184-55
قرآن ۽ ڪائنات
”رحمان، قرآن سيکاريو، انسان کي پيدا ڪيائين، ان کي ڳالهائڻ سيکاريائين. سج ۽ چنڊ مقرر حساب سان هلن ٿا. وليون ۽ وڻ ٻئي سجدو ڪندا رهن ٿا ۽ آسمان کي بلند ڪيو اٿس. ۽ اتي ساهمي رکي اٿس، ته جيئن اوهين تور ۾ زيادتي نه ڪريو ۽ انصاف سان تور ڪريو ۽ تور ۾ کوٽ نه ڪريو“. (الرحمان 1-9)
الله تعاليٰ انسان کي جوڙيو. کيس ڳالهائڻ جي انوکي صلاحيت ڏني، جيڪا سڄي معلوم ڪائنات ۾ ڪنهن کي به حاصل ڪونهي. پوءِ انسان کان جيڪو انصاف ڀريو طريقو گهربل هو، ان جو عملي نموني هن ڪائنات ۾ قائم ڪيو. انسان جي ڀرپاسي جي سڄي دنيا عين انصاف جي اُن اصول تي قائم آهي، جيڪو انسان کي الله تعاليٰ کان گهربل آهي ۽ قرآن ۾ ان عدل کي لفظي طور بيان ڪيو ويو آهي. قرآن خدائي انصاف جو لفظي اظهار آهي ۽ ڪائنات خدائي انصاف جو عملي اظهار. ٻانهن جي لاءِ ضروري آهي ته هو پنهنجي قول ۽ عمل کي ان ساهميءَ ۾ توريندا رهن. هو نه وٺڻ ۾ ناانصافي ڪن ۽ نه ڏيڻ ۾.
انسان جي فطرت جيڪڏهن جيئري هجي ۽ هو پنهنجي ڀرپاسي کي پٽيل اک سان ڏسي ۽ کليل ذهن سان سمجهي ته هو ان پکڙيل دنيا ۾ اهو سڀ ڪجهه حاصل ڪري وٺندو، جيڪو کيس ڪامياب زندگي جي تعمير جي لاءِ گهربل آهي. هو ڪائنات ۾ جيڪو ڪجهه ڏسندو، اهوئي قرآن ۾ پڙهندو ۽ قرآن ۾ جيڪو ڪجهه پڙهندو، اهوئي کيس ڪائنات جي ڪارخاني ۾ نظر ايندو. قرآن جيڪڏهن هدايت جو ڪتاب آهي ته ڪائنات هدايت پاتل عملي زندگيءَ جو نمونو آهي.