172-49
خراب راءِ قائم ڪرڻ
”اي ايمان وارو! گهڻي شڪ ڪرڻ کان بَچو، ڇو ته ڪي شڪ گناهه آهن ۽ نه ڪنهن جي جاسوسي ڪريو ۽ نه ڪو اوهان مان هڪٻئي جي گلا ڪري. ڇا اوهان مان ڪنهن کي هيءَ ڳالهه وڻي ٿي ته پنهنجي مئل ڀاءُ جو گوشت کائي. پوءِ اوهان ان کي ته بُڇڙو سمجهو ۽ الله کان ڊڄو. بيشڪ الله معاف ڪندڙ ۽ ٻاجهارو آهي“. (الحجرات 12)
هڪ ماڻهو ڪنهن شخص جي باري ۾ بدگمان ٿي وڃي ته پوءِ کيس ان جي هر ڳالهه غلط معلوم ٿيڻ لڳندي. ان جي باري ۾ سندس ذهن ناڪاري رخ ۾ هلڻ لڳي ٿو. ان جي خوبين کان وڌيڪ اُن جي عيبن کي ڳولهڻ لڳندو آهي. اُن جي بُراين کي بيان ڪري، کيس بي عزت ڪرڻ سندس من پسند وندر بنجي ويندي آهي.
اڪثر سماجي خرابين جو بنياد بدگماني آهي، ان لاءِ ضروري آهي ته ماڻهو ان معاملي ۾ هوشيار رهي. هو بدگمانيءَ کي پنهنجي ذهن ۾ گهڙڻ نه ڏي.
اوهان کي جيڪڏهن ڪنهن تي بدگماني/ شڪ ٿئي ته ساڻس گڏجي ڳالهه مُهاڙ ڪري سگهو ٿا. پر اهو سخت غير اخلاقي عمل آهي ته ڪنهن جي پُرپُٺ ان کي گهٽ وڌ ڳالهايو وڃي، جڏهن هو پنهنجي صفائيءَ جي لاءِ اُت موجود نه هجي. وقتي طور تي ڪڏهن ڪنهن ماڻهوءَ کان ان قسم جون غلطيون ٿي سگهن ٿيون، پر جي هو الله کان ڊڄندڙ آهي ته هو پنهنجي غلطين تي ڳنڍ ٻڌي نه بيهندو. سندس خوف خدا کيس پنهنجي غلطيءَ تي تنبيهه ڪندو. هو پنهنجي روش ڇڏي الله کان معافي جو طالب بنجي ويندو.
ڪنهن جي پُرپُٺ کيس گهٽ وڌ چوڻ سخت غير اخلاقي عمل آهي. پر ان جو واسطو شخصي برائيءَ سان آهي، نه ڪي نظرياتي غلطي سان. جيڪڏهن هڪ شخص ڪا نظرياتي غلطي ڪري ۽ ان کي ڇاپي پکيڙي ته يقينن ان جو رد ڪيو ويندو. پوءِ ڀلي اهو ترديدي هنڌ تي موجود هجي يا نه.