5:20
اَمربالمعروف نهي عن المنڪر
قرآن ۾ ٻُڌايو ويو آهي، ته بني اسرائيلن مان جن ماڻهن ڪُفر ڪيو، انهن تي لعنت وڌي وئي دائود ۽ ابن مريم جي زبان سان. ڇاڪاڻ ته انهن نافرماني ڪئي ۽ حدکان اڳيان وڌي ويندا هئا. هو جيڪا برائي ڪندا هئا، تنهن کان هڪٻئي کي نه روڪيندا هئا. هو جيڪي ڪندا هئا، سو ضرور خراب آهي. (المائده: 78-79)
لعنت جو مطلب آهي، خدا جي رحمت کان پري ٿيڻ. قرآن يا حديث مان اهو ثابت نٿو ٿئي ته حضرت دائود يا حضرت عيسيٰ، بني اسرائيل کي چيو، ته اي بني اسرائيل اوهان تي لعنت هجي يا اهو ته اوهين ملعون آهيو. اهڙي حالت ۾ سوال اهو آهي، ته انهن پيغمبرن جي ذريعي بني اسرائيل تي جيڪا لعنت وڌي ويئي، ان جي ڪهڙي صورت هئي.
قرآن، حديث ۽ بائيبل جي مطالعي مان معلوم ٿئي ٿو، ته انهن پيغمبرن هي ڪيو، ته انهن کي پڌرو (Expose) ڪري ڇڏيو. يعني هو اندران ديني جذبي کان خالي ٿي چڪا هئا. پر پنهنجي مٿان دينداريءَ جو شاندار چوغو اوڍيل هئن. انهن پيغمبرن اهو ڪيو، ته انهن جي منافقت ۽ نمائشي دينداريءَ جو پردو کولي ڇڏيو، ۽ کين ٻڌايو ته ان قسم جي بي روح مذهبيت خدا وٽ ڪنهن به ڪم اچڻ واري نه آهي.
بائيبل جي اَڀياس مان خبر پوي ٿي، ته بني اسرائيل پنهنجي زوال جي زماني ۾ بلڪل بي دين ٿي ويا هئا. وٽن توريت پڙهڻ ۽ پڙهائڻ جا ادارا قائم هئا، وٽن نماز (عبادت) به موجود هئي. هو زرعي پيداوار مان عشر به ڪڍندا هئا. سندن عالم عوام جي سامهون مذهبي موضوعن تي دلپذير تقريرون به ڪندا هئا. ان قسم جون ڪيتريون ئي ديني سرگرميون مَنجهن جاري هيون. پر هنن هڪ خدائي حڪم کي بلڪل ڇڏي ڏنو هو. اهو هو امر بالمعروف ۽ نهي المنڪر. يعني: پنهنجي قوم جي ماڻهن کي برائين کان منع ڪرڻ ۽ کين ظلم ڇڏي انصاف جي واٽ اختيار ڪرڻ جي هدايت ڪرڻ.
يهودي عالمن چاهيو ٿي، ته هو پنهنجي قوم جي اڳيان سٺا بنيل رهن. کين پنهنجي قوم جي اڳواڻي حاصل رهي. اهوئي سبب آهي، ته هو پنهنجي قوم جي ماڻهن کي برائي ۽ زيادتي ڪندي ڏسندا ته هئا، پر هو اهڙن ماڻهن جي مذمت نه ڪندا هئا. هو چاهيندا هئا ته پنهنجي قوم جي وچ ۾ خراب به نه بنجن ۽ دين جو ڪريڊٽ به کين حاصل رهي. پر قرآن ۽ حديث جي چِٽي تشريح موجب ايئن ٿيڻ ممڪن نه هو. عالمن کي پنهنجي قوم جي زيادتين جي خلاف اُٿڻو پوندو. ان کانسواءِ ظاهري دينداري يا رواداراڻي مذهبيت کين خدا جي پڪڙ کان بچائي نٿو سگهي.