5:19
مؤمن جي سُڃاڻپ
قرآن ۾ ايمان وارن کي مخاطب ڪندي چيو ويو آهي: ”۽ اوهان جي مٿان الله جي جيڪا نعمت آهي، سا ياد ڪريو ۽ سندس اهو انجام جيڪو اوهان سان پڪيءَ طرح ڪيائين، تنهن کي (به ياد ڪريو)، جڏهن اوهان چيو ته ٻُڌوسون ۽ مڃيوسون. ۽ الله کان ڊڄو ته الله دلين جو ڄاڻندڙ آهي. اي ايمان وارؤ! الله لڳ بيهڪ وٺندڙ ٿيو ۽ انصاف سان شاهدي ڏيندڙ ٿيو ۽ ڪنهن گروهه جي دشمني اوهان کي اوهان جي بي انصافيءَ تي نه اُڀاري. انصاف ڪريو، اهو پرهيزگاريءَ کي گهڻو ويجهو آهي ۽ الله کان ڊڄو. ڇوته اوهين جيڪو ڪندا آهيو تنهن جي الله خبر رکندڙ آهي.“ (المائده: 87)
ايمان هڪ وچن آهي، جيڪو ٻانهي ۽ خدا جي وچ ۾ ٿيندو آهي. ٻانهو اهو وچن ڪري ٿو، ته هو دنيا ۾ الله جي مرضيءَ موجب گذاريندو. ٻانهي کي پنهنجي وچن تي پورو لهڻ جي لاءِ ٻن ڳالهين جو ثبوت ڏيڻو آهي. هڪ اهو ته هو خدا جي ڳالهين تي چڱيءَ طرح قائم رهڻ وارو هجي، سندس وجود هرموقعي تي صحيح جواب پيش ڪري، جيڪو ٻانهي کي پنهنجي رب جي لاءِ پيش ڪرڻ گهُرجي. هو جڏهن ڪائنات کي ڏسي ته هن جو ذهن خدا جي قدرتن ۽ عظمتن جي تصور سان سرشار ٿي وڃي. هو جڏهن پنهنجو پاڻ کي ڏسي، ته کيس پنهنجي زندگي سراپا پالڻهار جي مهرباني ۽ ان جو ٿورو نظر اچي، سندس جذبا خدا جي لاءِ پَلٽجن. هن جو ڌيان جيڪڏهن ڪنهن شئي کي پنهنجو مرڪز بنائي، ته اهو خدا کي بنائي. هن جي محبت خدا جي لاءِ هجي. هن جا انديشا خدا سان لاڳاپيل هجن. هن جي يادن ۾ خدا سَمايل هجي. هو خدا جي بندگي ۽ اطاعت ڪري. خدا جي واٽ ۾ پنهنجي موڙي خرچي. هو پنهنجو پاڻ کي دين جي واٽ تي لڳائي خوش ٿئي ٿو.
وچن تي قائم رهڻ جو ٻيو شرط ٻانهن سان انصاف آهي. انصاف جو مطلب اهو آهي، ته ڪنهن شخص سان گهٽ وڌائيءَ کانسواءِ اهو سلوڪ ڪرڻ، جنهن جو هو واقعي حقدار هجي. معاملن ۾ حق کي اختيار ڪرڻ، نه ڪي پنهنجي سَڌن کي. ان معاملي ۾ ٻانهي کي ايترو ته گهڻو پابند بنجڻو آهي، جو هو اهڙن موقعن تي به انصاف سان ٻڌل رهي. جڏهن هو دشمن ۽ باطل پرستن سان معاملو نبيري رهيو هجي، جڏهن ته شڪايتون ۽ تلخ يادون کيس انصاف جي رستي تان ڦيرڻ لڳن.
دنيا ۾ خدا نشانين جي صورت ۾ پڌرو ٿئي ٿو، يعني اهڙن دليلن جي صورت ۾، جنهن جو رد ماڻهوءَ وٽ موجود نه هجي. جڏهن ماڻهوءَ وٽ خدا جو دليل اچي ۽ هو ان کي مڃڻ جي بدران ان تي لفظي تڪرار ڪرڻ لڳي، ته ڄڻ هن خدا جي نشانين کان نابري واري. اهڙا ماڻهو خدا وٽ سخت سزا پائيندا ۽ جن ماڻهن ان کي مڃيو، اهي خدا جي انعام جا حقدار هوندا.