186-56
نظام خداوندي
”اسان اوهان کي پيدا ڪيو آهي، پوءِ ڇو ويساهه نٿا ڪريو. ڀلا ٻُڌايو ته جيڪا مَني اوهين ڪيرايو ٿا، ان کي اوهان پيدا ڪيو آهي ڇا؟ يا اسين پيدا ڪندڙ آهيون. اسان اوهان ۾ موت مقرر ڪيو آهي ۽ اسين هر ڳالهه کان عاجز نه ٿيا آهيون، ته اوهان جهڙا (ٻيا اوهان جي) بدلي ۾ آڻيون ۽ اوهان کي اهڙي جهان ۾ وڃي ڪڍون، جنهن کي اوهين نه ٿا ڄاڻو. ۽ بيشڪ اوهان پهرين پيدائش کي ڄاتو، پوءِ ڇو ڌيان نه ٿا ڪريو. ڀلا ٻُڌايو ته جيڪي اوهين پوکيو ٿا، ان کي اوهين اُڀاريو ٿا ڇا؟ يا اسين اُڀاريندڙ آهيون؟ جيڪڏهن اسين گهرون ته اُن کي ڀورا ڀورا ڪري ڇڏيون، پوءِ اوهين عجب ۾ رهجي وڃو (۽ چوندو ته) اسان تي چَٽي پئجي ويئي آهي. پر (اصلي) اسين بي نصيب آهيون. ڀلا ٻڌايو ته جو پاڻي پيئو ٿا ان کي ڪڪرن مان اوهان لاٿو آهي ڇا؟ يا اسين لاهيندڙ آهيون؟ جيڪڏهن گهرون ته ان کي کارو ڪري ڇڏيون، پوءِ احسان ڇو نه ٿا مڃيو، ڀلا ٻڌايو ته باهه جا اوهين ٻاريو ٿا اوهان ان جي وڻ کي پيدا ڪيو آهي يا اسين پيدا ڪرڻ وارا آهيون؟ اسان ان باهه کي (دوزخ جي باهه کي) ياد ڏيارڻ لاءِ جهنگلن وارن جي فائدي لاءِ ٺاهيو آهي. پوءِ تون پنهنجي پاليندڙ جي نالي جي پاڪائي بيان ڪر. (الواقعه 57-74)
ماءُ جي پيٽ مان انسان جو جنم وٺڻ. زمين مان فصل جو ڦُٽڻ، برسات جو پاڻي وسڻ، ٻارڻ مان باهه جو حاصل ٿيڻ، اهي سڀ شيون سڌو سنئون خدا جي قدرت تحت ٿيون آهن. ماڻهوءَ کي انهن جي ملڻ تي خدا جو ٿورائتو هئڻ گهرجي. انهن کي خدا جو عطيو سمجهڻ گهرجي، نه ڪي پنهنجي عمل جو نتيجو.
انهن واقعن تي ويچارڻ واري جي لاءِ تمام گهڻيون نصيحتون آهن. انهن ۾ هن زندگيءَ کان پوءِ ٻي زندگيءَ جو ثبوت آهي. ايئن انهن ۾ اها نشاني به آهي ته جنهن اهي ڏنيون آهن، اهو اِهي کسي به سگهي ٿو. پوءِ انهن جو هڪ نمونو پاڻيءَ جو معاملو آهي. پاڻي جو ذخيرو سمنڊن جي صورت ۾ آهي، جيڪو گهڻو تڻو کارو آهي. پاڻي جو لڳ ڀڳ 98 سيڪڙو سمنڊ ۾ آهي ۽ سمنڊ جي پاڻيءَ جو 10/1 حصو لوڻ هوندو آهي. اهو خدا جي قانون جو ڪرشمو آهي ته جڏهن سمنڊ مان پاڻيءَ مان جا ٻاڦ اٿي ٿي ته خالص پاڻي مٿي اُڏي ٿو وڃي ۽ لوڻ هيٺ رهجي ٿو وڃي. حقيقت اها آهي ته برسات جو عمل لوڻ جي ازالي (Desalination) جو هڪ عظيم آفاقي عمل آهي. جيڪڏهن قدرت جو اهو بندوبست نه هجي ته سڄو پاڻي ايئن ئي کارو ٿي وڃي، جيئن سمنڊ جو پاڻي هوندو آهي. جبلن تي ڄميل برف ۽ دريائن ۾ وهندڙ پاڻي سڀ سخت کارا هجن. زمين تي پاڻيءَ جي اٿاهه ذخيرن جي باوجود مٺي پاڻيءَ جو حصول انسانيت جي لاءِ سخت حل نه ٿيندڙ مسئلو بنجي وڃي. ماڻهو جيڪڏهن اهو سوچي ته سندس سينو خدا جي واکاڻ جي جذبي سان ڀرجي وڃي.