144-41
ڪائنات جو جواب
”کين چئو (اي پيغمبر) ته اوهين ان کان انڪار ٿا ڪريو ڇا، جنهن زمين کي ٻن ڏينهن ۾ پيدا ڪيو ۽ اوهين ٻين جي برابر ڪريو ٿا؟ اهو جهانن جو پاليندڙ آهي ۽ مٿانئس جبل پيدا ڪيائين ۽ ان ۾ برڪت رکيائين ۽ ان ۾ ان جي رهاڪن جي غذائن جو اندازو مقرر ڪيائين، برابر چئن ڏينهن ۾ (اهي سڀ ڪم ڪيائين). پڇندڙن جي لاءِ اها ڳالهه چڱيءَ طرح بيان ڪئي ويئي آهي. وري آسمان ڏي مُهڙ ڪيائين. اهو ان وقت دونهون هو، پوءِ ان کي ۽ زمين کي چيائين ته خوشيءَ سان خواهه مجبوريءَ سان اچو. انهن ٻنهي چيو ته اسين خوشيءَ سان آيا آهيون. وري ٻن ڏينهن ۾ ست آسمان جوڙيائين ۽ سڀ ڪنهن آسمان ۾ ان جي ڪم جو حڪم موڪليائين ۽ اسان سڀني کان ويجهي آسمان کي ڏيئن (تارن) سان سينگاريو آهي ۽ ان جي حفاظت ڪئي سون. اها زبردست (۽) ڄاڻندڙ جي تدبير آهي. (حم السجده 9-12)
ڪائنات جو علمي مطالعو ٻڌائي ٿو ته ان جي تخليق ڪيترن ئي دورن ۾ تدريجي بنيادن تي ٿي. تدريجي تخليق ٻين لفظن ۾ رٿابند تخليق آهي ۽ جڏهن ڪائنات جي تخليق رٿابنديءَ سان ٿي آهي ته يقيني آهي ته اُن جو هڪ رٿابندي ڪندڙ به هجي، جنهن پنهنجي مقرر رٿا موجب ان جي جوڙ جوڙي. ساڳئي طرح هتي زمين جي مٿان هنڌ هنڌ تي جبل آهن، جيڪي زمين جي توازن کي برقرار رکيو بيٺا آهن. هن دنيا ۾ ڪروڙين قسم جا ساهوارا موجود آهن. انهن مان هرڪنهن کي ڌار ڌار رزق گهربل آهي. پر هرڪنهن جو رزق اهڙي ته مڪمل ترتيبَ سان موجود آهي جو، جنهن کي جيڪا روزي گهربل آهي، اها هو پنهنجي ويجهو ئي حاصل ڪري وٺي ٿو. ساڳئي طرح ڪائنات جو مطالعو ٻڌائي ٿو ته هڙئي شيون شروع ۾ منتشر ائٽم جي شڪل ۾ هيون. پوءِ هو گڏ ٿي ڌار ڌار شين جي شڪل ۾ جڙيون. ايئن ڪائنات جي مطالعي مان خبر پوي ٿي ته وشال ڪائنات جون سڀئي شيون هڪ ئي فطرت جي قانون ۾ نهايت محڪم نموني جڙيل آهن.
اهي مشاهدا چٽي نموني ثابت ڪن ٿا ته ڪائنات جو خالق زبردست ۽ تدبر وارو آهي. هو طاقت ۽ غلبي وارو آهي، پوءِ ٻيو ڪير آهي، جنهن کي انسان پنهنجو معبود قرار ڏي.