9:37
هر حال ۾ دعوت ۽ تبليغ
قرآن ۾ ارشاد فرمايو ويو آهي ته: ”۽ جيڪڏهن مُشرڪن مان ڪو هڪڙو توکان امانَ گهري، ته کيس امانَ ڏي، جيستائين (هو) ڪلام الله ٻڌي، پوءِ کيس امن جي هنڌ پهچاءِ! اهو هن ڪري ته انهن ماڻهن کي خبر ڪونهي.“ (التوبه: 6)
قرآن جي هيءَ آيت شروعاتي دؤر جي انهن اسلام جي مخالفن جي باري ۾ آهي، جيڪي اُن زماني ۾ مسلمانن سان مُنهان مُنهن هئا. ان جي باوجود به کين حالتن موجب اسلام سان تعارف ڪرائڻ جو حڪم ڏنو ويو. جنهن مان پتو پوي ٿو ته نه رڳو عام حالتن ۾، پر هنگامي حالتن ۾ به دعوت ۽ تبليغ جي عمل کي جاري رهڻ گهرجي.
جنگ جي زماني ۾ جيڪڏهن دشمن جو ڪو فرد چوي، ته آئون اسلام کي سمجهڻ ٿو چاهيان، ته مسلمانن کي حڪم آهي، ته کيس امانَ ڏيئي پنهنجي ماحول ۾ اچڻ جو موقعو ڏي ۽ کيس اسلام جي پيغام کان واقف ڪرڻ جي ڪوشش ڪري. ان هوندي به جيڪڏهن هو اسلام ڏانهن راغب نه ٿئي، ته پنهنجي حفاظت ۾ کيس سندس ٺِڪاڻي تائين پهچائي ڇڏي. ظاهر ۾ جيتوڻيڪ هو دشمن جي گروهه جو هڪ فرد آهي، پر اهو درست نه هوندو ته کيس دشمن سمجهي، ساڻس خراب سلوڪ ڪيو وڃي.
جنگ جي زماني ۾ دشمن کي ان قسم جي رعايت ڏيڻ جي حد نازڪ آهي، ڇوته ٿي سگهي ٿو ته دشمن جو ڪو جوڻيت اُن رعايت مان فائدو وٺي، مسلمانن جي اندر گهِڙي اچي ۽ سندن فوجي راز معلوم ڪرڻ جي ڪوشش ڪري. پر اسلام جي نظر ۾ دعوت ۽ تبليغ جو مسئلو ايترو ته گهڻو اهم آهي، جو اهڙي نازڪ خطري جي باوجود به ان جو دروازو بند نه ڪيو ويو آهي.