14:56
وڻ جو مثال
قرآن ۾ ارشاد ڪيو ويو آهي: ”ڇا تو نه ڏٺو ته ڪيئن الله مثال بيان ڪيو آهي. سٺي ڳالهه کي سُٺي وڻ جهڙو (ڪيو اٿس) جنهن جي پاڙ سگهاري هجي ۽ جنهن جون پاڙون زمين ۾ کُتل ۽ ٽاريون آسمان ۾ هجن. سڀ ڪنهن وقت پنهنجي پاليندڙ جي حڪم سان ميوو ڏي ٿو ۽ الله ماڻهن لاءِ مثال بيان ڪري ٿو. مَن اهي نصيحت وٺن ۽ گندي ڳالهه جو مثال گندي وڻ جهڙو آهي، جنهن کي زمين تان پَٽيو ويو آهي، ان کي ڪو ٽِڪاءُ نه آهي. ايمان وارن کي دنيا جي حياتيءَ ۾ ۽ آخرت ۾ مضبوط ڳالهه سان ثابت قدم رکي ٿو ۽ الله ظالمن کي گمراهه ڪري ٿو ۽ الله جيڪو گهُري ٿو، سو ڪري ٿو.“ (ابراهيم: 24-27)
موجوده دنيا ۾ پالڻهار مختلف حقيقتن جا ظاهري مثال قائم ڪيا آهن. شجره طيبه (سُٺو وڻ) هڪ لحاظ کان مؤمن جو مثال آهي. وڻ اها عجيب ۽ غريب خاصيت آهي، ته اهو سڄي ڪائنات کي پنهنجو غذائي دسترخوان بڻائي ٿو ۽ ايئن ٻج مان ترقي ڪري هڪ شاهوڙ وڻ جي شڪل ۾ زمين جي مٿان بيهي ٿو رهي. وڻ زمين مان پاڻي، معدنيات ۽ نمڪيات وٺي وڌي ٿو. ان سان گڏ هو هوا ۽ سج کان به پنهنجي غذا حاصل ڪري ٿو. هو هيٺان به خوراڪ حاصل ڪري ٿو ته مٿان به.
مؤمن جو به اهو ئي معاملو آهي. عام وڻ جيڪڏهن هڪ مادي وڻ آهي، ته مؤمن هڪ شعوري وڻ. مؤمن هڪ طرف دنيا ۾ خدا جي تخليقن ۽ ان جي نظام کي ڏسي تپرس ۽ نصيحت حاصل ٿو ڪري، ته ٻئي پاسي مٿان کان کيس لڳاتار خدا جو فيض پهچندو ٿو رهي. هو مخلوق کان به مٿي پنهنجي لاءِ ايمان جي واڌو خوراڪ حاصل ڪري ٿو ۽ پالڻهار سان به سندس قربت ۽ تعلق جو معاملو جاري رهي ٿو.
وڻ هر هنڌ پنهنجو ميوو ڏيندا آهن. ساڳئي طرح مؤمن هر موقعي تي اهو صحيح رَويو يا جواب (Response) ظاهر ڪري ٿو، جيڪو کيس ظاهر ڪرڻ گهرجي. معاشي تنگي هجي يا معاشي ڪشادگي، خوشيءَ جي گهڙي هجي يا غم جي، شڪايت جي ڳالهه هجي يا واکاڻ جي ڳالهه. زورآوريءَ جي ڳالهه هجي يا بي زوريءَ جي حالت. هر موقعي تي سندس زبان ۽ ڪردار اهو ئي ردعمل ظاهر ڪندو آهي، جيڪو خدا جي سچي ٻانهي جي حيثيت سان کيس ظاهر ڪرڻ گهُرجي.
ٻيو مثال شجره خبيثه (گندي وڻ) جو آهي. جنهن کي ڏسي ايئن ٿو لڳي، اهو ڪائنات جي مذڪوره اعليٰ غذا کان محروم آهي، جنهن جي نتيجي ۾ مٿس ڪَنڊا نڪرن ٿا. ان جي شاخ ۾ ڪَڙو ۽ بدمزو ميوو به لڳل هوندو آهي. جيڪڏهن ڪو شخص اُن جي ڀرسان ويندو ته اهو ڌپ سان ان جي آجيان ڪندو. اهڙي وڻ کي ڪوبه پسند نه ڪندو آهي. اهو جتي به ڦٽندو آهي، ان کي پاڙؤن پَٽي ڦِٽو ڪيو ويندو آهي.
اهو ئي معاملو غير مؤمن جو آهي. هو زمين ۾ هڪ بيڪار وجود جي حيثيت سان ڦُٽي ٿو. ڪائنات پنهنجي مڙني بهترين نشانين جي باوجود هن جي لاءِ ايئن بنجي ٿي وڃي، ڄڻ هن جي لاءِ هتي نه ڪو دليل آهي ۽ نه ئي ڪا نصيحت. جيتوڻيڪ خدا جو فيض هر مهل وسندو ٿو رهي، پر اُن مان کيس ڪو حصو پتي نٿو ملي. ان جي ڪردار ۽ معاملن ۾ ان جو اظهار نه هوندو آهي.
جيڪو ماڻهو توحيد جو ڪلمو اختيار ڪري، تنهن جي لاءِ اهو ڪلمو اُن جي شخصيت جي تعمير جو ذريعو بنجي وڃي ٿو. هو هڪ اهڙو انسان بنجي وڃي ٿو، جيڪو خدا جو گهُربل انسان هجي. هو دنيا ۾ خدا جي رحمتن کي حاصل ڪري ۽ آخرت ۾ جنت جو حقدار بنجي ٿو.