30:108
دعوت ۽ صبر
قرآن مجيد ۾ دعوتِ اسلاميءَ جي مخالفن جو ذڪر ڪندي پيغمبر کي هيءَ هدايت ڪئي ويئي: ”پوءِ (اي پيغمبر ﷺ) تون صبر ڪر، بيشڪ الله جو واعدو سچو آهي ۽ جيڪي تنهنجي چوڻ تي يقين نه ٿا رکن، سي توکي هلڪو نه ڪن.“ (الروم: 60)
حق جي دعوت جو ڪم هڪ بيحد نازڪ ڪم آهي. داعيءَ پاران حق جي پيغام رسائيندڙ جي حيثيت سادي نموني تي هڪ اعلان جي ڪونهي، پر اهو هڪ اهڙو عمل آهي، جنهن جي بنياد تي مدعوءَ جي ابدي مستقبل جو فيصلو ٿيڻ وارو آهي. دعوتي عمل جو اهو پهلو ان کي آخري حد تائين سنجيدو عمل بنائي ٿو ڇڏي. ان مصلحت جي ڪري ضروري ٿئي ٿو، ته دعوت جي عمل ۾ مدعوءَ کي مڪمل رعايت ڏني وڃي، ته جيئن جن ماڻهن جي اندر قبوليت جو مادو آهي، اهي حق کي سمجهي ان کي قبولين ۽ جن جي اندر قبوليت جو مادو نه آهي، تن جي باري ۾ اهو پوري طرح ثابت ٿي وڃي، ته مٿس سڀ ڪجهه پڌرو ڪيو ويو آهي. ان هوندي به انهن ان کي مڃڻ کان نابري واري.
مدعو جي اها رعايت داعيءَ جي لاءِ دعوت جي عمل کي انتهائي ذميداريءَ وارو عمل بنائي ٿي ڇڏي. کيس صبر جي ڪيترن ئي مرحلن مان لنگهڻون ٿو پوي، ايستائين جو ڪڏهن ڪڏهن ته ايئن محسوس ٿيندو آهي، ته سندس طاقت جواب ڏيئي رهي آهي ۽ هو پنهنجو حوصلو وڃائي ويٺو آهي. پر حق جي داعيءَ جي لاءِ خدا وٽ جيڪو عظيم انعام آهي، ان جو هو ان وقت حقدار بنبو، جڏهن هو صبر ۽ اٽلتا جي انهن مرحلن تي ثابت قدم رهندو.
دعوت نه رڳو مدعوءَ جي لاءِ، پر خود داعيءَ جي لاءِ هڪ سخت آزمائش آهي. اهڙي وقت ۾ داعيءَ جي لاءِ ضروري هوندو آهي،ته هو پنهنجي يقين کي نه وڃائي. جيڪڏهن حالتن جي شدت تحت هن پنهنجي ان يقين کي وڃائي ڇڏيو، ته هو اهڙي ڳالهه ڪرڻ لڳندو، جيڪا عام ماڻهن کي شايد اهم لڳي، پر الله جي نظر ۾ ان کان وڌيڪ ٻي ڪابه غيراهم ڳالهه نه هوندي.