29:105
الله ۾ جهاد
قرآن مجيد ۾ ايمان وارن جي باري ۾ فرمايو ويو آهي: ”۽ جن ماڻهن اسان جي واٽ ۾ ڪوشش ڪئي، تن کي اسين ضرور پنهنجي واٽُ ڏيکارينداسون ۽ بيشڪ الله نيڪي ڪندڙن سان گڏ آهي.“ (العنڪبوت: 69)
هن آيت ۾ جهاد في سبيل الله جو لفظ نه آهي. پر جهاد في الله جو لفظ آهي يعني الله ۾ جهاد ڪرڻ. الله جي معاملي ۾ پنهنجي محنت صرف ڪرڻ. ان جو مطلب ڪهڙو آهي، ان مان مراد اها ڪوشش آهي، جيڪا الله کي حاصل ڪرڻ جي لاءِ ڪئي وڃي. جيڪا الله سان لاڳاپو وڌائڻ جي لاءِ هجي. جنهن جو مقصد اهو هجي، ته ماڻهوءَ جي اندر خدا جو شعور زنده هجي ۽ کيس قربِ اِلاهيءَ جا تجربا ٿيڻ لڳن.
الله تي ايمان جو مقصد رڳو ڪلمو پڙهي اقرار ڪرڻ نه آهي. ان قسم جو ايمان رڳو قانوني يا ظاهري ايمان آهي. اصل ايمان اهو آهي ته ماڻهو الله کي هڪ جيئري حقيقت طور ڳولهي. ان جو شعور ايترو ته گهڻو جاڳي پوي، جو هو ڪائنات جي لقائن ۾ الله جي نشانين کي ڏسڻ لڳي. سندس ايمان جامد ايمان نه پر ان ۾ روز صبح ۽ شام جو واڌارو ٿيندو رهي. ان قسم جي زنده ايمان کي حاصل ڪرڻ جي لاءِ ڪوشش ڪرڻ اهو عمل آهي، جنهن کي جهاد في الله چيو ويو آهي.
ناحق پرستيءَ جي ماحول ۾ حق پرست بنجڻ هڪ شديد ”مجاهدي“ جو عمل آهي. ان ۾ مليل شئي کَسجي ٿي، حاصل ٿيل سڪون درهم برهم ٿي وڃي ٿو. پر ان محروميءَ ۾ هڪ عظيم فائدي جو راز لڪل آهي. اهو راز معرفت ۽ بصيرت جو آهي. اهڙن ماڻهن جي لاءِ انسان جا دروازا ٻُوٽجي وڃن ٿا، پر انهن جي لاءِ خدا جا دروازا پَٽجي وڃن ٿا. هو دنيا وڃائي خدا کي حاصل ڪرڻ ٿا لڳن ۽ هو مادي راحتن کان پري ٿي رباني ڪيفيتن جي قريب ٿي وڃن ٿا. ظاهري شيون انهن کان اؤجهل ٿي وڃن ٿيون، پر مصنوعي شيون مٿس پڌريون ٿي وڃن ٿيون. مٿن معرفت جا اهڙا ته راز کلڻ لڳن ٿا، جن جي عام ماڻهن کي خبر به نه هوندي آهي.