155-43
شفاعت جو تصور
”۽ الله کان سواءِ جن کي سڏين ٿا، سي سفارش ڪرڻ جو اختيار نه ٿا رکن، پر انهن لاءِ جن سچي شاهدي ڏني هوندي ۽ اهي (جي ان حقيقت کي) ڄاڻندا هوندا ۽ (اي پيغمبر!) جيڪڏهن تون انهن کان پُڇندين ته ڪنهن کين پيدا ڪيو آهي ته چوندا الله. پوءِ اهي ڪيئن اُبتا وڃن ٿا ۽ ان کي رسول جي هن چوڻ جي به خبر آهي ته اي منهنجا پاليندڙ! هيءَ اهڙي قوم آهي، جي ايمان نه ٿا آڻين. پوءِ تون کانئن منهن موڙ ۽ سلام چئو، جلد ئي کين خبر پئجي ويندي. (الزخرف 86-89)
قيامت جي ڏينهن پيغمبر ۽ حق جا داعي جيڪا شفاعت ڪندا، اها حقيقت ۾ شفاعت نه پر شاهدي آهي. يعني اهڙي ڳالهه جي شاهدي ڏيڻ، جنهن کي ماڻهو ذاتي طور تي سڃاڻندو هجي. آخرت ۾ جڏهن ماڻهوءَ جو ڪيس پيش ٿيندو ته سڄي خبر هئڻ جي باوجود الله تعاليٰ وڌيڪ تائيد (شاهديءَ) جي لاءِ انهن ماڻهن کي کڙو ڪندو، جيڪي قومن جا همعصر هئا. انهن هنن جي سامهون حق جو پيغام پيش ڪيو، پوءِ به ڪنهن مڃيو ته ڪنهن نه مڃيو. ڪنهن ان جو ساٿ ڏنو ته ڪو وري ان جو مخالف بنجي بيٺو. اهوئي تجربو جيڪو انهن جي مٿان گذريو، ان کي خدا جي سامهون پيش ڪندا. اهو ايئن هوندو جيئن شاهد ڪنهن عدالت ۾ پنهنجي شاهديءَ جي آڌار تي سچو بيان ڏي. ان کان سواءِ قيامت ۾ ٻيو ڪنهن کي به اهو اختيار حاصل نه هوندو ته اهو ڪنهن ڏوهاريءَ جو شافع بنجي بيهي ۽ ان جي باري ۾ خدائي فيصلي کي بدلائي، جيڪو واقعي جي طور تي ان جي باري ۾ ٿيڻ وارو هو. خدا ان ڳالهه کان تمام مٿانهون آهي ته سندس حضور ۾ ڪو شخص ائين ڪرڻ جي ڪوشش ڪري.
حق جي دعوت جو ڪم سراسر نصيحت جو ڪم آهي. آخري مرحلي ۾ جڏهن داعيءَ تي اهو چٽو ٿي ويندو ته ماڻهو ڪنهن به طرح مڃڻ وارا نه آهن، ان مهل به داعي ماڻهن جي لاءِ خدا کان دعا گهري ٿو. ماڻهن پاران ڏنل تڪليف تي صبر ڪري ٿو. هو ماڻهن جو خيرخواهه بنيل رهي ٿو.