209-67
صحيح لاءِ قائم ڪرڻ
”ڇا پوءِ جيڪو پنهنجي ”منهن ڀر ڪِري هلي ٿو، سو وڌيڪ سڌي رستي وارو آهي، يا اهو جيڪو سڌي رستي تي سنئون سڌو ٿي هلي ٿو. (اي پيغمبرﷺ!) چئو ته هو اهو آهي، جنهن اوهانکي پيدا ڪيو ۽ اوهان لاءِ ڪَن ۽ اکيون ۽ دليون بنايون، اوهين تمام ٿورو احسان مڃيو ٿا. (اي پيغمبرﷺ!) چئو ته هو اهو آهي، جنهن اوهانکي زمين ۾ پکيڙيو ۽ اوهان ان ڏي ئي گڏ ڪيا ويندؤ“. (الملڪ- 22 - 24).
انسان کي ٻُڌڻ، ڏسڻ ۽ سوچڻ جون صلاحيتون ڏنيون ويون آهن. هاڻ ڪو انسان اهو آهي، جنهن جيڪي ڪجهه ٻُڌو ان تي هلڻ لڳو ۽ جيڪي ڪجهه ڏٺو، ان کي سندس ظاهري روپ ۾ مڃي ورتو. جيڪا ڳالهه هڪ ڀيرو ذهن ۾ اچي ويئي، هو ان تي ڄمي بيهي رهيو. هي اهو انسان آهي، جيڪو جانورن جيان ڪنڌ جهڪائي بس هڪئي ڊگر تي هلي رهيو آهي.
ٻيو انسان اهو آهي، جيڪو ٻُڌل ڳالهه جي تحقيق ڪري ۽ جيڪو ڪجهه ڏٺو اٿس ان ڳالهه جي تصديق لاءِ تحقيق ڪري جيڪو پنهنجي ذاتي خول مان ٻاهر نڪري سچائي ڳولهي لهي، اهو ٻيو انسان اهو آهي، جيڪو سنئين واٽ تي هلي پيو. ڏسڻ ۽ ٻُڌڻ جو گُڻ ماڻهوءَ کي ان ڪري ڏنو ويو آهي ته هو حق کي سُڃاڻي، نه اهو ڪي هو انڌي ۽ ٻوڙي جيان ان کان بي خبر رهي.