب ڊمي اخبارن جي انتظاميه پريشان آهي. صحافي ان ڪري پريشان آهن ته هنن کي پگهارون ويج بورڊ جي حساب سان نٿيون ملن. مون جهڙا کوڙ صحافي وري ان ڪري به پريشان آهن ته جيڪڏهن ويج بورڊ مليو ته پگهار وڌڻ بدران گهٽجي ويندي. سرڪاري ميڊيا وارا ان ڪري پريشان آهن، جو هو حڪومت جي حق ۾ ساڳيون ڳالهيون لکي لکي ٿڪجي پيا آهن. اشتهارن خاطر ڊمي اخبارون ته وڏي پئماني تي سندن مضمون شايع ڪن ٿيون، پر وڏيون اخبارون اجائي سرڪاري ساراهه جا ميراثين وارا مضمون ٽوڪرين ۾ رکڻ لاءِ به تيار ناهن. مسلم ليگ ميڊيا وارا مشاهد حسين کي مختلف الزام هڻي ڀڄائڻ کان پوءِ پريشان آهن. هڪ مسلم ليگ اڳواڻ چيو ته مشاهد کي ڀڄائڻ ۾ شيخ رشيد ۽ شهباز شريف جو وڏو هٿ آهي. هنن ٻنهي هن مسڪين جي روزيءَ تي لت ڏني آهي.
بهرحال جيڪي به الزام مشاهد حسين تي لڳا، اهي سندس خدمتن جي بدلي معافي جوڳا هئا، ڇو ته الزام اهي به آهن، مسلم ليگ يا پيپلزپارٽي يا جماعت اسلامي سميت هر سياسي جماعت جي خاص اڳواڻ تائين اهو ڪهڙو ماڻهو آهي، جنهن مٿان اهڙا الزام ناهن لڳا؟ فرق اهو آهي ته مشاهد وچولي درجي جي خاندان جو هو، هن وٽ لينڊ ڪروزر ۽ پجارو نه هئي، جيڪڏهن هجيس ها ته سندس خلاف ڪو به آڱر نه کڻي ها. هڪ حوالي سان اهو صحافي برادريءَ لاءِ هڪ قسم جو تاريخي مثال آهي، جنهن مان اهو ثابت ٿيو ته سياستدان صرف ۽ صرف پنهنجي مفاد تائين صحافين جي مدد حاصل ڪن ٿا. مطلب نڪرڻ کان پوءِ هو ڊسپوز ايبل شيءِ وانگر ڦٽو ڪري ڇڏين ٿا. مشاهد حسين جنهن مسلم اخبار جي ايڊيٽر شپ ڇڏي، واشنگٽن پوسٽ سميت دنيا جي مختلف اخبارن ۾ مضمون لکي هر مهيني ڏيڍ لک ڪمائڻ وارو عزت ڀريو روزگار ڇڏيو، ان کي به مسلم ليگ وارن ڪڍي ڇڏيو. ”شايد نواز شريف تقرير ڪرڻ سکي ويو آهي.“!
(22 جولاءِ 1996ع)