152-42
ايمان جا گُڻ
”۽ (انهن لاءِ) جيڪي وڏن گناهن ۽ بي حيائي جي ڪمن کان بچن ٿا ۽ جڏهن ڪاوڙجن ٿا ته معاف ڪن ٿا ۽ (انهن لاءِ) جن پنهنجي پاليندڙ جو حڪم قبول ڪيو ۽ نماز قائم ڪئي ۽ سندن ڪم پاڻ ۾ صلاح مشوري سان آهي، ۽ جيڪي اسان انهن کي (رزق) ڏنو آهي، تنهن مان خرچ ڪن ٿا ۽ (انهن لاءِ) جن جي مٿان جڏهن سرڪشي ٿئي ٿي ته بدلو وٺن ٿا ۽ برائيءَ جو بدلو ان جهڙي برائي آهي. پوءِ جنهن معاف ڪيو ۽ (معاملو) سڌاريو، تنهن جو اجر الله تي آهي. بيشڪ الله ظالمن کي پسند نه ٿو ڪري ۽ جن پاڻ تي ظلم ٿيڻ کان پوءِ بدلو ورتو، تن تي ڪو الزام نه آهي. الزام رڳو انهن تي آهي، جيڪي ماڻهن تي ظلم ڪن ٿا ۽ زمين ۾ ناحق فساد وجهن ٿا. انهن لاءِ دردناڪ عذاب آهي ۽ جيڪو صبر ڪري ٿو ۽ معاف ڪري ته بيشڪ اهو (ڪم) همت جي ڪمن مان آهي. (الشوريٰ 37-43)
جڏهن حقيقي معنيٰ ۾ ڪنهن کي ايمان حاصل ٿئي ٿو ته هو ان جي اندر انقلاب پيدا ٿو ڪري ڇڏي. ان جي اندر هڪ نئين شخصيت ٿي اُڀري. هي خدا جي ٻانهن جي جن گُڻن جو ذڪر ڪيو ويو آهي، اهي سڀ اُهي آهن، جيڪي ان ايماني شخصيت جي نتيجي ۾ ڪنهن جي اندر ظاهر ٿين ٿا. اهڙي شخص جي اندر حقيقت جي اعتراف جو مزاج پيدا ٿئي ٿو. هو خدا جي خدا هئڻ ۽ پنهنجي ٻانهي هئڻ جي حيثيت جو اعتراف ڪندي ان جي اڳيان نمي ٿو. خدا جي هڪ پڪار بُلند ٿئي ته هن جي لاءِ اهو ناممڪن بنجي وڃي ٿو ته اهو ان تي لبيڪ نه چوي. ايماني شعور کيس صحيح ۽ غلط رستي جي باري ۾ حساس بنائي ٿو ڇڏي. هو اهوئي ڪري ٿو، جيڪو کيس ڪرڻ گهرجي ۽ اهو نٿو ڪري، جيڪو نه ڪرڻ گهرجيس.
پنهنجي اصليت/ حيثيت کي مڃڻ سندس اندر کي ٿڌو ڪري ٿو ڇڏي، جيڪو کانئس ڪاوڙ، ڪروڌ، ظلم ۽ سرڪشيءَ جو مزاج کسي ٿو وٺي. اها ڳالهه کيس ان ڳالهه تي مجبور ٿي ڪري ته هو گڏيل معاملن ۾ ٻين جي صلاح مصلحت مان فائدو وٺي ۽ رڳو پنهنجي ذاتي راءِ جي آڌار تي قدم کڻڻ کان پاسو ڪري. سندس ٻين سان لڳ لاڳاپو خير خواهيءَ جو هوندو آهي، نه ڪي ضد ۽ پرماريت وارو.
اهڙو ماڻهو ٻين جي خلاف ڪڏهن به جارحيت نٿو ڪري، هو جڏهن به ٻين جي خلاف ڪو قدم کڻي ٿو ته بچاءُ طور کڻي ٿو ۽ ايترو ئي ڪري ٿو جيترو ظلم روڪڻ جي لاءِ ضروري هوندو آهي. هو عين اشتعال/ چڙ جي حالت ۾ به ان لاءِ تيار هوندو آهي ته ماڻهن کي معاف ڪري ڇڏي ۽ هنن ساڻس جيڪا برائي ڪئي آهي، اها وساري ڇڏي. مومن پنهنجو اهو سمورو ڪم ايمان جي جذبي تحت ڪري ٿو، پر الله تعاليٰ سندس قدرداني ايئن ٿو ڪري ته کيس همت وارو ۽ عزم وارو جي خطاب سان نوازي ٿو ۽ کيس ابدي نعمتن جي باغ ۾ گهيڙي ٿو ڇڏي.