232-90
ڪردار جي بُلندي
”نه، هن شهر جو قسم آهي ۽ تون هن شهر ۾ رهندڙ آهين ۽ قسم آهي ڄڻيندڙ ۽ ڄڻيل جو ته بيشڪ اسان انسان کي مشقت ۾ پوڻ لاءِ پيدا ڪيو آهي، ڇا هو خيال ڪري ٿو ته مٿس هرگز ڪنهن جو زور هلي نه سگهندو، چوي ٿو ته مون مال جا ڍڳ لُٽايا آهن، ڇا هو خيال ڪري ٿو ته ان کي ڪنهن به نه ڏٺو آهي، ڇا اسان سندس ٻه اکيون ۽ زبان ۽ چپ نه جوڙيا آهن ۽ جا اسان کيس ٻيئي (خير ۽ شر جا) رستا نه ڏيکاري ڇڏيا آهن، پوءِ به هو همت ڪري سخت لَڪ ۾ نه گهڙيو ۽ (اي پيغمبر) توکي ڪهڙي خبر ته سخت لَڪ ڇا آهي. اهو ٻانهي کي آزاد ڪرائڻو آهي يا بُک جي ڏينهن کاڌو کارائڻو آهي، مٽيءَ مائٽي واري يتيم کي، يا مٽيءَ ۾ رليل مسڪين کي، وري انهن مان ٿئي، جن ايمان آندو ۽ هڪٻئي کي صبر ڪرڻ جي تلقين ڪئي ۽ هڪٻئي کي رحم ڪرڻ جي وصيت ڪئي، اهي ئي سڀاڳا آهن ۽ جن اسان جي آيتن جو انڪار ڪيو، سي ئي نڀاڳا آهن، مٿن باهه رکيل هوندي. (البلد-1-20)
انسان ڪنهن به حال ۾ پنهنجو پاڻ کي تڪليفن کان آجو نٿو ڪري سگهي، ان مان پتو پويٿو ته انسان ڪنهن مٿاهين سگهه جي هٿ وَس آهي، ائين انسان جون اکيون ٻُڌائين ٿيون ته ڪا مٿاهين اک به آهي، جيڪا کيس ڏسي رهي آهي. انسان جي ڳالهائڻ واري سگهه اشارو ڪري ٿي ته سندس مٿان به هڪ نگران آهي، جنهن سندس مٿان پنهنجي حيثيت ڏيکاري ۽ کيس هدايت جو رستو ڏيکاريو. جيڪڏهن ماڻهوءَ صحيح معنيٰ ۾ پنهنجو پاڻ کي سُڃاڻي ته هو پڪ سان خدا کي به سڃاڻي وٺندو.
خدا انسان کي ٻن قسمن جي بلند ڪرداريءَ کي اختيار ڪرڻ جو حڪم ڏنو آهي، هڪ انسان سان انصاف ڀريو سلوڪ ۽ انسان کي سندس ضرورت مهل ڪم اچڻ، ٻي شئي الله تي ايمان ۽ يقين آهي. اهو ايمان ۽ يقين جڏهن ماڻهوءَ جي اندر گهرائيءَ مان لهي ٿو ته اهو پنهنجي ذات تائين محدود نٿو رهي، پر هو گهڻو اڳتي وڌي وڃي ٿو. اهڙو انسان ٻين کي به ان حق تي آڻڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳي ٿو، جيڪو حق هن پاڻ اختيار ڪيو آهي.