6:26
حجت بالغه
قرآن ۾ فرمايو ويو آهي: ”مشرڪ سِگهو ئي چوندا ته جي الله گهري ها، ته نڪي اسين شِرڪ ڪريون ها ۽ نه ڪي اسان جا ابا ڏاڏا (شِرڪ ڪن ها) ۽ نه اسين پاڻ تي ڪا شئي حرام ڪريون ها. اهڙي طرح جيڪي کانئن اڳ هئا، تن به ڪُوڙ ڀانئيو، تان جو اسان جي سزا (جو مزو) چکيائون. (اي پيغمبر! کين) چئو ته اوهان وٽ ڪو دليل آهي، ته اهو سامهون آڻيو. (اوهين) رڳو گمان تي هلندا آهيو ۽ اوهين رڳو اٽڪل ڪندا آهيو. (اي پيغمبر) کين چئو ته الله جي حجت مضبوط آهي، جيڪڏهن گهري ها ته ضرور اوهان مڙني کي سڌي واٽ ڏيکاري ها.“ (الانعام: 148-149)
هن دنيا کي ان جي خالق ايئن جوڙيو آهي، ته هتي حقيقي دليل رڳو توحيد جي لاءِ آهي. شِرڪ ۽ الحاد جي لاءِ هن دنيا ۾ ظن (گمان) ۽ قياس (جانچ/پرک) کانسواءِ ڪا ٻي شئي نه ملي. انسان جي سڄي فڪري تاريخ قرآن جي ان بيان جي تصديق ٿي ڪري. جهڙوڪ: ڪجهه ماڻهن شِرڪ جو عقيدو گهڙيو ۽ ان جي ثبوت ۾ چيو ته جڏهن دنيا جي لقائن ۾ گهڻائي آهي، ته هن دنيا جا به ڪيترائي خدا هئڻ گهرجن. پر جڏهن انساني علم وڌيو ۽ دنيا جي باري ۾ وڌيڪ ڄاڻ حاصل ٿي ته خبر پئي، ته اها گهڻائي رڳو ظاهري آهي. دنيا جون هڙئي شيون نيٺ هڪئي مادي (ائٽم) مان جُڙيون آهن. ايتريقدر جو سڄي وشال ڪائنات هڪئي فطري قانون تحت هلي رهي آهي. ايئن مشرڪانه فڪر نيٺ هڪ فرضي اندازو ثابت ٿيو ۽ موحدانه فڪر جي باري ۾ علمي طور تي ثابت ٿيو، ته اهو سگهاري دليل جي بنياد تي قائم آهي.
ساڳئي طرح خدا جي وجود تي شڪ ظاهر ڪندي ڪجهه ماڻهن چيو ته جيڪڏهن خدا ڪائنات کي پيدا ڪيو آهي، ته خدا کي ڪنهن خلقيو. پر جڏهن علم جو درياءُ اڳيان وڌيو، ته خبر پئي ته اهو سوال هڪ بي بنياد سوال آهي. جديد علم ٻڌائي ٿو ته هن دنيا ۾ اسان جي لاءِ جيڪا چونڊ (Choice) آهي، اها بي خدا ڪائنات (Universe without God) ۽ يا خدا واري ڪائنات (Universe with God) ۾ نه آهي. بلڪ اصل چونڊ خدا واري ڪائنات يا غير موجود ڪائنات (No Universe at all) جي وچ ۾ آهي. هاڻ جيئن ته پاڻ لاءِ غير موجود ڪائنات جي چونڊ ممڪن ڪونهي، تنهنڪري واحد ممڪن صورت اها آهي، ته اسين خدا جي وجود جو اقرار ڪريون.