6:23
نتيجي جي اهميت
قرآن ۾ ايمان وارن کي خطاب ڪندي چيو ويو آهي: ”۽ الله کانسواءِ جن ماڻهن کي اهي سڏيندا آهن، تن کي گاريون نه ڏيو (جو) متان (اهي) بي سمجهائي جي ڪري دشمنيءَ کان الله کي ڳالهائين. اهڙي طرح مزاحمت جي لاءِ سندن عمل سينگارياسون. وري انهن سڀني کي پنهنجي پالڻهار ڏانهن موٽڻو آهي. پوءِ (الله) جيڪو هو ڪندا آهن، تنهن جي کين سُڌ ڏيندو.“ (الانعام: 108)
هن آيت مان اها خبر پوي ٿي، ته اسلام ۾ هڪ اهڙو ڪم ڪرڻ جائز نه آهي، جو ظاهري طور تي درست لڳي، پر اهو اُبتو نتيجو پيدا ڪرڻ وارو (Counter-productive) هجي. ڪنهن قدم کڻڻ مهل رڳو ان جي اصولي حيثيت نه ڏٺي ويندي، پر اهو به ڏٺو ويندو، ته عملي طور تي ان جو ڪهڙو نتيجو نڪرندو. جيڪڏهن عملي طور تي نتيجو اُبتي صورت ۾ نڪري، ته فرض جي درجي ۾ ضروري هوندو، ته ايمان وارا ان کان مڪمل طور تي پاسو ڪن.
مُشرڪن جي بُتن يا انهن جي مذهبي اڪابرن کي گهٽ وڌ چيو وڃي، ته بظاهر اها ڪا غلط ڳالهه نه آهي. پر جڏهن ڪو گروهه هڪ ڊگهي عرصي کان هڪ عمل کي سڳورو سمجهي ڪري رهيو هجي، ته ان سان سندس گَهريون وابستگيون ٿي وڃن ٿيون. اهڙي حالت ۾ جيڪڏهن ايمان وارا ان کي گهٽ وڌ چوندا، ته هو مڇرجي پوندا ۽ جذبات ۾ اچي اسلامي شخصيتن، ايتريقدر جو خدا کي به گهٽ وڌ چوڻ لڳندا. تنهنڪري ايمان وارن کي گهُرجي، ته هو ان قسم جي برائي پيدا ڪرڻ جو سبب نه بنجن.
منع جو اهو حڪم گهٽ وڌ ڳالهائڻ يا لغت ۽ ملامت جي لاءِ آهي. جيتريقدر دليل تي ٻَڌل تنقيد ۽ تجزيي جو لاڳاپو آهي، ته اهو اسلام ۾ نه رڳو جائز آهي، پر گهربل آهي. قرآن ۾ ۽ رسول الله جي ڪلام ۾ ان جا چِٽا نمونا موجود آهن.