193-59
انسان جو آئيندو
”اي ايمان وارو! الله کان ڊڄو ۽ سڀ ڪو شخص ڏسي ته سُڀاڻيءَ جي لاءِ اڳي ڇا ڪيو اٿس ۽ الله کان ڊڄندا رهو. بيشڪ الله اوهان جن عملن جي پوري خبر رکندڙ آهي ۽ انهن جهڙا نه ٿيو، جن الله کي وساريو، پوءِ الله انهن کان سندن جانيون به ڀُلائي ڇڏيون. اهي ئي نافرمان آهن، دوزخ وارا ۽ جنت وارا برابر ٿي نه ٿا سگهن. جنت وارا ئي ڪامياب آهن“. (الحشر 18-20)
انساني زندگيءَ کي ”اڄ“ ۽ ”سڀاڻي“ جي وچ ۾ ورهايو ويو آهي. هيءَ دنيا انسان جو اڄ آهي ۽ آخرت جي دنيا سندس سڀاڻي آهي. انسان هن دنيا ۾ جيڪي ڪجهه ڪندو، ان جو ڪيتو لازمي طور تي ايندڙ ڊگهي حياتيءَ ۾ لوڙيندو.
اهائي اصل حقيقت آهي ۽ ان حقيقت جو ٻيو نالو اسلام آهي. انسان جي ڪاميابي ان ۾ آهي ته هو اها حقيقت ذهن ۾ رکي، جيڪو شخص ان حقيقت کان غافل ٿيندو، ان جي سڄي زندگي غلط بنجي ويندي. ان معاملي ۾ مسلمانن ۽ غير مسلمانن ۾ ڪوبه فرق ڪونهي. مسلمانن کي ان جو ان مهل فائدو ملندو، جڏهن واقعي هو ان تي قائم هجن. مسلمان جيڪڏهن غافل بنجي وڃن ته انهن جو انجام به اهوئي ٿيندو، جيڪو اڳي غفلت ڪندڙ يهودين جو ٿيو. آخرت ۾ ڪامياب انسانن ۽ ناڪام انسانن ۾ فرق ڪيو ويندو. هڪ گروهه جي لاءِ جنت هوندي ۽ ٻي جي لاءِ دوزخ. اها ورهاست نسلي يا گروهي بنيادن تي نه ٿيندي. پر اها سڄي حقيقت جي بنياد تي ٿيندي. هر ماڻهوءَ جو مستقل ان جي ذاتي وصف (Merit) جي بنياد تي طئي ٿيندو، نه ڪي ڪنهن مفروضي جي بنياد تي.