185-55
خدا جون نعمتون
”۽ ماڻهن لاءِ زمين کي پکيڙيو اٿس. ان ۾ ميوا ۽ چپڙين واريون کجيون ۽ تُهن وارو اَنءُ ۽ خوشبودار ٻوٽا آهن. پوءِ (اي جنو ۽ انسانو) اوهين پنهنجي پالڻهار جي ڪهڙين ڪهڙين نعمتن کان انڪار ڪندؤ. انسان کي ٺڪريءَ جهڙيءَ چيڪي مٽيءَ مان جوڙيائين ۽ جن باهه جي ڄڀيءَ مان بنايائين. پوءِ اوهين ٻئي پالڻهار جي ڪهڙين نعمتن کان انڪار ڪندؤ. (هو) ٻنهي اوڀرن جو مالڪ ۽ ٻنهي اولهن جو مالڪ آهي. پوءِ اوهين پنهنجي پالڻهار جي ڪهڙين نعمتن کان انڪار ٿا ڪريو. ٻن سمنڊن کي ڇڏيو اٿس ته پاڻ ۾ گڏجن. انهن ٻنهي جي وچ ۾ هڪ پردو آهي، جنهن کي هو نٿا ٽپن. پوءِ اوهين پنهنجي پالڻهار جي ڪهڙين نعمتن کان انڪار ڪندؤ. انهن ٻنهي مان موتي ۽ مرجان نڪرن ٿا. پوءِ اوهين پنهنجي پالڻهار جي ڪهڙين نعمتن کان انڪار ڪندؤ، ۽ ان جا ئي سمنڊ ۾ سڙهه کنيل جبلن جهڙا جهاز آهن. پوءِ اوهين پنهنجي پالڻهار جي ڪهڙين نعمتن کان انڪار ڪندؤ“. (الرحمان 10-25)
هن جهان جو ڳپل حصو تارن تي مشتمل آهي، جيڪو سراپا باهه آهي، جنات ان باهه جي مادي مان خلقي ويئي آهي. پر انسان سان الله تعاليٰ جو اهو خصوصي معاملو آهي ته کيس ”مٽيءَ“ مان جوڙيو ويو آهي، جيڪا هن جهان/ ڪائنات جي اهم شئي آهي.
زمين جي سڄي ڪائنات ۾ هڪ انوکي حيثيت آهي، هتي اهي هڙئي اسباب حد درجي توازن ۽ تناسب سان مهيا ڪيا ويا آهن، جن جي ذريعي انسان جهڙي مخلوق جي لاءِ رهڻ ۽ تمدن جي اڏاوت ڪرڻ ممڪن ٿي سگهي. انهن ئي بندوبستن مان زمين ۾ اوڀرن ۽ اولهن جو هئڻ آهي، سياري جي مُند ۾ سج جي اُڀرڻ ۽ لهڻ جا هنڌ ٻيا هوندا آهن ۽ گرميءَ جي مند ۾ ٻيا. ان لحاظ کان ان جا اوڀر ۽ اولهه گهڻا ٿيو پون. اهو موسمي فرق فضا ۾ زمين جي محوري جهڪاءُ (Axial Title) جي ڪري پيدا ٿئي ٿو. اهو جهڪاءُ ڪائنات جو هڪ انتهائي انوکو واقعو آهي ۽ ان سان انسان کي اڻ ڳڻيا تمدني فائدا حاصل ٿين ٿا.
سوچن جي حد کان به وشال ڪائنات ۾ انسان ۽ زمين جو اهو ڌار معاملو خدا جي نعمت ۽ قدرت جو هڪ عظيم معاملو آهي ته انسان ڪنهن به لحاظ کان ان جو ٿورو لاهي نٿو سگهي.