10:42
ڌرتيءَ جي خلافت
قرآن ۾ اڳين قومن جو ذڪر ڪيو ويو آهي ۽ ان کانپوءِ سندن جاءِ والاريندڙ قومن کي خطاب ڪندي ارشاد ٿيو آهي: ”انهن کانپوءِ اسان اوهان کي ملڪ ۾ جانشين بنايو ته جيئن اسين ڏسون ته اوهين ڪهڙا ٿا عمل ڪريو.“ (يونس: 14)
دنيا جي قومن جو معاملو سمنڊن ۽ جبلن جيان ڪونهي، ته هڪئي قوم هزارين سالن تائين زمين تي آباد رهي. پر ٿوري ٿوري عرصي کانپوءِ ماڻهو مرندا رهندا آهن ۽ هڪ قوم کان پوءِ ٻي قوم زمين تي آباد ٿيندي آهي ۽ پنهنجو اقتدار قائم ڪندي آهي. ان انساني نظام کي قرآن ۾ خلافت چيو ويو آهي. يعني هڪ جو وڃڻ ۽ پوءِ ٻيءَ جو ان جي جاءِ والارڻ.
هن دنيا ۾ ڪنهن قوم کي خليفو (اقتدار نشين) بنائڻ اعزاز جي لاءِ نه پر امتحان جي لاءِ هوندو آهي. جانشين بنائڻ جو مطلب هڪ کانپوءِ ٻي کي ڪم جو موقعو ڏيڻ آهي. هڪ قوم کانپوءِ ٻي قوم کي امتحان جي ميدان ۾ بيهارڻو آهي.
جهڙوڪ: هندستان ۾ پهرين مختلف ديسي راجا حڪومت ڪري رهيا هئا. ان کانپوءِ سندن جاءِ مغلن کي نصيب ٿي. پوءِ انهن کي هٽائي انگريزن کي سندن جانشين بنايو ويو. ان کانپوءِ کين ملڪ مان ڪڍي، هن ملڪ جي اڪثريتي فرقي جي لاءِ جاءِ خالي ڪئي ويئي. انهن مان هرڪو ٻي ايندڙ پهرين جو خليفو (سياسي جانشين) هو.
خلافت يا سياسي جانشيني دراصل امتحان جو پيپر آهي. هن دنيا ۾ ايندڙ هر گروهه خدا پاران امتحان هيٺ آهي. هر گروهه کي بهرحال آزمائش مان لنگهڻو آهي. اهو ئي سبب آهي، ته هن دنيا ۾ خلافت يا سياسي اقتدار مستقل طور تي ڪنهن هڪ گروهه کي نٿو ملي، پر اهو بار بار بدلبو ٿو رهي، ته جيئن واري واري سان هرهڪ جو امتحان وٺي سگهجي.