156-44
ڪائنات جي معنويت
”۽ اسان آسمانن ۽ زمين ۽ جيڪي انهن ٻنهي جي وچ ۾ آهي، تنهن کي راند ڪندڙ ٿي نه جوڙيو آهي. اسان انهن ٻنهي کي پوري تدبير سان جوڙيو آهي، پر انهن مان گهڻا نه ٿا ڄاڻن. بيشڪ انهن سڀني جي لاءِ فيصلي جو ڏينهن انهن لاءِ هڪ مقرر وقت آهي. جنهن ڏينهن ڪوبه مٽ مائٽ ڪنهن مٽ مائٽ جي ڪم نه ايندو ۽ انهن جي مدد ڪئي ويندي. پر جنهن تي الله رحم ڪيو، بيشڪ اهوئي زبردست (۽) رحم وارو آهي. (الدخان 38-42)
زمين ۽ آسمان جي نظام تي ويچاريو وڃي ته خبر پوندي ته ان جي تخليق نهايت بامعنيٰ انداز ۾ ٿي آهي. سڄي ڪائنات هڪ مقصد تحت عمل ڪري ٿي. ڪائنات جي نظام ۾ جيڪڏهن معنويت نه هجي ته هن دنيا ۾ انسان جي لاءِ شاندار تمدن جي اڏاوت ناممڪن ٿي پوي.
آخرت جو عقيدو ڪائناتي معنويت جي توسيع آهي. جيڪا ڪائنات ايتري بامعنيٰ انداز ۾ جوڙي ويئي آهي، ان لاءِ اهو ناممڪن آهي ته اها سراسر بي معنيٰ طور تي ختم ٿي وڃي. ڪائنات جي موجوده معنويت ان ڳالهه جو قرينو آهي ته اها هڪ بامعنيٰ ۽ بامقصد انجام تي ختم ٿيڻ واري آهي. آخرت ان بامعنيٰ ۽ بامقصد انجام جو ٻيو نالو آهي.
دنيا جو موجوده مرحلو آزمائش جو مرحلو آهي. تنهنڪري اڄ دنيا جي معنويت ۾ هر ماڻهو پنهنجو حصو حاصل ڪري رهيو آهي. پر جڏهن آخرت ايندي ته ان وقت جي معنويت ۾ رڳو انهن ماڻهن کي حصو ملندو جيڪي خدا جي نظر ۾ ان جا حقدار هوندا.