27:94
سياسي ٽڪراءُ کان پاسو
قرآن ۾ حضرت سليمان ۽ راڻي سبا جو قصو بيان ڪيو ويو آهي: ”حضرت سليمان، راڻي سبا کي هڪ خط موڪلي اطاعت جي گهُرڪئي. راڻي سبا، درٻارين سان مشورو ڪيو. درٻارين اطاعت نه ڪرڻ جي صلاح ڏني. راڻي سبا ان خطري واري راءِ سان اختلاف ڪيو. هن چيو ته: بادشاهه جڏهن ڪنهن ڳوٺ ۾ گهِڙن ٿا، ته ان کي خراب ڪن ٿا ۽ ان جي سردارن کي خوار ڪن ٿا ۽ اهڙيءَ طرح (اهي به) ڪندا.“ (النمل: 34)
راڻي سبا جي سامهون جڏهن اهو مسئلو آيو، ته هن ان معاملي کي حقيقت پسنديءَ واري نظر سان ڏٺو. هن اِها راءِ قائم ڪئي ته جيڪڏهن اسين حضرت سليمان عليه السلام سان ٽَڪرياسين، ته گهڻو امڪان اهو آهي، ته اسين هارائينداسين ۽ پوءِ اسان سان اهو ئي سلوڪ ڪيو ويندو، جيڪو هر فاتح قوم، مفتوح قوم سان ڪندي آهي. ان جي ابتڙ اسان جيڪڏهن اطاعت ڪئي، ته اسين تباهيءَ کان بچي وينداسين.
راڻي سبا پنهنجي ان ڳالهه ٻولهه ۾ حضرت سليمان جي باري ۾ چيو: ”و کذالک يفعلون.“ (النمل: 34) يعني ”سليمان به ايئن ئي ڪندو.“ هتي رب تعاليٰ اها ترديد نه فرمائي آهي، ته سليمان ته پيغمبر آهي ۽ هو ايئن ڪرڻ وارو ڪونهي. ان مان پتو پيو ته سياسي ٽڪراءُ جو پنهنجو هڪ مزاج آهي. اهڙي حالت ۾ ايئن ڪرڻ درست ڪونهي، ته ڪا سگهاري جماعت حڪمران سان ٽڪرائجي وڃي. جيڪڏهن هن ايئن ڪيو، ته پوءِ اهو ئي ٿيندو، جنهن جو راڻي سبا پنهنجي مذڪوره جواب ۾ اشارو ڪيو آهي. اهڙي گروهه کي ڄاڻڻ گهرجي، ته سياسي ٽڪراءُ کانپوءِ جڏهن هو حڪمران جي ظلم جي شڪايت ڪندو، ته سندس اهڙي شڪايت جي نه ٻانهن جي نظر ۾ ڪا قيمت هوندي، نه وري خدا جي نظر ۾.